१२० किलोमिटर पैदलयात्रा गरेर जनकपुर आइपुगे परिक्रमामा सहभागीहरू (तस्वीरसहित)

तोरे जोरे जबै हो किशोरी जी खेलब रङ्ग अबिर ।

यस्तै गीत संगीतमा झुम्दै परिक्रमामा सहभागीहरू जनकपुर आइपुगेका छन् । उनीहरू आज बिहान जनकपुरधाम आइपुगेका हुन् । जनकपुरको अन्तगृह परिक्रमा गरेपछि परिक्रमा विधिवत रूपमा सम्पन्न हुनेछ ।

गत ८ फाल्गुनदेखि नियमित रूपमा एक सय २० किमिभन्दा लामो पैदलयात्रा गरे पनि उनीहरूको अनुहारमा कुनै थकान छैन । केहीको खुट्टा भने सुन्निएका छन् । तर हौसला बुलन्द छ । परिक्रमाप्रतिको आस्था र श्रद्धाले मनोकांक्षा पूरा हुने विश्वासले परिक्रमावासी १ सय २० किलोमिटर लामो पदयात्रा सकेर जनकपुर आइपुगेका हुन् ।

परिक्रममा सहभागी महोत्तरी औहरी नगरपालिका–३ का ५० वर्षीय शिवचरण साह भन्छन्, ‘यो परिक्रममा कुनै थकान हुँदैन । किशोरीजीले सबै थकान हरण गरिदिन्छ । यात्रामा पीडा हुँदैन, झन् आनन्द आउँछ ।’

प्रत्येक वर्ष परिक्रमा सहभागी हुँदै आएका साहले अगाडि भने, ‘परिक्रमा पदयात्रा गरिरहँदा किशोरीजीको आर्शिवाद रहन्छ, भागवानको प्रार्थना, पूजापाठ, गुणगान गर्न बढी समय पाउने भएकोले यो १५ दिने परिक्रमा कसरी समाप्त हुन्छ थाहा पनि हुँदैन ।’

परिक्रममा पुरुषभन्दा महिलाको सहभागिता बढी देखिन्छ । युवायुवती भन्दा वृद्ध/वृद्धाको सहभागिता बढी देखिने परिक्रममा सहभागी महोत्तरी, बलवा नगरपालिकाकी ५५ वर्षीय देवकी देवीले भनिन्, ‘परिक्रमा सहभागी हुदाँ आफूले चिताएको कुरा प्राप्त हुने, पुण्य प्राप्ति हुने र भविष्यमा आउने समस्यालाई किशोरीजीले हरण गर्ने विश्वास छ, त्यसैले यसमा यसमा हजारौँ श्रद्धालु भक्तजन सहभागी हुन्छन् ।’

यो पदयात्रामा एक व्यक्ति हुँदै समूहमा हुने र पदयात्रामा कुनै छुवाछुत वा जातपात हुँदैन । देवीले अगाडि भनिन्, ‘एक व्यक्तिलाई समस्या आएको खण्डमा हामी सबै जना मिलेर समाधान गर्छौं, किशोरीजीको कृपाले सबै समस्या समाधान हुन्छ ।’

धनुषा, महोत्तरी र भारत बिहारका दर्जनौँ धार्मिक ऐतिहासिक ठाँउहरू समेट्ने यस परिक्रमाअन्तर्गत नेपालको ९० किलोमिटर र भारतको ३० किलोमिटर गरी जम्मा १ सय २० किलोमिटर पैदलयात्रा गरिन्छ ।

बृहत्, मध्य र अन्तरगृह गरी तीन प्रकारको परिक्रमा गर्ने प्रचलन छ । मिथिला माहत्म्यमा वर्णन गरिएअनुसार परिक्रमको सुरुवात १८औँ शताब्दीभन्दा केही अगाडि भएको वरिष्ठ साहित्यकार डा. राजेन्द्र बिमल बताउँछन् ।

परिक्रममा क्रमशः जनकपुरको हनुमाननगर, बिहारको कल्याणेश्वर, गिरिजास्थान, महोत्तरीको मठिहानी, जलेश्वर, मडैई, धुव्रकुण्ड, कञ्चनवन, पर्वता, धनुषाधाम, सतोखर, औरही, करुण, विसौल र यात्राको अन्तिम दिन अर्थात १५औँ दिन जनकपुरको अन्तरगृह परिक्रमा गरी मध्य परिक्रमा भोलि सम्पन्न हुने सुन्दरसदनका कुटीका महन्थ नवलकिशोर शरणले बताए ।

परिक्रमा गर्नेहरूको बिजोग

परिक्रमामा सहभागी टोली बिहारको मधुवनी जिल्लाको बिसौलबाट आज बिहान जनकपुरधाम आइपुगे । प्रत्येक वर्ष जस्तै उनीहरू जनकपुरधामको रंगभूमि मैदान बाह्र बिघामा विश्राम गरिरहेका छन् ।

तर, विश्रामस्थलमा शौचालय, खानेपानीको अभावका कारण उनीहरूलाई समस्या भएको छ । परिक्रममा सहभागीहरू आज बाह्र बिघा पुग्ने जानकारी हुदाँ पनि दुवैतिरको मुख्य प्रवेशद्वारा बन्द गरिएको छ । प्रवेशद्वारामा ताला लगाइएकोले परिक्रमामा सहभागीहरूलाई आवतजावतमै समस्या भएको छ । बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्ले एउटा चापाकलमा मोटर जडान गरेर खानेपानीको दुई वटा ट्याकी लगको छ । तर ती ट्याङ्कीमा पनि पानी छैन ।