लाइबेरियाकी यी नेतृ, जसले राष्ट्रपति हुँदा जनताकाे मनसँगै नाेबेल पुरस्कार पनि जितिन्

लाइबेरियाकी यी नेतृ, जसले राष्ट्रपति हुँदा जनताकाे मनसँगै नाेबेल पुरस्कार पनि जितिन्

A+ A A-

'तिम्रा सपनाहरू तिमीसँग डराउँदैनन् भने तिनीहरू पर्याप्त ठूला छैनन् । '

यो भनाइ नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता लाइबेरियाकी राष्ट्रपति एलेन जोन्सन सर्लिफको हो । लाइबेरियन जनताको जीवनस्तरमा सुधार र स्थायित्व ल्याउन गरेको योगदानका कारणले नै उनी अफ्रिकी मुलुकहरूबाट प्रथम एवं लाइबेरियाको २४औँ राष्ट्रपति हुन् । लैङ्गिक समानता र महिला अधिकारका क्षेत्रमा उनले गरेको अहिंसात्मक संघर्षले उनलाई सन् २०११ को नोबेल शान्ति पुरस्कारसम्म पुर्‍यायो ।

अक्टोबर २९, १९३८ मा जन्मिएकी सर्लिफ लाइबेरियामा सन् २००६ देखि २०१८ सम्म शासन गर्ने राष्ट्रपति हुन् । १४ वर्षकाे गृहयुद्धले थिलथिलाे पारेको देशलाई उनले ट्रयाकमा ल्याएकी थिइन् । खासमा उनले के-के गरिन् ?

शान्ति सुरक्षा

उनको सर्वोच्च प्राथमिकता शान्ति सुरक्षा कायम गर्नु थियो । संयुक्त राष्ट्र संघ र अफ्रिकी संघलगायतका अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूसँग मिलेर देशमा स्थिरता कायम गर्दै पूर्वलडाकहरूलाई निष्क्रिय पार्ने काम उनले गरिन् ।

महिला अधिकार

प्रथम अफ्रिकी महिला राष्ट्रपतिको रूपमा उनले महिला अधिकार प्रवर्द्धनलाई प्राथमिकताका साथ अगाडि बढाइन् । आफ्नो सरकारका प्रमुख पदहरूमा महिलालाई नियुक्त गर्ने र राजनीतिमा महिला सहभागिता बढाउने अभियान सञ्चालन गर्नुका साथै महिलाविरुद्ध हुने बलात्कार र अन्य प्रकारका यौन हिंसाविरुद्ध कडा कानुन निर्माण गरिन् ।

आर्थिक विकास

सर्लिफ राष्ट्रपति भएपछि विदेशी लगानीकर्तालाई आकर्षण गर्ने र अर्थतन्त्र सुधार्ने एक नवीनतम शृङ्खला नै सुरु गरिन् । भ्रष्टाचार न्यूनीकरण र अर्थतन्त्र सुधार गर्ने नीतिनियम निर्माण गर्नुका साथै भौतिक पूर्वाधार विकासमा पनि ठूलो लगानी गरिन् । फलस्वरूप उद्यमी व्यवसायीहरूलाई बढावा दिन उक्त कार्यले ठूलो भूमिका खेल्यो ।

शिक्षा

उनको उच्च प्राथमिकता थियो शिक्षा । सबै बालबालिकाहरूलाई निःशुल्क प्राथमिक शिक्षा कार्यक्रमका साथै विद्यालयमा शुल्क हटाउने काम गरिन् । बालबालिकाका लागि शिक्षा नीति लागू गरेसँगै शिक्षक तालिम र पूर्वाधारमा लगानी गर्ने काम सर्लिफले गरिन् ।

स्वास्थ्य

मातृ तथा बाल मृत्युदर घटाउने नीति लागू गर्नु, स्वास्थ्य पूर्वाधारमा लगानी गर्नु, स्वास्थ्य सेवा सुधार र पहुँच सबैसम्म पुर्‍याउँदै गएपछि लाइबेरियाको स्वास्थ्य व्यापक सुधारको काम सर्लिफको कार्यकालमा नै भयो ।

ऋण राहत

सर्लिफले लाइबेरियाका लागि ऋण राहत सुरक्षित गर्न अथक प्रयास गरिन् । उनले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग लाइबेरियाको बाह्य ऋणको एक महत्त्वूर्ण अंश मिनाहा गरिदिन वार्ता सुरु गरिन् । जसले सामाजिक र आर्थिक विकासका कार्यक्रमहरूमा लगानी गरिएका स्रोतमा मार्गप्रशस्त गर्न मद्दत गर्‍यो ।

भ्रष्टाचार नियन्त्रण

एलेन जोन्सन सर्लिफले आफ्नो अध्यक्षतामा भ्रष्टाचारविरुद्धको संघर्षलाई उच्च प्राथमिकता दिइन् । भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलताको नीति निर्माणअन्तर्गत भ्रष्टाचारका मुद्दाहरूको छानबिन र कारबाही गर्न आयोग गठन गरिन् । उनले सरकारमा पारदर्शिता र जवाफदेहिता सुधार गर्ने उद्देश्यका साथ नीतिहरू लागू गरिन् ।

मेलमिलाप

सिर्लिफले गृहयुद्धका घाउहरू निको पार्न मेलमिलापको कार्यक्रम अगाडि बढाइन् । सत्य निरुपण मेलमिलाप आयोगमार्फत द्वन्द्वकालमा मानवअधिकार उल्लंघनका घटनाहरूको छानबिनको काम सुरु भयो । पूर्वलडाकुहरूलाई एकीकरण गर्ने काम गरिन् ।

कूटनीति

आफ्नो राष्ट्रपतीय कार्यकालमा सर्लिफले कूटनीतिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिन् । उनले पश्चिम अफ्रिकामा शान्ति र स्थिरताका लागि सशक्त ढंगबाट वकालन गरिन् । द्वन्द्व समाधान र आर्थिक विकासलाई बढावा दिन यस क्षेत्रका अन्य नेतृत्वसँग समन्वय गरिन् ।

जलवायु

सर्लिफले जलवायु परिवर्तनविरुद्ध कडा वकालत गरिन् । जलवायु परिवर्तनको प्रभावबारे र हरितगृह ग्यास उत्सर्जन घटाउने कदम चालिन् । त्यस्तै, लाइबेरियामा दिगो विकास प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले नयाँ कार्यक्रम सुरु गरिन् ।

नेपालमा हाल राष्ट्रपतीय निर्वाचनको चर्चा चलिरहँदा लाइबेरियन राष्ट्रपति एलेन जोन्सन सर्लिफको ऐतिहासिक कामबाट हाम्रा नेतृत्वले पनि केही सिक्ने कि ?

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन १३, २०७९ ०८:१०