रास्वपा र जनमतले जिते बदलिन सक्छ केन्द्रको राजनीति

A+ A A-

तीन निर्वाचन क्षेत्रमा आइतबार उपनिर्वाचन सम्पन्न हुँदा परिणामबारे आकलन हुन थालेकाे छ । सत्तारूढ गठबन्धन, जनमत पार्टी र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले याे उपनिर्वाचनलाई प्रतिष्ठाको विषय बनाएका छन् । एमाले पछिपछि जनमत सुधार्ने ध्याउन्नमा छ ।

चितवन २ मा आफ्नै गल्तीका कारण पद गुमाएका राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापित रवि लामिछाने उम्मेदवारका रूपमा धेरै चर्चामा छन् । अघिल्लाे निर्वाचनमा एमाले र कांग्रेस उम्मेदवारभन्दा तेब्बर धेरै मत ल्याएर जितेका उनकाे मत घट्छ कि बढ्छ, चाैतर्फी चासाेका साथ हेरिएकाे छ ।

नयाँ उदाएका दल रास्वपा र जनमतकाे मत चार महिनामा बढ्याे कि घट्याे पुराना दलले आकलन गर्न सकेका छैनन् । तर, यो उपनिर्वाचनले महत्त्वपूर्ण सन्देश दिनेछ । यो निर्वाचनका तीनवटै क्षेत्रमा त्रिपक्षीय भिडन्त बढी देखिएको छ । तनहुँमा कांग्रेस, एमाले र रास्वपाको प्रतिस्पर्धा छ । चितवनमा पनि रास्वपा, एमाले र कांग्रेसबीच प्रतिस्पर्धा छ भने बारामा जसपा, जनमत र एमालेबीच प्रतिस्पर्धा छ ।

उपनिर्वाचनले दिने सन्देश

यो उपनिर्वाचनबाट राजनीतिक दलहरूलाई अवसर र चुनौती दुवै छ । सत्ता गठबन्धनबाट दुई क्षेत्रमा कांग्रेस र एक क्षेत्रमा जसपा चुनावी प्रतिस्पर्धामा छन् । तीनवटा निर्वाचन क्षेत्रमा गत ४ मंसिरकै नतिजा दोहोरिएमा राजनीतिक रूपमा खासै भिन्नता हुँदैन । मतदाताहरूमा खासै परिवर्तन भएको मान्न सकिँदैन । तर, तीनवटै निर्वाचन क्षेत्रमा फरक मतपरिणाम आएमा त्यहीअनुसार राजनीतिक कोर्समा पनि केही फेरबदल आउन सक्छ ।

गत ४ मंसिरको निर्वाचनमा तनहुँ १ बाट कांग्रेसका रामचन्द्र पौडेल, चितवन २ बाट रास्वपाका रवि लामिछाने र बारा २ बाट जसपाका रामसहाययप्रसाद यादव विजयी भएका थिए । कांग्रेसका पौडेल राष्ट्रपति र जसपाका यादव उपराष्ट्रपतिमा निर्वाचित भए भने रविले नागरिकतासम्बन्धी मुद्दामा सांसद पद गुमाए । त्यसपछि यी तीन क्षेत्रमा उपनिर्वाचन भएको हो ।

रवि नेतृत्वको रास्वपाले तीनवटै निर्वाचनमा उम्मेदवार उठाएको छ । चितवन २ मा रवि, तनहुँ १ मा स्वर्णिम वाग्ले र बारा २ मा रमेश खरेल रास्वपाका उम्मेदवार हुन् । यदि चितवन २ र तनहुँ १ मा रास्वपाले जितेमा पुराना दलप्रतिको आक्रोशको निरन्तरता हुनेछ । यो निर्वाचनमा रास्वपा पनि आक्रामक तरिकाले चुनावी मैदानमा उत्रेको छ । यदि रास्वपाले चितवन २ र तनहुँ १ मा जिते कांग्रेसले यो उपनिर्वाचनबाट एक सिट गुमाउनेछ ।

