खुसीका दुई सन्देश सुनाउने दीपेन्द्र दाइको नाममा

A+ A A-

२०६७ सालमा नागरिक दैनिकमा छापिएको एउटा विज्ञापन हात पर्‍यो । सिटिजन एफएम ९४ ले कार्यक्रम बनाउने र समाचार लेख्ने मान्छे मागेको थियो । काठमाडौंमा सिटिजन एफएमको राम्रै चर्चा थियो । यो रेडियो म सुनिरहेकै हुन्थेँ । तर एक दिग्भ्रममा थिएँ, अङ्ग्रेजीमा सिटिजन, नेपालीमा नागरिक । यी दुई मिडिया दाजुभाइ वा दिदीबहिनी हुन् क्यारे । याे अनुमान थियाे, जुन सत्य थिएन ।

इमेज एफएमबाट छुटेर आएको व्यावसायिक टिमले सिटिजन एफएम खडा गरेकाे थियाे । साेही टिमकाे एक महत्त्वपूर्ण सदस्य हुनुहुन्थ्याे दीपेन्द्र दोङ तामाङ, जसलाई भर्खरै फेरि कहिल्यै नभेट्ने गरी बिदाइ गरी आएको छु । उहाँ मस्तिष्काघात भएर गत शनिबार बित्नुभएको थियो ।

रेडियोमा खुबै चासो थियो मलाई । विराटचोकमा रेडियो सुसेलीले चलाएको तालिम पनि लिएकै थिएँ । बोल्नमा माहिर छ भन्दिन्थे चिन्ने जान्नेले ।

उराल्नेहरूले भन्दिहाले, काठमाडौं गइस् भने केही गर्छस् केटा । केटाे उरालिएर उदयपुरबाट काठमाडौं उक्लियाे ।

पशुपति क्याम्पसमा स्नातक भर्ना भएपछि जागिर खोज्दै थिएँ । होइन, होइन रेडियोमा बोल्न पाइने अवसर खोज्दै थिएँ । यता चलखेल गर्ने पोइसो त बाबैलाई घुर्क्याएर पनि झार्न सकिहाल्थेँ ।

माइककाे खाेजीमा केही रेडियो स्टेसन नधाएको पनि होइन । तर, ‘फ्रेस’लाई कसले पत्याउने ? त्यसमाथि आफूले न कोही चिनेको, न कोही जानेको ।

एक दिन भाइ निर्मलले फोन गरेर नागरिक पत्रिकाको विज्ञापन हेर्न भन्यो । मैले तुरुन्तै पत्रिका किनेर हेरेँ । देखेँ सिटिजन एफएमको विज्ञापन । मनै हरर भयो । अब मैले ‘मलाई बोल्न दिनुहुन्छ ?’ भन्दै धाउनु नपर्ने भयो । सिधै गएर कागजपत्र बुझाउन पाउने भएँ ।

उदयपुरकै मित्र दिनेश बुढाथोकी र म बायोडाटा बोकेर चक्रपथस्थित एफएम ९४ मा पुग्यौँ । गेटमा भेटिए सुनील मगर । त्यतिबेलै स्नातक गरिसकेका सुनील एफएममा सुरक्षा गार्ड रहेछन् ।

गेटभित्र पस्नासाथै सातोपुत्लो उड्यो । त्यहाँ त सयौँ मान्छे बायोडाटा हातमा लिएर लाइनमा देखिए । यति मात्रै देखेर त हिम्मत किन हारिन्थ्यो होला ! लाइन लाग्नेहरूमा यस्ता अनुहार पनि थिए, जो पहिल्यै रेडियोकर्ममा स्थापित छन् ।

अनुभवीको तुलनामा हामीजस्तो भुरालाई जागिर दिँदैनन् भन्ने लागेर दिनेशजीलाई कुलेलम ठोक्न संकेत गरेँ । उनले पनि हिम्मत हारेका रहेछन्, मेरो कुरा बुझे ।

हामी गेटबाट बाहिरिनै लागेका बेला सुनीलजीले रोकेर सोधे, ‘किन फर्किन लाग्नुभएको ? अनुभवीलाई मात्रै राख्ने भए पत्रिकामा किन विज्ञापन खुलाउँथे, काम गरिरहेकाहरूलाई ल्याइहाल्थे नि !’

