डेटलाइन सिड्नी, नोस्टाल्जिया काठमाडाैं

A+ A A-

सिड्नीमा बिहानपख ट्रेन चढ्दा एउटा नोस्टाल्जिक अनुभव भएर आउँछ । नोस्टाल्जिया यस कारण होइन कि सिड्नीको ट्रेन चढ्दा नेपालको ट्रेनको याद आएको होस् । नाेस्टाल्जिया यस कारण कि सिड्नीको ट्रेन अनि तिनका प्ल्याटफर्ममा देखिने मान्छेको भीडले लिएर आउने काठमाडाैंको सम्झना ।

उही हतार, उस्तै व्याकुलता, उस्तै भाँडभैलो । बिल्कुल उस्तै 'केवोस्' !

विशेषगरी बिहान सात बजेको आसपासतिर हिजो रातिको तन्द्राबाट सिड्नी सहर चलायमान अवस्थामा ट्रान्जिट गरिरहेको देख्न सकिन्छ । क्याफेहरू 'येस्प्रेस्सो' अनि 'क्यापुचिनो'को अर्डर लिन व्यस्त देखिन्छन् । ग्राहकहरू आफ्नो कफिको इन्तजार गरिरहँदा आ-आफ्ना मोबाइल फोनमा, आ-आफ्ना टाउका घोप्ट्याएर देश विदेशका अपडेट लिइरहेका हुन्छन् ।

पृथ्वीमा एउटा अर्को दिन । वान मोर डे अन द प्लानेट !

आठ बज्दा नबज्दै सिड्नी ट्रेनका प्ल्याटफर्महरू सम्पूर्ण रूपले भरिईसकेका हुन्छन् ।

यता हेर्‍याे मान्छे, उता हेर्‍याे मान्छे ! मानौं प्लानेटका सबै मनुष्य एकै पटक सिड्नीका प्ल्याटफर्महरूमा पोखिएका छन् ! आफ्नो जीवनको यात्रामा सिड्नी भएर कतै ट्रान्जिट गर्दैछन् ।

बिहान अफिस टाइमको बेला बालुवाटारमा उभिएर नेपाल यातायातको गाडी पर्खिंदै गर्दा ठीक यस्तै अनुभव हुने गर्छ । लाग्छ- सम्पूर्ण नेपाल अधिराज्यका मानिसहरू एकै पटक राजधानीमा ओर्लेका छन् । र ती सम्पूर्ण राजधानीवासीहरू एकै समयमा बालुवाटारबाट नेपाल यातायात चढ्ने तरखरमा छन् !

ट्रेनमा खुट्टा टेक्ने ठाउँ हुन्न । सिट सबै भरिएका । एउटा हातमा कफि, काँधमा झोला अनि अर्को हातले फोन समात्दै, ट्रेनको गतिसँगै हल्लिँदै, आफूलाई सन्तुलित बनाउँदै सिड्नीवासी बिहान ट्रेनको सफर गर्छन् । एउटा कुनामा त्यसैगरी उभिएर यो सब हेरिरहेको म बेला-बेला सोच्ने गर्छु-

सिड्नी र काठमाडाैंको भीडबीच फरक यत्ति मात्र छ कि यताको भीड अलि व्यवस्थित छ !

एउटा 'अर्गनाईज्ड केवोस्', एउटा व्यवस्थित भाँडभैलो !

फस्ट वर्ल्ड क्राउड !

सिड्नी जीवन जिउने क्रममा नोस्टाल्जिया भने त्यहाँ मात्र रोकिँदैन |

०००

अस्ट्रेलियामा नेपालीको संख्यालाई लिएर बेला बेला सामाजिक सञ्जालमा 'मीम' देखा पर्ने गर्छ । हुन पनि अस्ट्रेलियामा नेपालीको संख्या यति भइसक्यो कि बेला बखत आफैँले आफैँलाई प्रश्न गर्नु पर्ने हुन्छ- के म साँच्चै अस्ट्रेलियामा छु ? या काठमाडाैंको कुनै बस्तीमा आफ्नो जीवन गुजारा गरिरहेछु ?