उम्मेदवारी दर्ताको केही दिनअघि मात्रै कांग्रेस छोडेर रास्वपा प्रवेश गरेका स्वर्णिम वाग्लेका लागि पनि यो चुनाव टर्निङ पोइन्ट हुनेछ । कांग्रेसबाट अवसर लिँदै आएका वाग्ले चुनावमा टिकट नपाएको झोंकमा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र देउवापत्नी आरजु देउवा भ्रष्ट रहेकाे आरोप लगाएर रास्वपाको ढोकामा पुगेका हुन् । चुनावमा पनि पराजित भएमा दललाई मात्र होइन, उम्मेदवारलाई पनि मतदाताले पर्गेल्छन् भन्ने देखिनेछ । यदि रविले चितवन २ मा जिते र वाग्लेले तनहुँ १ मा पराजय भोगेमा रविको छविले चितवनमा मात्र काम गर्ने, अन्य निर्वाचन क्षेत्रमा काम नगर्ने प्रस्टिनेछ ।

मतदाता आफ्नो सुखदु:खमा काम लाग्ने उम्मेदवार खोज्छन् । चुनावका लागि मात्र आएको उम्मेदवार जति नै विद्वान् भए पनि उसलाई त्यहाँका मतदाताले विश्वास नगर्न सक्छन् । यदि वाग्लेले हारेमा भर्खर उदाएको पार्टीको आउँदो चुनावसम्म साेही पार्टीमा रहलान् नरहलान् भन्ने प्रश्न पनि छ । उनले तनहुँ १ मा हारेपछि न त विद्वान्‌को चामत्कारिक छविले काम गर्नेछ, न त नयाँ दल नै अबको विकल्प हो भन्ने मानकले नै काम गरेको देखिनेछ ।

वाग्लेले चुनाव हारेमा उनको परीक्षण गर्ने ठाउँ हुने छैन । रास्वपाकाे विचार निर्माणमा लागेर त्यसकाे प्रसार गर्ने एउटा विकल्प हुन सक्छ । संसदीय राजनीतिको चुनावी मैदानमा उत्रेको पहिलोपटक नै असफलता हात लागेमा उनको राजनीतिक भविष्य नै धरापमा नपर्ने विश्लेषक नरेन्द्रजंग पिटर बताउँछन् । उनले भने, ‘वाग्ले प्रायोजित मानिस हुन् । उनले हार्दा पनि केही हुँदैन । जित्दा पनि केहीँ हुँदैन । उनी कति विद्धान् हुन् भन्ने कुरा योजना आयोगबाटै थाहा भएको छ । के परिवर्तन आयो नेपालीको जीवनमा, उनी आयोगको उपाध्यक्ष हुँदा । अहिले पनि केही हुँदैन, रविको सत्ता बार्गेनिङ बढ्नुबाहेक ।’

वाग्लेले जितेमा रास्वपाको संसदमा एक सिट मात्र बढ्ने छैन, शक्ति पनि बढ्नेछ । त्यो शक्तिले अहिलेको सत्ता गठबन्धन र एमालेसँग बार्गेनिङ गर्ने पावर बढ्ने पिटर बताउँछन् । उनले भने, ‘बारा २ मा रास्वपाले जित्छ जस्तो लाग्दैन । चितवन २ र तनहुँ १ मा जितेमा सत्तामा जान रविजीलाई सहज हुनेछ । उनी आफूबाहेक अरुलाई सत्तामा पठाउँदैनन् । उनको नट फर अगेन भन्ने नारा फेल भइसकेको छ । तर, उनी सत्ताको वरिपरि हुनेछन् ।’

कांग्रेसले तनहुँ १ मा हारेमा सबैभन्दा बढी प्रश्न कांग्रेस महामन्त्री गगनकुमार थापामाथि उठ्नेछ । थापाले गत ४ मंसिरमा भएको निर्वाचनमा वाग्लेलाई आफ्नो निर्वाचन क्षेत्र छोड्ने योजना बनाएको बताइन्छ, जसका कारण चुनावप्रति वाग्लेको लगावमा गगनले मलजल गरेको आरोप लाग्न थालेको छ । कांग्रेसले पनि तनहुँ १ मा थापालाई नै चुनावी कमान्डर बनाएर पठाएको थियो ।