पढेलेखेका सुनीलले हौसला थपिदिए । अनि फर्केर कागजपत्र बुझायौँ र स्वर परीक्षणका लागि अडियो दियौँ । केही दिनपछि अन्तर्वार्ताका लागि छानिएकाे खबर सुनाउने अरु कोही नभएर दीपेन्द्र दाइ नै हुनुहुन्थ्याे ।

‘तिम्रो भोइस राम्रो रहेछ, अन्तर्वार्ता दिन पाउने भयौ’, नाचघरमा दाइको पार्थिव शरीरमाथि श्रद्धाञ्जलिको फूल चढाउँदा एक्कासि मैले यो सन्देश सम्झिएँ ।

अन्तर्वार्तामा गइयो, जहाँ मेरो खुबी बुझ्न, स्टेसन म्यानेजर जीवनाथ खनाल, समाचार प्रमुख कुमार श्रेष्ठ र कार्यकारी समाचार प्रमुख दीपेन्द्र दोङ अनि शायद कार्यक्रम प्रमुख शिलु श्रेष्ठ हुनुहुन्थ्यो । धेरैजसो प्रश्न त जीवनाथ सरले नै सोध्नुभयो । दीपेन्द्र दाइले चाहिँ एउटै प्रश्न सोध्नुभएको याद छ, ‘रेडियोमै किन आउन खोजेको ?’

मैले रेडिमेड आलोकाँचो जवाफ दिएको थिएँ, ‘यसै क्षेत्रमा केही गर्छु भनेर ।’

अन्तर्वार्ता दिएको हप्ता/दश दिन खबरै आएन । छानेनछन् भन्ने लाग्यो । ‘देखाउनका लागि मात्रै सबैलाई बोलाउने हुन्, छान्ने बेला आफ्नै मान्छे छानिहाल्छन् नि !,’ मनमा यस्तै कुरा खेलिराथ्यो ।

एक दिन फेरि उही नम्बरबाट फोन आयो । जीवनमा दोस्रोपल्ट खुसीको खबर सुनाउने व्यक्ति पनि दीपेन्द्र दाइ नै थिए । तर, उनले तत्कालै खुसी भइहाल्ने गरी सन्देश सुनाएनन् ।! ‘तिमीलगायत केही साथीलाई यहाँ बोलाइएको छ, समय मिलाएर आऊ ।’

नाम निस्केको भन्ने कुरा कन्फर्म नभएकाले डराउँदैडराउँदै नारायणगोपाल चोक पुगियो । बाहिर कार्यक्रम र समाचार विभागमा छनोट भएकाहरूको नाम टाँसिएको थियो । त्यसमा मेरो नाम देखेर म छक्क परेँ । मसहित दिनेश गौतम, संघर्ष पन्त, पुनम डाँगी, नमुना बस्याल, सिंचन सिंह समाचारमा अनि दयाराम घिमिरे, शीतल तामाङ, विनिता मगर र राज न्यौपाने कार्यक्रम विभागका लागि छानिएका थियौँ ।

रेडियोको व्यवस्थापकीय र सम्पादकीय नेतृत्व असाध्यै चुस्त र परिपक्व थियो । अध्यक्ष डा. नेत्र तिमल्सिना हुनुहुन्थ्यो । पछि शर्मिला कार्की हुनुभयो । उहाँहरूले कार्यक्रम प्रस्तोता र संवाददाताको क्षमता अभिवृद्धिका लागि सम्बन्धित विधाका दिग्गजहरूमार्फत तालिम दिनुहुन्थ्यो ।

स्टेसन म्यानेजर जीवनाथ सरको प्रोत्साहन गर्ने शैलीको सर्वथा प्रशंक हुँ । दीपेन्द्र दाइसँगका स्मरण त थुप्रै छन् । अन्तर्वाता दिँदा लास्टै जान्ने छु टाइपमा बोलियो । तर, असलमा नेपाली टाइप नै आउँदैनथ्यो । मैले बुढाहरूलाई छक्याएँजस्तो लागिरहेको थियो । १२ वर्षपछि अस्ति मात्रै जीवननाथ सरले भन्नुभएको उहाँहरूले मलाई ‘यो केटोमा सपना छ’ भनेर छान्नुभएको रे !

