सुरु भयो १५ दिने मध्य मिथिला परिक्रमा

A+ A A-

धार्मिक तथा ऐतिहासिक महत्त्वको १५ दिने मध्य मिथिला परिक्रमा आजदेखि सुरु भएको छ । फाल्गुन औँसीदेखि पूर्णिमासम्म चल्ने परिक्रमाअन्तर्गत सोमबार धनुषाको मिथिला विहारी नगरपालिकाको मिथिला विहारी मन्दिरबाट किशोरीजीको डोला निकालिएको छ ।

मधेस प्रदेशका मुख्यमन्त्री सरोज कुमार यादव, मिथिला विहारीका मेयर राजेन्द्र प्रसाद यादव, धनुषाका सीडीओ काशिराज दाहाल, बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्का अध्यक्ष शितल साहसहितले मन्दिरबाट डोला बाहिर निकालेपछि परिक्रमा प्रारम्भ भएको हो । परिक्रमा सुरु गर्नुअघि नेपाल प्रहरीले किशोरीजीको डोलालाई सलामी दिएको थियो ।

parikrama (1)1676890243.jpeg

धनुषा, महोत्तरी र भारतको विहारका दर्जनौँ धार्मिक ऐतिहासिक स्थल समेट्ने परिक्रमामा नेपालको ९० किलोमिटर र भारतको ३० किलोमिटर गरी १२० किलोमिटर भू–भागको परिक्रमा गरिन्छ ।

मिथिला माहात्म्यमा मध्य मिथिला परिक्रमको सुरुवात १८औँ शताब्दीभन्दा केही अगाडि सुरु भएको उल्लेख छ । विष्णुपुराणअन्तर्गतको मिथिला महात्म्यमा तीन प्रकारको मिथिला परिक्रमाको बारेमा उल्लेख रहेको जनकपुरको सुन्दरसदन मठका महन्थ नवलकिशोर शरण बताउँछन् । उनका अनुसार बृहत् मिथिला परिक्रमा भने विरलै सन्तले गर्छन् । बिहार राज्यको राजधानी पटनानजिकको गंगा नदीको किनारबाट सुरु भएर नेपालको धौलागिरी पर्वत, हिमालयको काख, कोशी नदीको किनारहुँदै गंगा नदीको किनारसम्मको क्षेत्रको परिक्रमालाई बृहत् मिथिला परिक्रमा भनिन्छ ।

parikrama (1)1676890243.jpg

त्यस्तै कल्याणेश्वरबाट सुरु भई कल्याणेश्वमै पुगेर सम्पन्न हुने परिक्रमालाई मध्यमा परिक्रमा भनिन्छ । आजबाट मध्य परिक्रममा सुरु भनिए पनि धार्मिक मान्यताअनुसार कल्याणेश्वरबाट भोलि मंगलवार १५ दिने मध्य मिथिला परिक्रमा सुरु हुनेछ । त्यस्तै, जनकपुरनगरको परिक्रमालाई लघु परिक्रमा अर्थात् अन्तरगृह परिक्रमा भनिन्छ । परिक्रमाको प्रत्येक विश्रामस्थलमा मिथिला महात्म्यको कथा बाचन गर्ने परम्परा रहेको शरण बताउँछन् ।

परिक्रमअन्तर्गत कुल १५ वटा पराउ (विश्रामस्थल) छन् । त्यसमध्ये ४ पराउ भारतमा र बाँकी नेपालमा पर्छन् । बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्का अध्यक्ष शितल साहले प्रत्येक पराउस्थलमा परिक्रमवासीलाई खाना, बासस्थान, खानेपानी र शौचालयको व्यस्था गरिएको बताए । प्रत्येक पराउमा व्यवस्थापनका लागि साढे ६ लाखका दरले बजेट निनियोजन गरिएको उनको भनाइ छ ।

परिक्रमाअन्तर्गत धनुषाको कचुरी गाँउस्थित मिथिला बिहारी मठबाट आज निकालिएको रामजानकीको डोला जनकपुरधामको रत्नसागर मठहुँदै जानकी मन्दिर ल्याइन्छ । त्यहाँबाट जानकीको डोला र जनकपुरका अन्य मठमन्दिरबाट ल्याइएका डोलाहरू समावेश गरी परिक्रमा सुरु हुन्छ ।

parikrama (2)1676890245.jpg

डोलाको पछिपछि परम्परागत बाजाँगाजासहितका मौलिक पहिरनमा नरनारीहरू सहभागी हुन्छन् । लावालस्करसहित मिथिलाको चारै स्थानमा रहेका धार्मिक स्थलहरूको परिक्रमा गरिन्छ ।

क्रमशः जनकपुरको हनुमान नगर, बिहारको कलनास्थित कल्याणेश्वर, फूलहरको गिरिजास्थान, महोत्तरीको मठिहानी, जलेश्वर, मडैई, धुव्रकुण्ड, कञ्चनवन, पर्वता, धनुषाधाम, सतोखर, औरही, फेरि भारतको करुणा (भारत), विसौल (भारत)को पदयात्रा गर्छन् ।

यात्राको अन्तिम अर्थात् १५औँ दिन जनकपुरको अन्तरगृह परिक्रम गरी मध्य परिक्रमा सम्पन्न हुन्छ । परिक्रम सम्पन्न भएको भोलिपल्ट मिथिला क्षेत्रमा होली पर्व मनाउने चलन छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, फागुन ८, २०७९ १६:३७