जुन सफ्टवेयरले भविष्यमा खाइदिन सक्छ पत्रकारको जागिर

A+ A A-

३० नोभेम्बरमा संसार कतार विश्वकपको मजा लिइरहेको थियो । यही बेला च्याटजीपीटी नामको एक ‘आर्टिफिसियल टुल’ ले डेब्यु गर्‍यो । यो नयाँ सिस्टमले यसरी लेखिदिन सक्छ, जुन निकै सटिक र मानिसले लेखेजस्तै लाग्छ । यसलाई सर्च इन्जिन गुगलका लागि खतराका रूपमा हेरिएको छ । जिमेलका संस्थापकले केही समयअघि भनेका थिए, ‘च्याटजीपीटीले दुई वर्षमा गुगललाई बर्बाद गर्न सक्छ ।

अहिलेलाई यो प्रोग्राममा केही कमजोरी देख्न सकिन्छ । तर, समयसँगै यो टुल अझै स्मार्ट हुँदै जानेछ । यसलाई मन पराउनेहरूको संख्या बढ्दो छ । यद्यपि, कतिपय मानिसको मनमा यो टुललाई लिएर डर पनि छ ।

तपाईंले इन्टरनेटमा च्याटजीपीटीको रिभ्यु पढ्नुभयो भने बारम्बार ‘खतरा’ शब्द उल्लेख भएको पाउनुहुन्छ । यो प्रोग्रामले मानव मस्तिष्कलाई तीव्र रूपले कपी गरिरहेको कतिपयको मान्यता छ ।

अमेरिकी अखबार न्युयोर्क टाइम्समा हालै छापिएको एक लेखअनुसार सिकाइ, शिक्षा, डिजिटल सुरक्षा, कामकाज र लोकतन्त्रसम्ममा यो प्रोग्रामको असर पर्ने सम्भावना छ । पहिला जुन राय सुझाव मान्छेको हुन्थ्यो, अब त्यो एक आर्टिफिसियल रोबोटद्वारा लेखिएको तर्क हुन सक्छ ।

च्याट जीपीटी खासमा एक च्याटबट हो । यसलाई तपाईं प्रश्न गर्न सक्नुहुन्छ, जसको जवाफ यसले सटिकमा लेखिदिन्छ । यो च्याटबटले तपाईंलाई आफ्ना निजी समस्याहरूमा समेत सल्लाह दिन सक्छ ।

यसको माध्यमबाट कन्टेन्ट बनाउन सकिने सम्भावना धेरै नै छ । उदाहरणका लागि, यसले तपाईंलाई जटिल तर स्वादिलो रेसिपी बुझाउन सक्छ । अनि यस्तै रेसिपीको नयाँ भर्सन पनि तुरुन्तै क्रियट गर्न सक्छ । यसले तपाईंलाई जागिर खोज्नमा मद्दत गर्न सक्छ । तपाईंलाई कविता, एकेडेमिक पेपर, विशेष साथीलाई चिट्ठी लेख्नमा मद्दत गर्न सक्छ ।

च्याटजीपीटीले तपाईंलाई हरेक प्रश्नको जवाफ केही पलमै दिन्छ । तपाईं यो च्याटबटलाई भन्नुहोस्– आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स विषयमा शेक्सपियरको शैलीमा एक कविता लेख त ।

केही बेरमै तपाईंलाई यसले कविता लेखिदिनेछ । कविताको स्तरमा बहस हुन सक्छ तर त्यसलाई लेख्ने गतिमा होइन । च्याटजीपीटी करिब १०० भाषामा उपलब्ध छ तर यो अङ्ग्रेजीमा सबैभन्दा सटिक छ ।

उदाहरणका लागि हामीले काठमाडौंबारे एक छोटो निबन्ध लेख्न भन्यौँ, यस्तो लेखिदियो ।

यो सिस्टमलाई ओपेनएआई (openAI) नामको कम्पनीले सन् २०१५ मा सेम एल्टमेन र एलन मस्कले विकसित गरेका थिए । मस्क सन् २०१८ मा यसबाट अलग्गिएका थिए । लञ्च भएको पाँच दिनभित्रै च्याटजीपीटीका १० लाख प्रयोगकर्ता भएका थिए । सँगै च्याटबटमा प्रश्न–उत्तरको प्रयोग, यो प्रोग्रामलाई उत्कृष्ट बनाउनका लागि गरिन्छ ।

ओपेनएआईको भनाइअनुसार, यो च्याटबटको प्रयोग सबैका लागि सित्तैँमा उपलब्ध हुनेछ । यो परीक्षण, अनुसन्धानका क्रममा सबैका लागि उपलब्ध हुनेछ । कम्पनीको यो भनाइसँगै मानिसहरूले भोलिका दिनमा च्याटजीपीटी प्रयोग गर्न ओपेनएआईले पैसा लिने अनुमान गरिरहेका छन् । परीक्षण र अनुसन्धानका क्रममा रहेकाले सफ्टवेयरले कहिलेकाहीँ गलत र भ्रामक जानकारीसमेत दिन सक्ने कम्पनीले भनिसकेको छ । कम्पनीले प्रस्ट के पनि पारेको छ भने, च्याटबलको डाटा हिस्ट्री सन् २०२१ सम्म मात्रै सीमित छ । जस्तो तपाईंले नेपालको प्रधानमन्त्री को हो भनेर सोध्नुभयो भने यसले केपी शर्मा ओली भन्नेछ । किनकि, यसमा २०२१ यताको डाटा छैन ।