कार्यक्रम विभाग दोस्रो तला र समाचार विभाग भुईं तलामा थियो । हाम्रा लागि प्रतिव्यक्ति कम्युटर थियो । टाइप गरेपछि आफ्नो समाचार प्रिन्ट गर्थ्यौं र सम्पादकलाई देखाउँथ्यौँ । हामी भित्रिएको केही महिनापछि जीवनाथ सर अफिस आउन छोड्नुभयो । त्यसपछि कुमार दाइ स्टेसन म्यानेजर अनि दीपेन्द्र दाइ समाचार प्रमुख बन्नुभयो ।

हाम्रो समाचार अब दीपेन्द्र दाइले हेर्न थाल्नुभयो । छेउ न टुप्पोको समाचार लेखिएछ क्यारे, एक दिन दाइले ‘यस्तो पनि समाचार हुन्छ’ भनेर पेपर नै च्यातिदिनुभयो । यो मान्छे रिसाहा रहेछ भन्ने लाग्यो । आफू पनि रिसाइयो । त्यो दिन मभित्र इख पलायो- यही न्युज रुममा बसेर भाषामा यो मान्छेभन्दा राम्रो बनेर देखाउँछु । सकारात्मक इख भनाैँ क्यारे ।

दीपेन्द्र दाइभन्दा राम्रो भाषा बनाउन नसके पनि करिब डेढ महिनाभित्रै उहाँकै मुखबाट सुन्न पाएँ, ‘तिमीले राम्रो सुधार गर्‍यौ ।’

जीवनमा पहिलोपल्ट हुनुपर्छ, पेपर च्यातिदिएका बेला दीपेन्द्र दाइलाई रिसाहा सम्झेको । त्यसपछि कहिल्यै उहाँको रिस देख्न पाइएन । कुमार दाइसँग कहिलेकाहीँ ठाकठुक पर्थ्यो, उहाँ हाँसेरै टारिदिनुहुन्थ्यो ।

दीपेन्द्र दाइ पत्रकार मात्रै हुनुहुन्थेन, प्रतिभाशाली लेखक र साहित्यकार पनि हुनुहुन्थ्यो । उहाँ कुशल संगठक पनि हुनुहुन्थ्याे । नरिसाउने र सहयोगी स्वभावका कारण सहकर्मीहरू अक्सर दीपेन्द्र दाइको कुरा काट्दैनन् ।

केही कुरा भन्नुपर्‍यो भने पावरवाला चस्मालाई दुई औँलाले धकेल्ने उहाँको बानी थियो । बोल्दा सकेसम्म हाँसेर बोल्नुहुन्थ्यो । संघर्षसँग उहाँले मिलेर चलाउने रडियो म्यागजिन 'गाउँबाट शान्ती' को त म फ्यान नै थिएँ ।

स्क्रिप्ट लेखनमा उहाँको दख्खल असामान्य लाग्थ्यो । न्युज एङ्गलिङमा पनि मैले मानेकै मान्छे हो उहाँ । तामाङ भाषाको संगीत, सिनेमामा उहाँको अतुलनीय योगदान छ । अङ्ग्रेजी भाषाको ज्ञान पनि उहाँको असाध्यै राम्रो थियो । वरिष्ठ पत्रकार अमरध्वज लामाका अनुसार कुनै बेला दीपेन्द्र दाइ अङ्ग्रेजी भाषाको म्यागेजिन सम्पादन गर्नुहुन्थ्यो । उहाँका फुटकर कथाहरू त थुप्रै पढेर भ्याइसकिएकाे छ ।