अपार्टमेन्टबाट बाहिर निस्किन लिफ्टमा छिर्‍याे, त्यहाँ नेपाली । लिफ्टबाट निस्केर बाहिर सडकमा गयो, त्यहाँ नेपाली । सडक हुँदै नजिकैको बजार गयो, त्यहाँ नेपाली । तरकारी किन्न जाँदा (यताको चलन चल्तीको भाषामा भन्नु पर्दा- ग्रोसरी शपिङ्ग गर्न जाँदा) भीडभाडमा कसैसँग ठोक्किन पुग्दा, यसो आँखा उठाएर हेर्‍याे- ऊ पनि नेपाली !

यता हेर्‍याे नेपाली, उता हेर्‍याे नेपाली ! ऐनामा उभिएर आफूलाई हेर्‍याे, आफू पनि नेपाली !

स्वाभाविक हो, यति भएपछि सामाजिक संजालमा 'मीम' त बन्छ नै- कि नेपालको आठौँ राज्य अस्ट्रेलिया हो !

विशेषगरी न्यु साउथ वेल्स राज्यको सिड्नीमा नेपालीको घनत्व ज्यादा छ । सामाजिक संजालको रमाइलोलाई एकछिन सत्य मान्ने हो भने नेपालको आठौँ राज्यको राजधानी पनि अस्ट्रेलियाको जस्तै सिड्नी नै हो ।

र यही सिड्नीमा एउटा 'सब-अर्ब' छ, रकडेल । सिड्नीस्थित नेपाली समुदायको अघोषित राजधानी ।

नेपालीका क्याफेहरू । रेस्टुरेन्टहरू । ग्रोसरी सपहरू ।

मासुदेखि लिएर फोन पसलहरू ।

महँगा-महँगा डिजाइनर कपडा पाइने बुटिक सपहरू ।

कन्सल्टेन्सीदेखि सुन पसलहरू !

आइतबारको दिन यिनैमध्ये कुनै एउटा क्याफेमा बसेर आफ्नो कफि कुरिरहँदा, अचानक ठूलै आवाजमा गीत बज्छ । नजिकै कतैबाट आइरहेछ आवाज । सुरुवाती धुन सकिएपछि गीत बज्न सुरु हुन्छ । कानले अघि नै थाहा पाइकेका हुन् । तर अब वरपर सबैलाई थाहा पत्तो भइसकेको छ । धुनसँगै हातका औंला टेबलमा 'टकटक' गर्न थालछन्, खुट्टा उसै गरी चलमलाउँछन् ।

हे डाँडाघरे साइँली, मैले हत्ते गरेर के गर्ने !

०००

अन्तत: कफि आइपुग्छ । कफि लिएर आउनेतर्फ एक थान बनावटी मुस्कान तथा धन्यवाद टक्र्‍याउँदै कपतिर हात बढाउँदै गर्दा फोनमा मेसेजको नोटिफिकेसन बज्छ । हात अब कपतिर होइन, प्यान्टको गोजीतिर लम्किन्छन् ।

-‘हेल्लो हजुर ! आरामै हुनुहुन्छ ? तपाईं अस्ट्रेलियामा हो ?’

फेसबुके 'नयाँ साथी'को मेसेज पढिसकेपछि एकपटक वरिपरि नजर दौडाउँछु । नेपाली क्याफे, नेपाली गीत, नेपाली वातावरण । नवआगन्तुकले तेर्स्याएको प्रश्न सायद मैले आफूलाई आफैँले गर्दा ज्यादा मुनासिब हुन्छ । भर्चुअल नै भए पनि भर्खर भर्खरको चिनजान हो, उनको प्रश्न रोकिँदैन ।

-‘सर, हाउ इज अस्ट्रेलियन लाइफ ?’

बडो अप्ठ्यारो प्रश्न ! बडो अप्ठ्यारो साइनो ! नवआगन्तुक अब 'हजुर'बाट 'सर'मा उत्रिसकेका छन् ।

व्हाट इज अस्ट्रेलियन लाइफ ?

अस्ट्रेलियाको कुनै ठाउँमा बस्नु ? अस्ट्रेलियाकै कुनै ठाउँमा काम गर्नु ? त्यहीँको रहनसहन, खानपान, जीवनशैलीअनुसार चल्नु ?

या फेरि अरु नै केही ?

