तेजका आँखा स्वर्णमा

A+ A A-

देशमा माओवादी जनयुद्धको अन्त्य भइसकेको थिएन । गाउँमा माओवादीको आतंक चलिरहेकै थियो । माओवादीहरूले स्कुल पढ्ने विद्यार्थीहरूलाई आफ्ना कार्यक्रममा लैजान खोज्ने, आफूसँगै हिँड्न दबाब दिनेलगायतका कामहरू हुने गर्थे ।

माओवादीहरूका यस्ता क्रियाकलाप देखेर डडेल्धुराको गन्यापधुरा गाउँपालिका– ३ (साविकको मष्टामाडौं गाविस–४) सेल्तडाका तेजबहादुर देउवा दिक्क थिए । उनलाई पनि कैयौं पटक माओवादीले आफूसँगै लैजान खोजे । तर, उनी माओवादीसँग हिँड्न मान्दैनथे । उल्टै माओवादीप्रति औंला ठड्याउने गर्थे । जसका कारण उनी माओवादीहरूको निशानामा परे । उनलाई माओवादीहरूले खोज्न थाले ।

गाउँभन्दा केही टाढा रहेको जनता माध्यमिक विद्यालयमा कक्षा ८ मा पढ्दै गर्दा उनलाई खोज्न माओवादीहरू कक्षा कोठासम्मै पुग्थे । साथीभाइ र शिक्षकको सुराकीका आधारमा उनी कक्षाबाट माओवादीहरूलाई छलेर भाग्ने गर्थे । चैतको महिना, कक्षा ८ को वार्षिक परीक्षा चलिरहेको थियो । तेजले परीक्षा हलभित्रै रहेका बेला माओवादीले आफूलाई समात्न आएको चाल पाए । अनि परीक्षा दिन छोडेर उनी त्यहाँबाट भागे । ‘म चैतको महिना वार्षिक परीक्षा दिइरहेको थिएँ, शिक्षकले माओवादी आफूलाई लैजान आएको सुराक दिएपछि म त्यहाँबाट भागें,’ उनले भने ।

माओवादीहरूले लगातार खोजी गर्न थालेपछि उनले घरपरिवारसँग कुरा राखेर नपढ्ने विचार गरे । घरपरिवारले पनि उनलाई विद्यालय परिवर्तन गराउने मनशाय बनायो । र, सोहीअनुसार उनलाई डोटीको राजपुरमा रहेको एउटा विद्यालयमा भर्ना गरियो । तर, माओवादीहरूले तेज डोटी गइसकेको समेत थाहा पाइसकेछन् ।

माओवादीले त्यहाँसमेत उनलाई खोज्न थाले । त्यसपछि उनले अब कि त भागेर भारत जाने, कि त तत्कालीन शाही सेनामा भर्ना हुने र माओवादीविरुद्ध नै लड्ने मनशाय बनाए । उनले भने, ‘म माओवादीबाट आजित भइसकेको थिएँ, त्यही बेला सेनामा भर्ना पनि खुल्यो, मलाई पढ्न नै दिँदैन थिए, त्यसैले अब माओवादीविरुद्ध नै लड्नका लागि सेनामा भर्ना हुनुपर्छ भन्ने सोचाइ बनाएँ ।’

तत्कालीन शाही नेपाली सेनामा भर्ना हुनका लागि एक दिनको मात्रै म्याद बाँकी थियो । उनले नेपाली नागरिकतासमेत बनाएका थिएनन् । भर्ना समय एक दिन मात्रै बाँकी तर उनीसँग नागरिकता नभएपछि उनलाई छटपटी चल्न थाल्यो । तर पनि उनी एकै दिनमा सबै काम भ्याएर भर्ना फाराम भर्ने मनशायका साथ नागरिकता बनाउने भनेर बिहानै सिधै डोटी (राजपुर) बाट हतारिँदै डडेल्धुरा सदरमुकाम खलंगातिर निस्किए ।

‘त्यही दिन भर्नाको म्याद सकिँदै थियो, असिन–पसिन हुँदै म जिल्ला प्रशासन डडेल्धुराको गेटसम्म पुगें । त्यहाँ अन्य सेवाग्राहीको ठूलो लाइन थियो । तर म भागेर आएको र टि–सर्टसमेत भिज्ने गरी असिन–पसिन भएको देखेर सुरक्षार्थ खटिएका एक जनाले मलाई भाइ तिमी पसिना–पसिना भएर यसरी किन आयौ भनेर सोधे । मैले सेनामा भर्ना हुन चाहेको तर नागरिकता बनाउनै बाँकी छ, आजसम्मको मात्रै भर्ना म्याद छ भनेर सुनाएपछि उनले तुरून्त गाविस सचिवलाई भेटेर नागरिकताको सिफारिश बनाउन भने ।

