… अनि होलीमय भयो कञ्चनवन (तस्वीरहरू)

A+ A A-

तोरे जोरे जबै हो किशोरीजी खेलब रङ्ग अबिर ।
किशोरी कञ्चनवन राम खेले होरी
किनकर कनक हात पिचकारी
किनको हात अबिर झोरी
कञ्चनवनमे...........
कञ्चनवन राम खेले होरी….

kanchanan-holi (7)1677596897.jpg

मिथिला परिक्रमाको सातौ विश्रमस्थल कञ्चनवन सोमबार यस्तै होलीका गीतहरूले गञ्जायमान थियो । परिक्रमाको अगुवाइ गर्ने किशोरीजी डोला, सुन्दर–सदन अग्निकुण्ड जनकपुरधाम तथा मिथिला परिक्रमा समितिद्वारा आयोजित होली महोत्सवमा रङ्ग अबिर चढाएपछि कञ्चनवनमा रङ्ग अबिरमय बन्यो ।

सो अवसरमा आयोजित सांगीतिक कार्यक्रममा परिक्रमामा सहभागी हजारौँ भक्तजन तथा यात्रु एकत्रित भए । सबैले एकअर्कालाई रङ्ग अबिर लगाउन थाले । वातावरण होलीमय भयो ।

kanchanan-holi (9)1677596997.jpg

पौराणिक कालमा सीता-रामले कञ्चनवनमा नित्य होली खेल्ने गरेको पुराणमा उल्लेख छ । सोही कुराको सम्झानामा कञ्चनवनमा होली खेल्ने परम्परा छ । सोही परम्परालाई निन्तरता दिँदै केही वर्षदेखि परिक्रमामा सहभागीहरू कञ्चनवनमा पुगेपछि होली महोत्सवको आयोजना हुने गरेको छ ।

kanchanan-holi (10)1677596899.jpg

बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्, भंगहा नगरपालिका, जनकपुरका सुन्दर सदनलगायतका संघसंस्थाले संयुक्त रूपमा आयोजना गरेको होली महोत्सवका कारण कञ्चनवनमा होलीसम्बन्धी गीत जताततै गुञ्जिएको थियो । जताततै रङ्ग र अबिर देखिन्थ्यो ।

kanchanan-holi (8)1677596898.jpg

कञ्चनवनमा आयोजित होली महोत्सवमा मधेस प्रदेशका उद्योग, पर्यटन तथा वनमन्त्री सुनिता यादव पनि सहभागी थिइन् । यादवले धार्मिक तथा ऐतिहासिक महत्त्वको कञ्चनवनको विकासमा प्रदेश सरकार गम्भिर रहेको बताइन् । परिक्रमामा सदियौँदेखि हिन्दु धर्मावलम्वीहरूको श्रद्धा र विश्वास रहेको बताउँदै यादवले परिक्रममा पर्ने विश्रामस्थलको स्तरोन्नति गर्नुपर्नेमा जोड दिइन् ।

कार्यक्रममा भंगहा नगरपालिकाका मेयर संजीव साह, सुन्दर सदनका मठका महन्थ नवल किशोर शरणसहितको सहभागिता रहेको थियो ।

kanchanan-holi (6)1677596997.jpg

धनुषा, महोत्तरी र भारत बिहारका दर्जनौँ धार्मिक ऐतिहासिक ठाँउहरू समेटिने यो परिक्रमाअन्तर्गत नेपालको ९० किलोमिटर र भारतको ३० किलोमिटर भू–भागको पैदल यात्रा गरिन्छ । बृहत्, मध्य र अन्तरगृह गरी तीन प्रकारको परिक्रमा हुन्छ । मिथिला माहात्म्यमा वर्णन गरिएको मध्य परिक्रमको सुरुवात १८औँ शताब्दीभन्दा केही अगाडि भएको वरिष्ठ साहित्यकार डा. राजेन्द्र बिमल बताउँछन् ।

kanchanan-holi (2)1677596841.jpg

परिक्रममाअन्तर्गत क्रमशः जनकपुरको हनुमान नगर, बिहारको कलनास्थित कल्याणेश्वर, भारतकै फुलहरस्थित गिरिजा स्थान, महोत्तरीको मठिहानी, जलेश्वर, मडैई, धुव्रकुण्ड, कञ्चनवन, पर्वता, धनुषाधाम, सतोखर, औरही, करुण (भारत),विसौल (भारत) र यात्राको अन्तिम दिन अर्थात् १५औँ दिन जनकपुरको अन्तरगृह परिक्रम गरी मध्य परिक्रमा सम्पन्न हुने सुन्दरसदनका महन्थ नवलकिशोर शरण बताउँछन् ।

परिक्रमामा भारतको आयोध्या, मथुरा, दरभंगा, सितामाढी, वैद्यनाथधामलगायतका साधुसन्तहरूको पनि सहभागिता रहने गरेको छ । यसले नेपाल–भारत बीच जनस्तरमा रहेको सम्बन्धलाई थप मजबुत बनाउने गरेको छ । परिक्रमाको भोलिपल्ट जनकपुरधाममा होही मनाइन्छ ।

kanchanan-holi (4)1677596842.jpg

यस्तो छ परिक्रमा प्रतिको जन अस्था

मिथिलाञ्चल क्षेत्रमा पर्ने भूमि संसारको सर्वश्रेष्ठ भूस्थल रहेको हिन्दु धर्मग्रन्थमा उल्लेख गरिएको छ । प्राचिन मिथिलाका राजा जनकले हलो चलाउँदा सीता प्रकट भएकी थिइन् ।

kanchanan-holi (3)1677596842.jpg

करिब ५ हजार वर्षपूर्व धर्म संस्कृति तथा दैनिक जीवनयापनको विषयमा संसार अनभिज्ञ रहेको समयमा मिथिलाको राजधानी जनकपुरधाममा ठूलाठूला ऋषि–महर्षिहरू विभिन्न विषयमा शास्त्रार्थ गर्दथे भन्ने बताइन्छ । याज्ञवल्क्य, अष्टबक्र, शुकदेव जस्ता दाशर्निक विद्ववानहरू सिर्जना र ऋषि–महर्षिहरू साधनामा लिप्त रहन्थे । संसारका ६ वटा पूर्वीय दर्शनमध्ये ४ वटा न्याय, वैशाखिक, शंख र निमागशा यसै क्षेत्रमा लेखिएको साहित्यार डा. विमलको भनाइ छ ।

kanchanan-holi (5)1677596843.jpg

त्यसैगरी, त्रेता युगमा भागवान विष्णु आफ्नो साकेत धामबाट यस लोकमा रामचन्द्रको रूपमा अवतरित हुँदा महालक्ष्मी पनि सम्पूर्ण बैकुण्ड धामलाई संगै लिएर मिथिलामा प्रकट भएकी धार्मिक विश्वास छ । यी विभिन्न विशेषताले भरिपूर्ण यो भूमि हिन्दु धर्ममा अस्था राख्नेका लागि पुजनीय देवस्थल हो । सोही कारण यो क्षेत्रको परिक्रमा गर्दा मोक्ष प्राप्त हुने, मृत्युपछि बैकुण्ठमा बास हुने तथा चिताएको कुरा प्राप्त हुने जनअस्था रहेको डा. बिमल बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन १६, २०७९ २०:४५