खप्तडबारे के खबर लिएर आए अध्यक्ष हर्कबहादुर सिंह ? (भिडियोसहित)

A+ A A-

‘२२ पाटन, ९ (बन्ड) दह, ५२ खण्डसहितका हरिया थुम्का । रङ्गीचङ्गी फूल । थरीथरीका चराचुरुङ्गी, पुतली अनि वन्यजन्तु । तमाम जडीबुटी । मनोरम फाँटमा निस्फिक्री चरिरहेका गाई, भेँडा र घोडाका बथान । तीनतिर ५ हजार फिट अग्ला डाँडा । शिरमा दार्चुलाको अपी र बझाङको सैपाल हिमाल, वरिपरि हरियो बाक्लो जङ्गल । समुद्री सतहबाट २७ सयदेखि ३ हजार २ सय २७ मिटरसम्मको उचाइमा रहेको खप्तडमा आँखालाई शीतल पार्ने थुप्रै विशेषता छन् ।'

यही खप्तडबारे खास खबर लिएर खप्तड क्षेत्र पर्यटन विकास तथा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष हर्कबहादुर सिंह काठमाडौं आइपुगेका छन् । उनी तत्कालीन संविधानसभा सदस्य पनि हुन् । सुरुमा खप्तडका विशेषता बताएर उनले खप्तडमा अबको दुई सातापछि ५ सयभन्दा बढी मान्छेलाई भेला गर्न लागिएको जानकारी दिए । छिमेकी देशका पाहुना, देशका भीआईपीदेखि सर्वसाधारणसम्मलाई खप्तड बोलाइएको उनको भनाइ छ ।

harkabahadur sing-sudur1685000995.JPG

खप्तड क्षेत्र पर्यटन विकास तथा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष हर्कबहादुर सिंह ।

जेठ २३, २४ र २५ गते ‘प्रथम खप्तड अन्तर्राष्ट्रिय आध्यात्मिक सम्मेलन’ गर्न लागिएको खबर सुनाउन सिंह मात्रै होइन, सुदूरपश्चिमको सिङ्गो मन्त्रिपरिषद् नै यो साता काठमाडौंमा देखियो । उक्त सम्मेलनको आयोजनाका लागि ३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी खर्च अनुमान गरिएको सिंहले बताएका छन् । सत्ता पक्ष, प्रतिपक्ष, सभामुख, प्रदेशका पूर्वपदाधिकारीहरू उपस्थित पत्रकार सम्मेलनले झल्काउँथ्यो- खप्तडमा बढीभन्दा बढी पाहुना डुलाउन उनीहरू एकाकार र आतुर छन् ।

खप्तडमा भव्य सम्मेलन गर्ने खबर सुनाइरहँदा अध्यक्ष सिंह उत्साहित देखिन्थे । हुन पनि, खप्तड क्षेत्र पर्यटन विकास तथा व्यवस्थापन समिति बेकामे भएको भन्दै खारेजै गर्नुपर्ने माग भइरहेका बेला यसलाई बामे सार्ने अभियानमा छन् उनी । दुई वर्षअघि समिति अध्यक्ष नियुक्त भएका सिंहलाई थाहा छ, खप्तड क्षेत्रको पर्यटन विकासका खातिर समिति बनाउने पहलकर्ता भक्तबहादुर बलायरदेखि पूर्वमन्त्री भानुभक्त जोशी, पूर्वमुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टसम्मले नेतृत्व गरिसक्दा पनि थुप्रै काम गर्न बाँकी नै छ । डोटी क्याम्पसमा २० वर्ष प्राध्यापन गरी अवकाश पाएका सिंह खप्तडका लागि आफ्नो कार्यकालमा कुनै सकारात्मक कामको थालनी गर्ने अठोटमा छन् ।

तयारी तथा व्यवस्थापन समिति संयोजकसमेत रहेका सिंहका अनुसार, तीन दिनसम्म हुने सम्मेलनको उद्घाटन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले गर्नेछन् । भारतबाट योगगुरु रामदेव, जगत्‌गुरु बालसन्त र ‘आयुर्वेद शिरोमणि’ आचार्य बालकृष्णसहितको टोलीलाई पनि बोलाइएको उनले जानकारी दिए । झण्डै ५ सय जना सहभागी हुने उक्त सम्मेलनमा विभिन्न कार्यपत्र पनि प्रस्तुत गरिनेछ ।

सम्मेलन कस्तो हो, सर्वसाधारण कसरी सहभागी हुन सक्छन्, के कस्तो तयारी गरेर जानुपर्छ ? सिंहले यी सबै प्रश्नको जवाफ यसै सामग्रीको तल राखिएको भिडियोमा भनेका छन् । यो सामग्रीमा चाहिँ हामीले खप्तड र यसका विशेषताबारे सिंहले भनेका कुरा उतारेका छौँ । भिडियो हेर्नुअघि आउनुस्, खप्तड, यसको प्राकृतिक, धार्मिक, सांस्कृतिक विशेषताबारे व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष हर्कबहादुर सिंहलाई पढौँ ।

०००

डोटी, अछाम, बझाङ र बाजुराको संगमस्थल खप्तड १ हजार २४ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको छ । राष्ट्रिय निकुञ्जचाहिँ २ सय २५ वर्ग किलोमिटरभित्र पर्छ, जहाँ २४ प्रजातिका स्तनधारी, १७ प्रजातिका घस्रने जनावर पाइन्छन् ।