उनी सम्झन्छन्, ‘त्यसपछि म त्यहाँबाट दौडिँदै फेरि करिब ३–४ किलोमिटर टाढा रहेको गाविस सचिवको घरमा पुगें र नागरिकताको सिफारिश लिएर फिर्ता भएँ । त्यसपछि मलाई ती सुरक्षार्थ खटिएका व्यक्तिले लाइनबाटै समातेर कार्यालयभित्र लगे र आवश्यक प्रक्रियाअनुसार नागरिकता बनाउनमा सघाए ।’

कडा मेहनतका बीच उनले नेपाली नागरिकता त पाए । तर, भर्ना फाराम भर्नका लागि फेरि डडेल्धुराको खलंगाबाट डोटीको दिपायल पुग्नुपर्ने भयो । डडेल्धुराको बागबजारबाट गाडी चढेर उनी समयमै दिपायल पुगे र शाही नेपाली सेनाका लागि भर्ना फाराम भर्न सफल पनि भए ।

केही दिनपछि उनलाई छनोट तालीमका लागि बोलाइयो । तालीममा सहभागी हुन तालीम केन्द्र पुगे । छनोट तालीमअन्तर्गतका लामो र छोटो दूरीका दुवै दौडमा उनी प्रथम भएको सम्झिन्छन् । भर्ना छनोट तालीमका सबै चरणमा पास भए र सेनामा भर्ना हुन सफल भए ।

अझ उनको यही अवधिको अर्को रोचक कुरा त के छ भने उनले एकै दिनमा नागरिकताको सिफारिश बनाउनेदेखि नागरिकता प्राप्त गरी डडेल्धुरा सदरमुकामबाट डोटी सदरमुकाम पुगेर सेनाको भर्ना फारामसमेत भर्न भ्याए ।

तर यति हुँदासम्म पनि घरपरिवारले उनी सेनामा भर्ना भएको मेसोसमेत पाएका थिएनन् । उनले भने, ‘नागरिकता बनाएर शाही नेपाली सेनामा भर्ना भइसकेपछिको तीन महिनापछि मात्रै घरपरिवारले आफू सेनामा भर्ना भएको थाहा पाएका हुन् ।’ उनले आफू पढिरहेको भनेर घरपरिवारलाई ढाँट्ने गरेका थिए ।

तेज वि.स. २०६१ फाल्गुन १० गते तत्कालीन शाही नेपाली सेनामा भर्ना भए । उनी खेलप्रति निकै रूचि राख्थे । उनले कक्षा ६–७ मा पढ्दा नै एक वर्षसम्म तेक्वान्दो सिकेका थिए । सेनामा भर्ना भइसकेपछि उनले सेनाका आन्तरिक प्रतियोगिताहरूमा तेक्वान्दोमा प्रतिस्पर्धा गर्न थाले । तर पछि एक जना सेनाकै मेजरले उनलाई ज्यान बलियो भएको भन्दै तेक्वान्दो नभई बक्सिङ खेल्न सुझाए । मेजरको सुझावअनुसार उनले बक्सिङ सिक्न थाले र विस्तारै प्रतिस्पर्धासमेत गर्न थाले ।

केही वर्षपछि पहिलो पटक उनले त्रिभुवन आर्मी क्लबबाट वि.स. २०६९ सालमा २५औं बृहत् राष्ट्रिय खेलकुदमा लाइट वेटमा बक्सिङ खेल्ने अवसर पाए । त्यसमा उनले तेस्रो स्थान हासिल गरे । त्यसपछिका विभिन्न राष्ट्रिय प्रतियोगिताहरूमा उनले फड्को मारेर अहिलेसम्म पनि कसैलाई पहिलो हुन दिएका छैनन् । उनी वि.स. २०६९ देखि हालसम्म लगातार राष्ट्रिय टिममा छनोट हुँदै आएका छन् । अहिलेसम्म उनले लगातार आधा दर्जनभन्दा बढी राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पहिलो स्थान बनाएका छन् ।

वि.स. २०७० मा भएको वीर गणेशमान खुला राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगिता, २०७१ मा भएको १२औं दक्षिण एसियाली खेलकुद छनोट, २०७२ मा भएको वीर गणेशमान खुला राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगिता, २०७३ मा भएको गल्फटार खुला राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगिता, २०७३ मा ललितपुरमा भएको खुला राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगिता, २०७५ मा भएको आठौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियागिता, त्यस्तै १८औं एसियाली खेलकुद छनोट, प्रतियोगितासहित लगातार सात वर्षदेखि राष्ट्रिय प्रतियोगितामा उनले पहिलो स्थान बनाउँदै आएका छन् ।

शुरूमा ४९ केजीमा खेल्ने गरेका तेजले हाल ५२ केजीमाथि खेल्ने गरेका छन् । उनले आठौं बृहत् राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगितादेखि ५२ केजी माथि खेल्न थालेका हुन् ।