झण्डै दुई वर्ष यी प्रतिभाशाली व्यक्तिकाे नेतृत्वमा काम गरियो । जीवनमा पहिलोपल्ट पत्रकारिता सिक्ने पाठशाला बनेको थियो सिटिजन एफएम । त्यसैमा पत्रकारिताका मेरा गुरु बनेकामध्ये एक हुनुहुन्थ्यो दीपेन्द्र दाइ । जीवनाथ सरको पहलमा रघु मैनाली, दुर्गानाथ शर्मा, जितेन्द्र राउतलगायतबाट हामीले पत्रकारिताको सैद्धान्तिक पक्ष बुझ्ने अवसर पाएका थियौँ । दीपेन्द्र दाइले हामीलाई न्युज रुममा यसको व्यावहारिक पाटाे सिकाउनुभएको थियो । कुमार दाइको क्षमता त असाधारण नै थियो । उहाँले आजभन्दा १२ वर्षअघि नै अनलाइन पोर्टल सिटिजन खबर डटकम चलाउनुभएको थियो । अहिले उहाँ अमेरिकामा हुनुहुन्छ ।

तत्कालीन सिटिजन एफएमको स्मारिका ।

टंक पन्त, नारायण सिलवाल, चन्द्रमणि गौतम, फर्सुराम मरासिनी, प्रकाश गिरी, आरसी रेग्मी, कमल बरालजस्ता दिग्गज अनि लक्ष्मी क्षेत्री, गोकर्ण अधिकारी, ललिता आचार्यजस्ता क्षमतावान् र सहयोगी दाइ दिदीहरूसँग मेरो भेट गराइदिने सिटिजन ९४ नै हो, दीपेन्द्र दोङ तामाङको टिम नै हो ।

सिटिजन एफएममा एक परिवारजस्तै थियौँ हामी । म ती सबै साथीलाई सम्झिरहेको छु, जसलाई मैले सिटिजन एफएममा भेटेँ, साथ सहयोग आदानप्रदान गरेँ । दीपेन्द्र दाइको महाप्रस्थानले उहाँ र ती साथीसँग जोडिएको एकाएक याद ताजा भएर आएको छ ।

बिहान ५ बजे रेडियो पुगेको, कसैको जन्मदिन हुँदा मिलेर मनाएको, सँगै बसेर किस्सा सुन्दै/सुनाउँदै खाजा खाएको, चाडबाडमा आ-आफ्नो विभाग प्रमुखसँग टीका लाएको इत्यादि । एउटा दसैँ र तिहार मैले पनि सिटिजन एफएममै मनाएको थिएँ, दीपेन्द्र दाइहरूसँगसँगै ।

मैले बिर्सेको छैन, दीपेन्द्र दाइसँग हामीले एफएमको पछाडितिर रहेको सानो किचनमा धेरैपल्ट खाना खाएका छौँ । थालेको काम नसकीकन नउठ्ने उहाँको बानी थियो । कहिलेकाहीँ काम ढिला हुँदा अबेला निस्कनुहुन्थ्यो । समाचारमा सिर्जनशीलता लागू गर्ने उहाँको बानी मलाई असाध्यै मन पर्छ ।

एकैखालको पट्यारलाग्दो समाचार अक्सर रेडियोले बजाउँथे । तर, फिचराइज गरेर रिपोर्ट बनाउने उहाँको शैली स्रोताले पनि मन पराएका थिए । आधा घण्टाको समाचारलाई एक घण्टाको सिटिजन मूल समाचार बनाएर देशभरका खबर सुनाउने प्रयत्नको नेतृत्वकर्ता दीपेन्द्र दाइ नै हुनुहुन्थ्यो । देख्नलाई कुमार दाइसँग केहीकेही विषयमा कुरा नमिलेको जस्तो लाग्थ्यो । तर, यी दुई दाइहरू असाध्यै सिर्जनशील । एक्स्पेरिमेन्ट गर्न नडराउने । नेतृत्व यस्तो भएपछि के चाहियो र, नसिक्ने कुरै भएन ।