२ सय ९० प्रजातिका चरा, तीन प्रजातिका माछा, ६ प्रजातिका उभयचर, १८ प्रजातिका कीरा खप्तडका आकर्षण हुन् । यति मात्र होइन, ५७ प्रजातिका रुख, ४ सय प्रकारका जडीबुटी र १ सय ९२ प्रजातिका सप्तरङ्गी फूलहरूले खप्तड सुसज्जित छ । यहाँ संसारमै अति दुर्लभ थलथले घाँसे मैदान पनि छ ।

स्थानीयका अनुसार, खप्तडको प्राकृतिक नजरिया जति सुन्दर छ, धार्मिक महत्त्व पनि उत्ति नै शानदार छ । पौराणिककालमा यस क्षेत्रमा ऋषिमुनीहरूले तपस्या गरेको किंवदन्ती पनि छ । स्कन्धपुराणमा खिचराद्री पर्वत भनिएको खप्तडमा खप्तड बाबाको कुटी, त्रिवेणी धाम, खापरदह, शिवमन्दिर, सहस्रलिंग, गणेश मन्दिर, नागढुंगा, छिन्टेढुङ्गा, भीमलौरी, भीम घट्ट, जेठी बौरानी ढुङ्गालगायत धार्मिकस्थलहरू छन् । खप्तडामा छिन्टेढुङ्गाको बीच भागमा रहेको प्वालबाट छिरेपछि पाप नाश हुने जनविश्वास छ । परापूर्वकालमा पाण्डवमध्येका भीमसेनले हलो जोत्दा फैलिएको माटोका ढिस्काहरू झोती बनेको धार्मिक मान्यता छ ।

स्वामी चच्चिदानन्द सरस्वती खप्तड क्षेत्रमा तपस्या गर्दै ५० वर्ष बसेका थिए । खप्तड बाबा भनेर चिनिने उनैले सुरुवातमा खप्तड क्षेत्रको प्रवर्द्धनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएको देखिन्छ । खप्तडमा विभिन्न सांस्कृतिक मेलाहरू लाग्ने गरेका छन् । जेठ शुक्लपक्षको गंगा दशहरा तिथिमा वर्षैपिच्छे मेला लाग्छ । मेलामा नेपालका विभिन्न जिल्ला र भारतबाट गरी हजारौँ पर्यटक पुग्ने गरेका छन् । त्रिवेणी नदीमा स्नान अनि सुदूरपश्चिमकै प्रसिद्ध हुड्के नाचको मज्जा लिन खप्तड पुग्नैपर्छ ।

समुद्री सतहबाट २ हजार ७ सयदेखि ३ हजार २ सय २७ मिटरसम्मको उचाइमा २ सय २५ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफल ओगटेको खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्ज विश्वमै अति दुर्लभ थलथले घाँसे मैदानयुक्त जमिन हो । यहाँ साना-ठूला गरी २४ भन्दा बढी पाटन (फाँट) छन् ।

२०४१ सालमा यस क्षेत्रलाई राष्ट्रिय निकुञ्जमा परिणत गरिएको हो । उत्तरमा दार्चुलाको अपी र बझाङको सैपाल हिमालको मनोरम दृश्य, अमूल्य जडीबुटी र रंगीबिरंगी फूल फुल्ने बोटबिरुवा, सफा नरम पर्सियन कार्पेट बिछ्याइएझैँ लाग्ने मैदान, जहाँ टेक्दा पनि बिग्रन्छ कि जस्तो लाग्छ ।

अत्यधिक चिसो खप्तडका पाटनहरू केही महिना हिउँले सेतै हुन्छन् । हिउँ पर्न छोडेपछि मनै शीतल पार्ने हरियाली दृश्यले पर्यटकहरू लोभिने गरेका छन् ।

कुनै समय थियो, खप्तड पुग्न असाध्यै कठिन यात्रा गर्नुपर्थ्यो । तर, अहिले खासै ठूलो झमेला छैन । काठमाडौंबाटै जाने हो भने प्लेनमा धनगढी र त्यहाँबाट डोटीको सिलगढीसम्म बसमा यात्रा गर्न सकिन्छ । प्लेनका भाडा एकतर्फी सामान्यतः साढे ६ हजारदेखि ७/८ हजार रुपैयाँसम्म पर्छ । बसमा जाँदा २ हजार/२५ सय रुपैयाँ पर्छ । खप्तड छिर्न चार जिल्लाका चारै नाकाबाट सकिन्छ । धेरैजसो सिलगढीहुँदै गइन्छ । धनगढीदेखि सिलगढीसम्म बसमा र त्यहाँबाट ४/५ घण्टा पैदल हिँडेपछि खप्तड पुगिन्छ । खप्तडमा मानव बस्ती छैन । गाउँ नै नभएपछि होटल वा यस्तै सुविधा हुने कुरै भएन । त्यसैले घुम्न जाँदा आफूलाई चाहिने सामानहरू यात्री स्वयम्‌ले लिएर जानुपर्ने हुन्छ ।

सुदूरपश्चिममा खप्तडसँगै बडिमालिका, रामाशोन, बुढीनन्दा, वैद्यनाथ, त्रिपुरासुन्दरी, मालिकार्जुन, शैलेश्वरी, उग्रतारालगायत प्रसिद्ध धार्मिक तथा आध्यात्मिक पर्यटन केन्द्रहरू छन् । यी क्षेत्रको व्यापक प्रचार गरी विदेशी पर्यटकसम्म पुर्‍याउन सके देशको अर्थतन्त्रको बलियो आधार बन्न सक्छ ।