प्रचण्डको भारत भ्रमणको सन्देशः अबको सम्बन्धमा राजनीतिक मुद्दा थाती राख्ने, आर्थिक कनेक्टिभिटीमा सिफ्ट हुने

प्रचण्डको भारत भ्रमणको सन्देशः अबको सम्बन्धमा राजनीतिक मुद्दा थाती राख्ने, आर्थिक कनेक्टिभिटीमा सिफ्ट हुने

A+ A A-

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले १५ जेठको प्रतिनिधिसभा बैठकमा भारत भ्रमणका एजेण्डा सुनाएका थिए । त्यतिबेला प्रचण्डले भनेका थिए- व्यापार, पारवहन, लगानी प्रवर्द्धन, ऊर्जा क्षेत्रमा व्यापार तथा अन्तरदेशीय विद्युत् प्रशारण लाइन, सिँचाइ, बाढी तथा डुवान नियन्त्रण, कृषि, हवाई प्रवेशमार्ग, एयर रुट, सम्पर्क सञ्जाल निर्माण, पक्की पुल निर्माण तथा एकीकृत जाँच चौकी एवं आन्तरिक कन्टेनर डिपोजस्ता पूर्वाधार निर्माण, हवाई मार्गको सहजता एवं सुदूरपश्चिम प्रदेशका सीमावर्ती जिल्लालाई भारतसँग जोड्ने मोटरेबल र झोलुङ्गे पुल निर्माणलगायत एजेण्डा हुनेछन् । त्यसबाहेक सीमा विवाद मात्र होइन, थाती रहेका राजनीतिक मुद्दा पनि बैठकका एजेण्डा हुनेछन् भनेर प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सदनलाई जानकारी दिएका थिए ।

दिल्लीको हैदरवाद भवनबाट १८ जेठमा प्रधानमन्त्रीद्वय प्रचण्ड र नरेन्द्र मोदीको उपस्थितिमा भएका सम्झौता तिनै एजेण्डोको सेरोफेरोमा भएका छन् । अर्थात्, ऊर्जा, कनेक्टिभिटी र पूर्वाधार निर्माणसँग जोडिएका मूलतः सात वटा बुँदामा सहमति भएको छ । ती सात वटा परियाजनाबारे भएका सम्झौताबाहेक भने अनौपचारिक संवादका विषय मात्रै भएका छन् ।

अर्थात्, आर्थिक एजेण्डाले हैदरावादमा प्राथमिकता पाइरहँदा अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष पनि साथमै देखिन्छ । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको चाहनाअनुसार प्रधानमन्त्री प्रचण्ड तीर्थाटनमा पनि जानुपर्ने बाध्यतामा परे । उज्जैनस्थित महाकालेश्वर मन्दिरको दर्शन प्रचण्डका लागि असहज भए पनि भारतीय पक्षले सांस्कृतिक कनेक्टिभिटीलाई प्राथमिकतामा राख्न खोजेको सन्देश दिन्छ ।

अर्थात्, प्रचण्डको भ्रमणमा दुईवटा एजेण्डाले प्राथमिकता पाएको देखियो । भारत र नेपालले विगतमा राजनीति र सुरक्षासँग जोडिएका विषय उठान गरेनन् । बरु, आर्थिक एजेण्डाले प्राथकिता पायो । कूटनीतिज्ञहरूको विश्लेषणमा भारतले राजनीतिक सम्बन्धबाट आर्थिक कनेक्टिभिटी र सांस्कृति कनेक्टिभिटीमा सिफ्ट गराउन खोजेको देखिन्छ ।

जस्तो, नेपालले सदाझै उठाउने तर टुंगो लाग्ने विषय थिए, सन् १९५० को सन्धि, सीमा विवाद । त्यसबाहेक सुरक्षासँग जोडिएको चासो पनि भारतले उठाउने गरेको थियो । भारतीय नक्कली नोटदेखि सीमा क्षेत्रबाट हुने अपराधमा पनि भारतको बढ्ता चासो हुने गरेको थियो । भारतीय पक्षले मात्र होइन, नेपालले पनि राजनीतिक एजेण्डालाई योपटक प्राथमिकता नराख्दा दुई देशको सम्बन्धलाई राजनीतिभन्दा माथि उठेर आर्थिक विकासमा सिफ्ट भएको अर्थमा विश्लेषण हुन थालेको हो ।

भूराजनीतिक विश्लेषक चन्द्रदेव भट्टको बुझाइमा प्रधानमन्त्री प्रचण्डको अहिलेको भ्रमणले नेपाल र भारतको सम्बन्धको प्याट्रन सिफ्ट भएको देखिन्छ । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा भट्टले भने, ‘नेपाल र भारतको सम्बन्धले अब नसुल्झिने विवादका मुद्दाबाट निस्केर आर्थिक विकास र कनेक्टिभिटीमा केन्द्रित भएकोले अहिले प्याट्रन सिफ्ट भएको छ, यही जगमा भोलि पाराडाइम सिफ्ट हुनसक्छ ।’

