तनहुँमा ‘घण्टी बज्दा’ कांग्रेस–एमालेलाई कति क्षति ?

A+ A A-

प्रतिनिधिसभामा उपनिर्वाचनमार्फत तनहुँ–१ बाट राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका उम्मेदवार स्वर्णिम वाग्लेले प्रवेश पाएका छन् । तीन दिनअघि भएको निर्वाचनको मंगलबार आएको मतपरिणामअनुसार स्वर्णिमले १४ हजार ७९७ को मतान्तर बनाएर संसद छिर्ने पक्का गरेका हुन् ।

घण्टी चुनाव चिह्न भएका स्वर्णिमले ३४ हजार ९१९ मत पाए । उनका निकटतम प्रतिस्पर्धी सत्तारुढ गठबन्धनका उम्मेदवार नेपाली कांग्रेसका गोविन्द भट्टराईले २० हजार १२२ मत ल्याए । नेकपा एमालेका सर्वेन्द्र खनालको मत त निकै लज्जास्पद रह्यो । उनले ८ हजार ४८८ मत पाएको निर्वाचन आयोगले जनाएको छ ।

स्वर्णिमलाई ५४ प्रतिशत मत

तनहुँ–१ मा १ लाख २३ हजार ३०५ मतदाता रहेकोमा ६५ हजार ३१६ (५२.९७ प्रतिशत) मत खसेको थियो । त्योमध्ये १ हजार १८१ मत बदर भयो । कुल सदर मत संख्या ६४ हजार १३५ छ । त्योमध्ये निर्वाचित स्वर्णिमले ५४.४४ प्रतिशत, गोविन्दले ३१.३७ प्रतिशत, सर्वेन्द्रले १३.२३ प्रतिशत मत ल्याए ।

बाँकी ०.९६ प्रतिशत मत साना दलले पाए । यो चुनावमा तनहुँमा नौ जना उम्मेदवार थिए । राप्रपाले २ सय १८, मंगोल नेसनल अर्गनाइजेसनले १ सय ६६, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीले ९९, राष्ट्रिय जनमुक्ति पार्टीले ८७, नेपाल मजदुर किसान पार्टीले ३१ र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (समाजवादी) ले ५ मत ल्याएको आयोगको वेबसाइटमा तथ्यांक छ ।

मंसिरको चुनावमा तनहुँ–१ मा १ लाख २३ हजार ४९० मतदाता रहेकोमा ६६ हजार २९६ मत (५३.६८ प्रतिशत) खसेको थियो । मत अघिल्लोपटककै हाराहारीमा खसेको हो ।

मंसिरमा ४ हजार २५६ मत बदर भएको थियो । त्यतिबेला ६२ हजार ४० मत सदर भएकोमा रामचन्द्रले २५ हजार ३६१ (४०.८७ प्रतिशत), एमालेका एकबहादुर रानाले १९ हजार ९८१ (३२.२० प्रतिशत), स्वतन्त्र उम्मेदवार गोविन्दराज जोशीले ६ हजार ८८६ (११.०९ प्रतिशत), राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका विकास सिग्देलले ६ हजार ४४ (९.७४ प्रतिशत) मत पाएका थिए ।

अन्य उम्मेदवारले ६.१ प्रतिशत मत पाएका थिए । मंसिरको निर्वाचनमा तनहुँ–१ मा २५ जना उम्मेदवार थिए ।

स्वर्णिमको इन्ट्रीले कसले कति गुमाए ?

स्वर्णिमले प्रतिनिधिसभा जित्दा तनहुँमा दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेलाई निकै ठूलो धक्का लागेको छ ।

मत विश्लेषण गर्ने हो भने कांग्रेसलाई खासै फरक परेको छैन । एमालेको कन्तबिजोक भएको छ । कांग्रेसले गत मंसिरमा आफ्नो पार्टीले जति मत पाएको थियो त्यति जोगाउन सफल भएको देखिन्छ । तनहुँमा गत मंसिरको निर्वाचनमा समानुपातिकमा नेपाली कांग्रेसले २० हजार १५८ मत पाएको थियो ।

रामचन्द्र पौडेल मंसिरको चुनावमा निर्वाचित हुँदा २५ हजार ३६१ मत पाएका थिए । त्यतिबेला उनलाई अहिलेजस्तै माओवादी केन्द्र, नेसपा, जसपालगायत दलको समर्थन थियो । अहिले गठबन्धनको उम्मेदवारले पाएको मत भने ५ हजार हाराहारीमा घटेको छ । अर्थात् अघिल्लोपटक गठबन्धनका उम्मेदवार रामचन्द्रलाई मत दिएकाले यसपटक स्वतन्त्र पार्टीलाई पत्याए ।