चितवन २ मा गत ४ मंसिरको निर्वाचनमा लामिछाने ४९ हजार ३०० मतका साथ विजयी भएका थिए । उनका प्रतिद्वन्द्वी कांग्रेसका उमेश श्रेष्ठले १४,९८८ मत पाएका थिए । रविले ३४ हजार ३१२ को मतान्तरले चुनाव जितेका थिए । यदि योपटक उनको मत घटेमा उनले यो ६ महिनामा देखाएका व्यवहारले उनको ग्राफ मतदाताले मन नपराएको बुझिनेछ । यदि पुरानै जनमत कायम राखेमा उनीप्रतिको आकर्षण यथावत् रहेको बुझिनेछ ।

लामिछानेले अहिलेसम्म अरुलाई मात्र प्रश्न सोध्थे । अहिले आफैँ जवाफ दिने ठाउँमा छन् । तर, उनको व्यवहारमा पहिलेको भन्दा कुनै परिवर्तन नआएको देखिन्छ । उनलाई प्रश्न गर्नेलाई सहज रूपमा जवाफ नदिएर उल्टै मतदातालाई प्रतिप्रश्न गरेर जित्ने मनसाय देखिन्छ ।

बारा २ वर्चस्वको लडाइँ, को आउला अगाडि ?

बारा २ को उपनिर्वाचन पनि कम रोमाञ्चकारी छैन । यो क्षेत्रमा पनि नयाँ र पुरानो दलको मात्र होइन, दुई दलका अध्यक्षको वर्चस्वको लडाइँ पनि बनेको छ उपनिर्वाचन । यहाँ जसपाका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र शिवचन्द्र कुशवाह लडे पनि वर्चस्वको लडाइँ यादव र राउतबीच नै हुनेछ ।

यादव सप्तरी २ मा राउतसँग हारेर बारा २ पुगेका छन् । जनमत पार्टीका कुशवाहले निर्वाचन जितेमा यादवको राजनीति पाँच वर्ष पार्टीमा सीमित हुनेछ । आफूले सप्तरी २ मा हारेपछि सिनियर नेता अशोक राईलाई पन्छाएर रामसहायप्रसाद यादवलाई संसदीय दलको नेता बनाएका थिए । तर, यादव उपराष्ट्रपति भएपछि राईलाई मन्त्री बनाए । तर, यादव जितेर आए सत्तामा बार्गेनिङ पावर राख्नेछन् । हारेमा भने उनको बोली सडकमा मात्र सुनिनेछ ।

उपेन्द्रका लागि यो उपनिर्वाचन राजनीतिमा कता जाने भनेर निर्णायक बन्नेछ । यदि उनले निर्वाचन जितेमा कोशी प्रदेशको सरकार हेरफेर हुन सक्छ । उनले हारेमा प्रदेश सरकार यथावत् रहन सक्छ र उपराष्ट्रपति यही गठबन्धनबाट लिएर एमालेसँग मिल्न पनि सक्छन् । त्यसपछि उनको दल मधेश प्रदेश सरकारबाट पनि बाहिरिन सक्छ । यो सरकारले फेरि विश्वासको मत लिनुपर्ने अवस्था नआऊला भन्न सकिँदैन ।

राउतको जनमतले जितेमा केन्द्रको राजनीतिमा ठूलै फेरबदल नभए पनि मधेश प्रदेशमा केही परिवर्तन भने आउन सक्छ । जनमत अहिले केन्द्रीय सरकारमा छैन । कुशवाहले जितेमा जनमत पार्टी सरकारमा सामेल हुने र मधेश प्रदेशमा पनि मुख्यमन्त्रीमा दाबी गर्ने योजनामा छ ।

सम्बन्धित समाचारः

प्रकाशित मिति: आइतबार, वैशाख १०, २०८० १९:०१