हायात होटल घाटामा देखाउन व्यक्तिको ऋण तिरिदिनेदेखि बिनाबिल पैसा बाँड्‌नेसम्मका हर्कत

हायात होटल घाटामा देखाउन व्यक्तिको ऋण तिरिदिनेदेखि बिनाबिल पैसा बाँड्‌नेसम्मका हर्कत

A+ A A-

तारागाउँ हायात रिजेन्सी होटलले विभिन्न आर्थिक वर्षमा गैरकानुनी बाटोबाट १९ करोडभन्दा बढ्ता खर्च गरेको पाइएको छ । बिलबिना नै गैरव्यवसायी व्यक्तिलाई भुक्तानी गर्ने, व्यक्तिगत ब्याज तिरिदिनेदेखि क्यासिनोको भाडाको रकममा समेत हिनामिना गरेको पाएको हो ।

शेयरको लाभांशा लिने प्रक्रिया पनि गैरकानुनी बाटो अपनाएको पाइएको छ । त्यसरी हेर्दा विभिन्न आर्थिक वर्षमा गरी होटलले १९ करोड ५४ लाख ६० हजार ५१३ गैरकानुनी बाटोबाट खर्च गरेर होटललाई घाटामा देखाएको अध्ययन प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ ।

२०५८ सालदेखि सञ्चालनमा आएयता होटलले १४ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँबराबर बिक्री गरेको देखिन्छ । तर, होटलले गैरकानुनी बाटो र विभिन्न लुप होलबाट खर्च गर्ने गरेका कारण होटलको नोक्सानी पनि प्रशस्त देखाउने गरेको छ । जस्तो, आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा पनि होटलले नोक्सानी देखाएको छ ।

निरन्तर गैरकानुनी खर्च गर्नु र नोक्सान देखाउने तर होटलको परियोजना खर्च बर्सेनि बढाउनुले पनि आंशका देखाउँछ । १० पुस २०४८ मा तारागाउँ विकास समिति र सर्राफ, आईसीटीसी समूहबीच १ अर्ब ३० करोडको परियोजना हुने गरी सम्झौता भएको थियो । तर, त्यो परियोजना तारागाउँ विकास समितिलाई जानकारी नै नदिई विभिन्न आर्थिक वर्षमा परियोजनाको पुँजीकृत रकम बढाउने गरेको पाइएको छ । त्यसरी बढाउने क्रममा आर्थिक वर्ष २०५८/०५९ सम्म आइपुग्दा ३ अर्ब ४२ करोड पुगेको छ । त्यो भनेको सुरुवाती परियोजनाको दोब्बरले लगानी बढाउने निर्णय थियो ।

त्यसबीचमा जापानिज, मलेसियन कम्पनी मात्र होइन, एसियाली विकास बैंक (एडीबी) को समेत लगानी आइपुगेको थियो । तर, सरकारी शेेयर भएको तारागाउँ विकास समितिलाई यी सबै लगानीकर्ता भित्र्याउने सन्दर्भमा सामान्य छलफलसमेत भएको थिएन । सुरुमा करिब २२ प्रतिशत शेेयर भएको तारागाउँ विकास समितिलाई जानकारी नै नदिई पुँजीकृत रकम बढाउने र तारागाउँको शेयर कटाउने काममा आईसीटीसीका सुरेशलाल श्रेष्ठ, दिनेशलाल श्रेष्ठसहित सर्राफ समूहका राधेश्याम सर्राफ र अरुण सर्राफले योजनाबद्ध रणनीति देखिन्छ ।

उनीहरूले परियोजना लागत बढाएका कारण तारागाउँको शेयर घटेर ९ प्रतिशतमा झरेको मात्र छैन, तारागाउँले ४९ वर्ष लिजमा दिएको १४८ रोपनी जग्गाको भाडा रकम पनि केही वर्षदेखि दिएको छैन । साथै, तारागाउँ विकास समितिसँग सुरुमा भएको सभ्झौताअनुसार नेपाली कलासंस्कृति झल्कने संरचना निर्माण गर्न सन्दर्भमा होटलले बेमतलबी भएको छ । उसले आफ्नो होटललाई नै नेपाली कलासंस्कृति झल्किने भवन भएको बताउने गरेको छ ।

घाटा देखाउने हर्कत

कम्पनीले वार्षिक रूपमा गरेको आम्दानीमा कम्पनीमा सम्पूर्ण खर्च तथा भुक्तानी गर्नुपर्ने करसमेत कट्टी गरी प्राप्त भएको खुद नाफाबाट अग्राधिकार शेयरलाई लाभांश दिनुपर्ने व्यवस्था छ । तर, हायात रिजेन्सी होटलले उक्त व्यवस्थाविपरीत लाभांश वितरण गरेको पाइएको छ । त्यसरी वितरण गरेको रकम ५ करोड ४५ लाख २८ हजार ४६२ रुपैयाँ रहेको छ । जसले कम्पनीलाई नोक्सान पुर्‍याएको छानबिन प्रतिवेदनको निष्कर्ष छ । अनि, निरन्तर तीनवटा आर्थिक वर्षमा एकै दरले भुक्तानी लिएको पनि पाइएको छ । जस्तो, आर्थिक वर्ष २०५९/०६० मा १ करोड ४४ लाख रुपैयाँ अग्राधिकार शेयरको लाभांशबापत भुक्तानी भएको देखिएको छ ।