त्यस्तै, सन् २०१८ मा भएको फस्ट ईन्द्रमाया इन्टरनेस्नल टुर्नामेन्ट र सन् २०१६ मा भएको नेपाल–भारत मैत्रीपूर्ण खेलमा समेत पहिलो भएका उनले अन्य अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूमा समेत सहभागिता जनाइसकेका छन् । सन् २०१८ मा भएको फस्ट थाइल्याण्ड इन्टरनेसनल टुर्नामेन्ट, सन् २०१६ मा भएको १२औं दक्षिण एसियाली खेलकुद, सन् २०१८ फस्ट इन्डिया ओपन इन्टरनेसनल टुर्नामेन्ट, सन् २०१९ मा भएको सेकेन्ड थाइल्याण्ड ओपन इन्टरनेसनल बक्सिङ टुर्नामेन्ट, २०१९ मा भएको सेकेन्ड इन्डिया ओपन इन्टरनेसनल टुर्नामेन्ट र सन् २०१८ मा भएको १८औं एसियन खेलकुदमा समेत सहभागी भइसकेका छन् ।

नेपालमै आयोजना हुन लागेको १३औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग)को तयारीका लागि थाइल्याण्ड गएका उनी डेढ महिना लामो तालीम सकाएर गएको बुधबार मात्रै नेपाल फर्किएका छन् । यस पटक अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुदमा स्वर्ण जित्ने ठूलो आशा छ । ‘यस पटक तयारी राम्रो छ । थाइल्याण्डमा राम्रो तालीम पाएको छु,’ उनले भने, ‘अरू देशभन्दा मुख्य प्रतिस्पर्धी भारत हो, यो पटक भारतलाई जित्ने आशा छ ।’

मंसिरमा आयोजना हुने दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) अघि उनी आउँदो कात्तिकमा चीनमा आयोजना हुन लागेको आर्मी ओलम्पिकमा सहभागिता जनाउन चीन जानेछन् । उनले त्यहाँ लाइट फ्लाईमा प्रतिस्पर्धा गर्नेछन् ।

अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरूमा जहिले पनि एक अंकले हार्ने गरेको बताउँदै उनले प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा आफ्नो देशको रेफ्री नुहँदा जितेर पनि हार्नुपरेको अनुभव सुनाए । उनले भने, ‘प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा आफूले हार बेहोरेमा आफ्नो देशको रेफ्री नहुँदा आफ्नो कमजोरीबारे रेफ्रीसँग बुझ्ने अवसर मिल्दैन ।’ जबसम्म नेपालबाट अन्तर्राष्ट्रिय लेबलमा रेफ्री, जजहरू हुँदैनन्, तबसम्म प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा जित्नु कठिन रहेको उनको तर्क छ । ‘कि त ढाल्न सक्नुप¥यो, होइन भने प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा पक्षपातको सम्भावना पनि रहन्छ ।’

खानपान, तयारी आदिका हिसाबले अन्य देशका खेलाडीसँग नेपाली खेलाडीको कुनै पनि स्तर नमिल्ने उनी बताउँछन् । ‘अन्य देशको जस्तै सबै सेवा–सुविधा हुने हो भने नेपाली खेलाडी पनि कुनै देशभन्दा कम हुने थिएन ।’ उनले भने, ‘रेगुलर टे«निङ हुँदैन, डाइट छैन । कसरी हुन्छ ? त्यस्तो अवस्थाबाट पनि यतिसम्म त पुगेका छौं ।’ लगानी अनुसारको फल मिल्ने उनको तर्क छ ।

अहिले नेपालमा विभागीय टिमहरूले नै खेल क्षेत्रको इज्जत धानिरहेको उनको दाबी छ । राष्ट्रिय वा अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिताका लागि विभागीय टिमहरूबाटै खेलाडी उत्पादन भइरहेको उनी बताउँछन् । राष्ट्रिय टिममा भन्दा त्रिभुवन आर्मी क्लबमा साँझ बिहान राम्रो टे«निङ हुने गरेकै कारण विभागीय टिमहरूले इज्जत धानिरहेको उनको भनाइ छ ।

वि.स. २०४२ मा बुबा मानबहादुर र आमा नारूदेवी देउवाको कोखबाट जन्मिएका तेज बुवाआमाप्रति कृतज्ञ छन् । उनले भने, ‘बुबाआमाले बेलैमा राम्रोसँग खुवाइदिनुभएको रहेछ, सोही कारण अहिले ज्यान बलियो भएको हो । म बुवाआमाप्रति धेरै खुशी छु ।’ उनी पाँच भाइमध्येका कान्छा हुन् । हाल उनी नेपाली सेनाको जमदार पदमा कार्यरत छन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ १९, २०७६ ०४:५९