जस्तो कि- आफूले आफैँलाई हरेक कोणबाट अस्ट्रेलियन ठान्नु, त्यहीअनुसार आफूलाई पाउनु । बिनाकुनै सन्देह, बिनाकुनै संकोच ।

नवआगन्तुकको प्रश्नको उत्तर निकै पेचिलो हुन सक्छ । कफिको चुस्की लिँदै, भर्चुअल होइन, आमने-सामने भएर, निकै गम्भीर रूपमा राजनीतिको विश्लेषण गरेसरी बहस गर्नलायक प्रश्न छ उनको । आफूले ख्यालख्यालैमा, कुराकानी गर्ने मनसाय स्वरूप फ्याँकेको प्रश्नको गम्भीरता, त्यसको वजनबारे सायद ऊनी आफैँलाई अड्कल छैन ।

तर यता कफि पिउँदै, लम्बेतान उत्तर दिएर म उनलाई उता 'बोर' गर्न चाहन्न । सटिक जवाफ फर्काउँछु ।

'इट्स गुड !'

तर जवाफ कता-कता निकै छोटो लागेर आउँछ । सेन्ड गर्नुअघि मेटाएर फेरि लेख्छु-

'इट्स भेरी गुड, सर !'

सायद यो उत्तर ज्यादा राम्रो सुनियो । किनभने उताबाट तत्काल रिप्लाई आयो-

'गुड ।'

०००

स्वभावत: मान्छे सपना देख्ने, मनमा अनेकन इच्छा पालेर हिँड्ने प्राणी हो । हरेक बखत ऊ केही न केही प्राप्त गर्न चाहन्छ । केही न केही अझै हाँसिल गर्न बाँकी नै छ भनेर ऊ हरेक दिन हिँडछ । आफ्नो दिनको सुरुवात गर्छ । त्यही सोचले नै ऊ जीवनप्रति प्रेरित हुन्छ । संचालित हुन्छ ।

तर विदेश बसाइका केही वर्षहरूले उसको यो सोचलाई नै भुत्ते बनाइदिन्छ । ऊ आफ्नो दैनिकीमा यति सहज, यति 'कम्फरटेबल' भैदिन्छ कि बिस्तारै ऊ सपना देख्न छाड्छ । कुनै प्रेरणाबिना नै ऊ जीवन व्यथित गर्न तयार हुन्छ । ऊ त्यसैमा सहज हुन्छ ।

सिड्नी बसाइको सुरुवाततिर जब म अरुको मुखबाट यस्तो जवाफ सुन्थेँ, तब दङ्ग परिजान्थेँ ।

मन मनै म आफैँलाई भनिरहेको हुन्थेँ- ओह्हो ! पाँच सात वर्षदेखि यतै बसिरहेको !

त्यो सुनेर म बढो 'इम्प्रेस्ड' भैजान्थेँ ।

'यता बस्न थालेको कति भयो ?' भन्ने मेरो कौतूहलता मिस्रित प्रश्नको जवाफ उनीहरू बढो खल्लो पाराले दिन्थे । बिनाकुनै उत्साह । बिना कुनै दिलचस्पी । मानौं, म उनीहरूसँग पैसा सापट मागिरहेछु !

समयले यसरी रफ्तार मारेको छ, अहिले म 'उनीहरू' भएको छु । सोही प्रश्नको उत्तरमा अहिले मेरो मुखबाट पनि कुनै उत्साह निस्किँदैन ।

'भयो यस्तै पाँच सात वर्ष', बिना कुनै उत्तेजना म भन्ने गर्छु अचेल । कहिले काहीँ मूड हुँदा थपी पनि दिन्छु ।

'अनि भाइको के छ नि ? कति भयो यता आएको ?’

ऊ बेला लाग्थ्यो, ५-७ वर्षदेखि यिनीहरू यतै छन्, जे-जे उखाड्न पर्ने हो उखाडी सकेका छन्- त्यसैले यति उत्साहविहीन उत्तर दिएका होलान् ! चरमोत्कर्षपछिको सिथिलता होला ! मेरो कच्चा दिमागले यस्तै सोच्थ्यो ।

खैर, त्यो कुरा अलग भयो ।

विगत पाँच/सात वर्षको सिड्नी बसाइमा मैले के उखाडेँ त ? वर्तमानमा यो प्रश्नको मसँग कुनै ठोस उत्तर छैन । र सायद कुनै ठोस उत्तर नहुनु नै सबैभन्दा ठोस उत्तर हो ।