त्यही दरमा आर्थिक वर्ष २०६०/६१ र आर्थिक वर्ष २०६१/६२ मा लाभांश वितरण भएको छ । यो रकम वितरणलाई शंकाको रूपमा पनि हेरिएको छ । आर्थिक वर्ष २०६२/०६३ मा १ करोड ७ लाख ७० हजार र आर्थिक वर्ष २०६३/०६४ मा ५ लाख ५८ हजार वितरण भएको छ ।

त्यसो त, हायात होटलले अग्राधिकार शेयरकै सन्दर्भमा अर्को पनि बदमासी गरेको रहस्य खुलेको छ । कम्पनी खुद नाफामा भएपछि मात्र अग्राधिकार शेयरलाई खुद नाफाबाट तोकिएको लाभांश वितरण गर्नुपर्नेमा त्यसो नगरी अग्राधिकार शेयरलाई ऋण पत्रमा परिणत गरेको पाइएको छ ।

त्यसरी ऋण पत्रमा परिणत गरी ४ करोड ३४ लाख ५१ हजार ४ सय ४१ रुपैयाँ खर्च लेखाङ्कन गरिएको छ । जुन कम्पनीका लागि नोक्सानी र निश्चित व्यक्तिको फाइदाका लागि गरेको सहजै बुझ्न सकिन्छ । यसरी हेर्दा आईसीटीसीका श्रेष्ठ र सर्राफ समूहले नियोजित रूपमा यस्तो निर्णय लिएको देखिने छानबिन प्रतिवेदनमा देखिन्छ ।

बिलबिनै बाँडियो ५ करोड ७५ लाख

हायात रिजेन्सी होटलले बेपर्वाह खर्च गर्ने र कम्पनीलाई नोक्सानमा देखाउने प्रयास सुरुकै दिनबाट गरेको देखिन्छ । त्यसैले, होटलले गरेको खर्चको हरेक विवरणमा कैफियत देखिएको छ । जस्तो, प्रामाणिक बिल नभएका तथा लुज बिलकै भरमा करोडौँ भुक्तानी भएको देखिन्छ । विभिन्न आर्थिक वर्षमा टिपोटका भरमा खर्च गरेको रकम ५ करोड ७५ लाख १६ हजार ६६ रुपैयाँ पाएको छ ।

विवरणअनुसार सुरक्षा खर्च भनेर बिनाबिल आर्थिक वर्ष २०६२/०६३ मा ३१ लाख ५ हजार ६४२ रुपैयाँ भुक्तानी गरिएको छ भने आर्थिक वर्ष २०६१/०६२ मा अतिथि सत्कार खर्च भनेर १० लाख ५७ हजार ५३० रुपैयाँ खर्च गरिएको छ । यो खर्च विवरणमा मन्त्रालय प्रश्न उठाएको छ ।

गैरकानुनी टीडीएसमै सकियो ३ करोड

होटलले स्रोत कर कट्टी अर्थात् टीडीएस खर्चमा पनि मनोमानी गरेको पाइएको छ । त्यसरी खर्च गर्ने क्रममा ३ करोड २४ लाख ६७ लाख ३३५ रुपैयाँमा बदमासीमा भएको हो । कम्पनीले विभिन्न आर्थिक वर्षमा तेस्रो पक्षलाई भुक्तानी गर्दा स्रोतमा कर कट्टी गरेर भुक्तानी गर्नुपर्ने र उक्त टीडीएसबापतको कर कट्टी रकम राजस्व खातामा दाखिला गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । तर, होटलले कर कट्टी नगरी भुक्तानी गर्ने र उक्त कर कट्टीबापतको रकम तथा सो रकमा लाग्ने जरिवानासमेत कम्पनीको खर्चमा लेखाङ्कन गरिएको छ । त्यसो गर्दा होटलको ३ करोड २४ लाखभन्दा बढी रकम नोक्सानी भएको अध्ययनको निष्कर्ष छ ।

व्यक्तिको ऋण होटलले तिर्ने

होटलले विभिन्न आर्थिक वर्षमा व्यवसायसँग असम्बन्धित व्यक्तिलाई व्यक्तिगत ब्याज खर्च भुक्तानी गर्ने गरेको रहस्य पनि खुलेको छ । उसले त्यसरी ५ लाख ७९ हजार खर्च गरेको विवरण भेटिएको छ । यद्यपि, यसको विस्तृत विवरण भने पाइएको छैन । तर, होटलले व्यक्तिगत ब्याजको खर्चसमेत तिरिदिन कानुनी रूपमा मिल्दैन । गैरकानुनी रूपमा त्यसरी खर्च गरेर होटलको आम्दानी व्यक्तिको नाममा लैजाने गरेको पाइएको हो ।

क्यासिनो भाडा पनि गुपचुप

होटलले विभिन्न आर्थिक वर्षमा क्यासिनो भाडाबापतको रकम पनि होटलको आम्दानीमा नदेखाएको पाइएको छ । होटलले ४ करोड ७० लाख रुपैयाँबराबरको रकम आम्दानीमा देखाएको छैन । यो क्यासिनोलाई भाडामा दिएबापत भएको आम्दानीलाई होटलको आम्दानीमा लेखांङ्कन नगरी घाटा पुर्‍याउनुले हायातको बदमासी पुष्टि हुने प्रतिवेदनको निष्कर्ष देखिन्छ ।