समानुपातिक मत भनेको पार्टीलाई आउने मत हो । अहिले गोविन्दले जति मत ल्याएका छन्, त्यो मंसिरको चुनावमा कांग्रेसले समानुपातिकमा ल्याएको भन्दा जम्मा ३६ मतमात्रै कम हो । त्यसैले दलीय मतको हिसाब गर्दा कांग्रेसलाई ठूलो क्षति देखिँदैन ।

उपनिर्वाचनमा कांग्रेसबाट उम्मेदवार रहेका भट्टराई लोकतन्त्रमा जनताले परिस्थिति फेरबदल गर्नु सामान्य भएको बताउँछन् । ‘लोकतन्त्र भनेको जनताको विश्वास हो । सधैँ एउटै पार्टीले जितिरहनुपर्छ भन्ने पनि हुँदैन । दलले आफ्नो कार्यकर्तालाई नियन्त्रण गर्न सक्लान् तर मतदाता स्वतन्त्र हुन्छन्,’ निर्वाचितलाई प्रमाणपत्र दिन मंगलबार आयोजित कार्यक्रममा उनले भने, ‘मतदाताले परिस्थिति, सरकारलाई फेरबदल गर्ने सामर्थ्य राख्छन् भन्ने पद्धति नै लोकतन्त्र हो ।’

चुनावी अभियानका क्रममा कांग्रेस उम्मेदवार भट्टराई र एमाले उम्मेदवार खनाल ।

नेकपा एमालेले त आफ्नो मतभन्दा आधा गुमाएको छ । मंसिरको चुनावमा समानुपातिकमा एमालेले तनहुँ–१ मा १६ हजार ६८३ मत पाएको थियो । योपटक सर्वेन्द्रले पार्टीकै नेता–कार्यकर्ताको मत पनि पाएनन् । सर्वेन्द्रले ८ हजार ४८८ मत पाउँदा अघिल्लो निर्वाचनमा पार्टीलाई आएको भन्दा एमालेले ८ हजार १९५ मत गुमाएको छ ।

एमालेले स्वर्णिम कांग्रेस पृष्ठभूमिको भएकाले आफूहरूलाई क्षति कम हुने आकलन गरेको थियो । तर, कांग्रेसले भन्दा धेरै क्षति एमालेले व्यहोर्नुपरेको छ । एमाले पोलिटब्युरो सदस्य टुकराज सिग्देल भन्छन्, ‘स्वर्णिम वाग्ले कांग्रेस पृष्ठभूमिको भएकाले एमालेको भन्दा कांग्रेसकै भोट जाला भन्ने अपेक्षा थियो । त्यस्तो देखिएन । हाम्रो मत पनि उता प्रभावित भएको देखियो ।’ सरकारको नेतृत्व गरेका दलले युवाका चाहनालाई ध्यान नदिँदा उनीहरू ‘लहैलहै’ मा बहकिएको सिग्देलको टिप्पणी छ ।

यो निर्वाचन क्षेत्रमा कांग्रेसको मत पहिलाको तुलनामा नघटे पनि ठूला दलमाथि निकै ठूलो राजनीतिक प्रश्न खडा भएको छ । तनहुँ–१ नेपाली कांग्रेसको राम्रो प्रभाव भएको क्षेत्र मानिन्छ । यो क्षेत्रमा २०७८ साल यता निर्वाचन र उपनिर्वाचन गरेर आठपटक निर्वाचन भएका छन् । २०४८, २०५१, २०५६, २०७० र २०७९ मा कांग्रेसले चुनाव जितेको इतिहास छ । बीचमा नेकपा माओवादीको लहर हुँदा २०६४ सालमा त्यही पार्टीले जितेको थियो ।

२०७४ सालको चुनावमा तत्कालीन नेकपा एमालेका कृष्णकुमार श्रेष्ठले कांग्रेसका रामचन्द्र पौडेललाई हराएका थिए । यो उपनिर्वाचनले कांग्रेसले जमाउँदै आएको पकडको विरासत नै भत्काएको छ । अब कांग्रेसले तनहुँ–१ लाई आफ्नो पकड क्षेत्र भन्ने अवस्था रहेन ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख १२, २०८० १९:०४