ठाउँपिच्छे फोहोरको शुल्क फरक, महानगरलाई वास्ता छैन, उपभोक्ता मारमा

A+ A A-

काठमाडौंको ठूलो समस्यामध्येको एक हो फोहोर व्यवस्थापन । महानगरकै ठूलो समस्याको विषयमा महानगरले भने नियमनसमेत गर्न सकेको छैन । महानगरभित्रका कोर एरियाका १२/१३ वटा वडामा महानगर आफैँले नि:शुल्क फोहोर उठाउँछ । तर, अन्य स्थानमा भने विभिन्न २७ वटा कम्पनीले उठाउँछन् ।

निजीक्षेत्रलाई फोहोर व्यवस्थापनको जिम्मा दिनु नकारात्मक नभए पनि निजीक्षेत्रले आफूखुसी शुल्क उठाइरहेकाले एकरुपता नभएको नगरवासीको गुनासो छ । निजी कम्पनीको यो रवैयाले सामान्य व्यक्तिदेखि होटल व्यवसायीहरूसमेत मारमा परेको होटल व्यवसायी महासंघ नेपालका महासचिव टीआर भण्डारी (शंकर) बताउँछन् ।

‘मैले मेरो सुन्धाराको होटलबाट फोहोर व्यवस्थापनका लागि ५ सय रुपैयाँ शुल्क तिर्छु । समान प्रकृतिको बत्तीसपुतलीको रेस्टुरेन्टबाट ५ हजार तिर्छु । एकरुपता किन भएन ?,’ उनले भने । हाेटलकै सन्दर्भमा सामान्य खालका होटल रेस्टुरेन्ट अधिक मारमा परेको उनको तर्क छ ।

‘मध्यमस्तरका होटलहरूले त फोहोर राख्न स्टोरेज बनाएका हुन्छन् । तर, एउटा दुईवटा सटरमा सञ्चालनमा आएका होटल रेस्टुरेन्टको फोहोर ३/४ दिनसम्म नउठ्दा हाइजेन मेन्टेन गर्न समस्या परेको छ,’ भण्डारीले भने ।

फोहोरको शुल्कको पारदर्शितामा समेत उनले प्रश्न गरे । ‘सेवा लिएपछि शुल्क तिर्नुपर्छ तर हामीले तिरेको पैसा सम्बन्धित ठाउँमा पुगेको छ कि छैन ? यो विषय सोचनीय छ,’ उनले भने ।

fohor-sankalan (4)1661095254.jpg

त्यस्तै, ती कम्पनीहरूले व्यवस्थित तरिकाले ढुवानी नगर्दा फोहोर खस्ने, लिच्चड चुहिने, दुर्गन्ध आउनेजस्ता समस्याले विभिन्न समयमा स्थानीयहरू आन्दोलित बन्ने गरेका छन् । महानगरको पनि लापर्वाही के छ भने महानगरले शुल्क कति उठाउने, ढुवानी कसरी गर्नेलगायतका कुनै पनि मापदण्ड बनाएकाे छैन ।

महानगरले नै मापदण्ड नबनाएका कारण शुल्कमा एकरुपता नभएको फोहोरमैला व्यवस्थापन सघं, नेपाल (सोमान)का महासचिव मित्रप्रसाद घिमिरेले जानकारी दिए । उनले भने, ‘कतिपयले धेरै पैसा उठाएको हुन सक्छ तर मापदण्ड नभएका कारण हामी आफैँले मापदण्ड बनाएका छौँ । सामान्य पसलको मासिक १ सय, घरको ३ सय ५० देखि ४ सय, ४ टनसम्मको ४ हजार ५ सय, ५ देखि ६ टनसम्मको ६ हजार र ठूलो ट्रकको १० हजार शुल्क निर्धारण गरेका छौँ,’ उनले भने ।

फोहोर खस्ने, लिच्चड चुहिने, दुर्गन्ध आउनेलगायतको मापदण्ड नभए पनि सकेसम्म व्यवस्थित गरिएको घिमिरेले जानकारी दिए ।

फोहोरको व्यवसाय गरेबापत व्यवसायीले ल्यान्डफिल साइटमा प्रतिटिप ४ सय, महानगरलाई वार्षिक कर र भ्याटमा गएकाहरूले सरकारले तोकेको शुल्क तिर्ने गरेको उनले जानकारी दिए । महानगरले मापदण्ड बनाएको खण्डमा व्यवसायीहरू मापदण्डअनुसार चल्न तयार रहेको पनि घिमिरेले बताए ।

फोहोर उठाउने काम अनौपचारिक क्षेत्रले गरिरहेको हुनाले महानगरले मापदण्ड बनाउन वास्ता नगरेको काठमाडौं महानगरपालिकाका वातावरण विभाग प्रमुख रविनमान श्रेष्ठले बताए । ‘शुल्क त सेवा दिने र लिनेबीचको सहमतिमा हुने हो । अत्यधिक रकम उठाएको गुनासो आयो भने थप कुरा अघि बढाऊँला,’ उनले भने ।

फोहोर उठाएको शुल्कबारे महानगरको बजेट किताबमा उल्लेख गरिएको उनले बताए । ‘हाम्रो बजेट किताबमा उल्लेख छ । तर, यहाँनेर समस्या के छ भने, नेपाल सरकारले कुनै श्रमिकको पारिश्रमिक ६ सय रुपैयाँ तोकेको छ भने त्यत्तिमै फोहोर व्यवस्थापनमा काम गर्छन् त श्रमिकले ? फोहोरको शुल्क पनि त्यस्तै हो,’ श्रेष्ठले भने ।

त्यसैगरी, फोहोर ढुवानी गर्दा लिच्चड नचुहियोस् भनेर गाडीहरूमा लिच्चड जम्मा हुने ट्याङ्की पनि बनाइएको उनले बताए । उनले गाडीमा लिच्चड झर्ने ट्याङ्की छ भने पनि यो लागू नभइसकेको महानगरका एक कर्मचारीले बताए ।
‘कस्तो गाडीमा लैजाने भन्ने मापदण्ड त छैन, ट्याङ्की राखेर खर्च गर्ने को होला ?,’ ती कर्मचारीले भने ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, फागुन २६, २०७९ ०६:३५