थाती रहे विवाद
प्रधानमन्त्री प्रचण्डको भारत भ्रमणमा केही विवादित विषय थाती रहने भएको छ । जस्तो, ७० वर्षदेखि विवादित रहेको सन् १९५० को सन्धिको मुद्दा विस्तारै किनाराकृत हुन लागेको छ । नेपालले बढ्ता उठाउने गरेको यो सन्धिको विषय वास्तवमा दुवै पक्षले कार्यान्वयन पनि गरेका थिएनन् । तर, एजेण्डा भने बनिरहेको थियो । त्यसैगरी, नेपाल र भारतको बीचमा सीमा विवाद छ । सीमा विवाद मुख्य गरी सुस्ता क्षेत्र र कालापानी क्षेत्रमा रहेको छ । कालापानी क्षेत्रको भूभाग समेटेर नेपालले राजनीतिक नक्सा प्रकाशित गरेपछि भारत चिढिएको छ ।

त्यसले नेपाल र भारतको सम्बन्ध चिसो बनाएको थियो । त्यो विवाद खासमा सहजै सल्टिने संभावना पनि छैन । तर, यो भ्रमणमा प्राथमिकता भने परेन । अर्कातिर नेपालले निरन्तर उठाउँदै आएको सीमा क्षेत्रको बाँध निर्माण होस् वा सीमा क्षेत्रमा हुने आवतजावतमा हुने लुटपाट र कुटपिट । ती नागरिक तहमा हुने दुःखद घटनाहरूले यो भ्रमणमा प्राथमिकता पाएनन्, बरु यो विषय जोडदार रूपमा उठ्नुपर्ने थियो ।

त्यसबाहेक नेपालले केही वर्षदेखि प्राथमिकतामा राखेको प्रबुद्ध समूहको प्रतिवेदन हो । अर्थात् ईपीजी प्रतिवेदन बुझ्न भारतले अस्वीकार गरेको विषय नेपालले निरन्तर उठाउने गरेको छ । तर, भारत उक्त प्रतिवेदन बुझेर सम्बन्धलाई सुधार वा पुनर्परिभाषित गर्ने चाहनामा देखिन्न ।

प्रचण्डको भ्रमणले त्यसलाई पनि थाती राखेको संकेत देखिन्छ । त्यसैले, राजनीतिक मुद्दाबाट नेपाल भारत सम्बन्ध बढ्ता आर्थिक मुद्दामा केन्द्रित हुन थालेको संकेत मात्र देखिँदैन, सांस्कृतिक सम्बन्धलाई जोड्नुपर्ने बाध्यतामा नेपाल रहेको संकेत देखिन्छ । त्यसको पुष्टिचाहिँ प्रधानमन्त्रीलाई गराउने मन्दिर र सांस्कृतिक दर्शनभेटले गर्छ । यसअघिका प्रधानमन्त्री केपी ओली र शेरबहादुर देउवालाई मात्र होइन अहिले प्रचण्डलाई पनि मोदीको चाहनामा मन्दिर दर्शन गरी पूजापाठ गराइएको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, जेठ १८, २०८० २०:१४

शिलापत्र संवाददाता

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

वेस्टइन्डिज ए विरुद्धको टी २० सिरिजका लागि नेपाली टिममा थपिए चार खेलाडी

कोरियन भाषा परीक्षा उत्तीर्ण गरेर रोस्टरमा रहेका नेपालीले सेवा क्षेत्र परिवर्तन गर्न सक्ने

सात दिनपछि चार लाख धरौटी बुझाएर रिहा भए दीपेश पुन

रञ्जिताविरुद्ध रेशमले दायर गरेको मुद्दामा मिसिल झिकाउने आदेश

लोकप्रिय

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

डेढ महिनामै प्रचण्डले भन्न थाले- उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयाे, यता झन् टाल्नकै हैरान

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

२५ अर्ब किलोमिटर टाढाबाट आयो पृथ्वीमा सन्देश, उत्साहित भए नासाका वैज्ञानिक

इरान र इजरायलः कसको शक्ति कति ?

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

एक जनमुखी प्रधानपञ्चको नाममा

शिक्षा

कक्षा १२ को परीक्षा आजदेखि, तीन लाख ९० हजार परीक्षार्थी सहभागी हुँदै

बालेनको प्रयाससँगै काठमाडौंका सामुदायिक विद्यालयमा आकर्षण, गुणस्तर धान्न भने चुनौती

डीएभी विद्यालयमा राग र तालमिश्रित सांस्कृतिक कार्यक्रम ‘तरङ्ग’ सम्पन्न