त्यस दौरान सायद उनीहरूले पनि केही उखाडेका थिएनन्, सायद उनीहरू पनि यसै गरी 'कम्फरटेबल' भएर बसेका थिए, जसरी अहिले म 'कम्फरटेबल' भएर बसेको छु । बिनाकुनै ठोस योजना । बिनाकुनै तरल चाहना ।

०००

छोरीको स्कुल घरबाट नजिकैको दूरीमा अवस्थित छ । हप्ताका पाँच दिन बिहान मेरो रोजको रुटिन हो- छोरीलाई तयार गरेर उसलाई स्कुल पुर्‍याउने । स्कुल जाँदै गर्दा बाक्लै संख्यामा देखिने गर्छन्- सिड्नी घुम्न आएका नेपाली मातापिताहरू । कोही मर्निङ्ग वाकको क्रममा हुन्छन् भने कोही यसै बाहिर टहलिन निस्किए जस्ता लाग्छन् । नयाँ ठाउँ भएर होला, उनीहरूका आँखा निकै चनाखा हुन्छन् ।

हिँडदा दायाँ-बायाँ, यता-उता नजर चलिरहेका हुन्छन् । कहीँ कतै नेपाली पो भेटिन्छ कि ?

कान पनि उसै गरी टाठा हुन्छन् । कतै कसैले नेपाली बोली पो हाल्छ कि ?

हिँड्ने क्रममा एक अर्कासँग बाटोमा क्रस हुँदा प्राय: जसो ती चनाखा आँखाले एकटकसँग हेर्ने गर्छन्- छोरी अनि मलाई । म मुस्कुराइदिन्छु । क्रस हुनेबित्तिकै छोरीले इसारा गर्छे । समाई राखेको हात कोट्याउनुको मतलब ऊ मलाई केही भन्न चाहन्छे । यस्तो बेला उक्त कुरा ऊ मेरो कानमै भन्न रुचाउँछे । उसका लागि त्यो एकदम गोप्य कुरा हो, जुन अरुले नसुन्ने गरी ड्याडीको कानमै भन्नुपर्छ । मलाई थाहा हुन्छ ऊ मलाई के भन्न खोज्दै छे, र पनि म केही थाहा नभए जसरी, निहुँरिँदै आफ्नो कान थाप्छु ।

'सी लुक्स लाइक आमा !'

साउती मार्दै ऊ भन्छे ।

उसको कुराले आश्चर्यचकित भए जसरी म सोध्छु- 'हाउ ?'

'सी ह्याज़ रेड टीका लाइक आमा !'

ऊ हाँस्दै भन्छे ।

निधारमा लगाउने रातो टीका छोरीको लागि एकदम नौलो कुरा हो । दसैँको टीका, तिहारको रङ बेग्लै चिज हुन् जुन उसलाई पनि थाहा छ । तर जुनसुकै बेला पनि निधारमा गोलो, रातो टीका उसले केवल आमाको (मतलब आफ्नो हजुरआमा ) अनुहारमा मात्र देखेकी छ ।

सम्भवत: उसले फरक देखेकी छ । आफ्नी हजुरआमाको उमेरका ग्रीक, इटालियन, म्यासेडोनियन या फेरि अस्ट्रेलियन वुमनहरूको पहिरन तथा बाटोमा हिँडदाका सामान्य हाउभाउ उसले नोटिस गरेकी छ । छोटा कपाल (अक्सर कालोबाहेक अन्य रङले रंग्याइएका ), आँखामा प्राय: कालो चश्मा, शरीरमा टी-सर्ट, ट्राउजर या फेरि ड्रेस अनि वरिपरिको आफ्नो वातारणप्रतिको अभ्यसतता र यस कारण चनाखा होइन, बरू स्थिर तथा अजिज्ञासु आँखाहरू ।

अजनबी नेपाली आमाको निधारको टीकाले छोरीलाई आफ्नी हजुरआमाको याद दिलाएको छ । अनि यता उसको ड्याडी छ, जो हरेक मसिना कुरामा नेपाल सम्झिँदै, दैनिक जीवनका हरेक अवयवमा नेपाल अनुभूत गर्दै, त्यही नेपालसँग यति लामो समयदेखि केवल सम्झनाको बलले भलाकुसारी गर्दै छ ।

डेटलाइन सिड्नी राखेर, नोस्टाल्जियामा काठमाडाैं बाँच्दैछ !

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख ९, २०८० १०:३३