दीपेन्द्र दाइले सपना देख्न प्रोत्साहित गर्नुहुन्थ्यो । सपना देखे मात्रै केही गर्न सकिने कुरा बताउनुहुन्थ्यो ।

ब्रेन ह्यामरेज भएर बाथरुममा ढल्नुभन्दा तीन साताअघि मात्रै एक साँझ हामीले सँगै बसेर खाना खाएका थियौँ । मित्र दयाराम घिमिरेले जुराउनुभएको भेटमा दाइले मलाई भन्नुभएको थियो, ‘म पनि तिम्रो पाठक हुँ है, धेरै राम्रो । अझै प्रगति गरेको देख्न पाऊँ ।’

हरेक वर्ष मिडियाका साथीहरूको पिकनिक जाने कुरा चल्नासाथै उहाँले मलाई फोन गरेर भन्नुहुन्थ्यो, ‘नवराज कति जना भइयो ? पुराना साथीहरूलाई नछुटाऊ है ।’ गत पुसमा शंकरापुरको कात्तिके डाँडामा दीपेन्द्र दाइले पनि हामीसँगै बसेर वनभोज खानुभएको थियो ।

पछिल्लो समय दीपेन्द्र दाइसँग निकट रहेर काम गर्नुभएका मेरा पूर्वसम्पादक दाइ अरुणदेव जोशी भन्नुहुन्छ, ‘सिटिजन एफएम र रेडियो अन्नपूर्णका साथीभाइ भनेपछि मरिहत्ते नै गर्नुहुन्थ्यो ।’

दीपेन्द्र दाइ पत्रकार मात्रै हुनुहुन्थेन, प्रतिभाशाली लेखक र साहित्यकार पनि हुनुहुन्थ्यो । उहाँ कुशल संगठक पनि हुनुहुन्थ्याे । नरिसाउने र सहयोगी स्वभावका कारण सहकर्मीहरू अक्सर दीपेन्द्र दाइको कुरा काट्दैनन् ।

दीपेन्द्र दाइ बित्दा उहाँसँग जोडिएका पुराना यादहरू अन्तस्करणबाट ताजा भएर आएका छन् । पुराना दिनका पुराना साथीहरूलाई सम्झिरहेको छु । साथी, दाइदिदीहरू, हामीले परिवारको एक सदस्य गुमाएका छौँ । नारायण घिमिरेजी, लक्ष्मण शर्माजी, हरि, कृष्ण भण्डारी, पवन, विभोर, विमला दिदी, मनोजजी, जनक, सञ्जीव, रवी खड्का, एकराजजी, लक्ष्मी दिदी, अनिताजी, गोकर्ण दाइ, विजय, प्रनिशा, ललिता दिदी सबैलाई सम्झेको छु । कमल, कृष्ण कट्टेल, उत्सव खड्का, दीपक धिताल, सुरक्षा प्रसाईं, दीपेश दाहाललगायत सबैमा सम्झना । लामो ग्याप भइसकेकाले केही साथीहरूको नाम छुटाएँ होला, माफी चाहन्छु ।

मृत्यु शाश्वत् सत्य हो । तर, ४४ वर्षको अल्पायुमै भएकाे मृत्यु पत्याउनै कठिन भइरहेकाे छ । चाँदनी भाउजू, हामी केही वर्षका सहकर्मी गुमाउँदा यति मर्माहत भएका छौँ, जीवनभरको साथी गुमाउँदा तपाईंमा के बितेको छ, त्यो तपाईंलाई बाहेक अरु कसलाई थाहा होला र ! आफूसँगै छोरा र छोरीलाई सम्हाल्नुहोला ।

जीवनमा मलाई खुसीका दुई सन्देश सुनाउने प्रिय दाइ दीपेन्द्र दाेङ तामाङप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जलि अनि परिवारप्रति गहिरो समवेदना ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, चैत १३, २०७९ १३:१४