इन्टरनेटमा जानकारी जुटाउने गुगलको एकछत्र राजमा च्याटजीपीटीलाई चुनौतीका रूपमा हेरिएको छ । तर, यो सिस्टमले अहिले पनि गम्भीर गल्तीहरू गरिरहेको छ ।

यस्ता एआई प्रोग्रामले धेरै डाटाहरू स्टोर गरेर राख्छन् । च्याटजीपीटीको फोकस शब्द र कुराकानीको शैलीमा जवाफ दिनुमा छ । यो च्याटबट एल्गोरिदमको प्रयोग गरी वाक्यलाई उत्कृष्ट तरिकाले लेख्ने शैली अपनाउँछ । यसलाई लार्ज ल्याङ्ग्वेज मोडल (एलएएम) पनि भनिन्छ ।

साओ पाउलो विश्वविद्यालयका प्राध्यापक अल्भारो मचादो डायस एक न्युरो साइन्टिस्ट हुन् । उनका अनुसार, यस्तो च्याटबट निर्माणका क्रममा यसलाई धेरै साधारण प्रश्न सोध्ने गरिन्छ, जस्तो कि सिलिन्डर के हो ?

फेरि प्राविधिकले यो प्रश्नको विस्तृत जवाफ दिन्छन् । ‘यसपछि पनि यदि च्याटबटको जवाफ तार्किक भएन भने सिस्टममा सही जवाफ फिड गरिन्छ । यस्ता कैयौँ प्रश्नमा गरिन्छ । च्याटजीपीटीले हुबहु मानिसकै जसरी बोल्न सिक्छ ।

डायसको भनाइमा यसैले च्याटजीपीटीलाई विशेष बनाउँछ, किनकि भाषाहरू बुझ्न यो माहिर छ ।

इन्जिनियरहरू दिनरात यसलाई स्मार्ट बनाउन लागिपरेका छन् । प्रोफेसर डायस भन्छन्, ‘खासमा इन्जिनियरले एल्गोरिदमको माध्यमबाट दिइएको जवाफलाई जाँच्छन् । अनि प्रोग्रामलाई फिडब्याक दिँदै यसलाई उत्कृष्ट बनाउने प्रयास गर्छन् । तपाईंको प्रश्नको जवाफ एक टेक्स्ट फर्म्याटमा, जुन निकै गम्भीर हुन्छ ।

च्याटजीपीटीलाई गल्तीहरू स्वीकार गर्नका लागि पनि सिकाइएको छ । यो प्रोग्रामले गलत धारणाहरूलाई सच्याइदिन्छ । अनावश्यक प्रश्नहरूलाई रिजेक्ट गरिदिन्छ ।

युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्नियाका एक प्राध्यापकले यो सिस्टमका माध्यमबाट एक यस्तो प्रोग्राम कोड बनाउन लाएका छन्, जसका अनुसार गोरा र एसियाली पुरुष मात्रै राम्रो वैज्ञानिक बन्न सक्छन् ।

अहिलेलाई च्याटजीपीटीलाई दिइएको निर्देशनमा उसले दिक्दार जवाफ पनि दिन सक्ने कुरा ओपेनएआईले स्वीकारेको छ । परीक्षणका क्रममा जुटाइएको डाटाको प्रयोग सिस्टमलाई अझै प्रभावकारी बनाउनका लागि प्रयोग गरिनेछ ।

शब्द र वाक्यमा निर्भर रहेका जागिरेहरूका लागि पनि यो खतराको घण्टी हुन सक्छ । जस्तो कि पत्रकारिता । यदि सिस्टम अझै उत्कृष्ट भयो भने पत्रकारहरूको कोटा कम हुनेछ । सम्भवतः एक समय यस्तो पनि आउन सक्छ, पत्रकारको कामै नपर्न पनि सक्छ किनकि हरेक आर्टिकल च्याटबटले नै लेखिदिन्छ ।

च्याटजीपीटीको कोड लेख्ने क्षमताले अर्को एक क्षेत्रमा पनि प्रश्न उठाइदिने खतरा छ । त्यो हो, कम्प्युटर प्रोग्रामिङ । तर, जुन क्षेत्रमा सर्वाधिक चिन्ता छ, त्यो हो शिक्षा । न्युयोर्कका विद्यार्थीलाई च्याटजीपीटीको माध्यमबाट गृहकार्य गर्ने लोभ यति भयो कि पूरै शहरका स्कुल र सार्वजनिक डिभाइसमा च्याटजीपीटीलाई बन्द गर्नुपरेको छ ।

ओपेनआई पनि आफ्नो च्याटबटका माध्यमबाट जेनेरेट गरिएका कन्टेन्टलाई अलग पहिचान दिने प्रयास गरिरहेको छ । यस्तो एल्गोरिदम पनि छ, जसले निकै सटिक तरिकाले भन्न सक्छ, टेक्स्ट च्याटबटले लेखेको हो वा कुनै व्यक्तिले लेखेको हो ।

साओ पाउलो युनिभर्सिटीका प्राध्यापक डायस भन्छन्, ‘म विचारहरूको मेसिनीकरणमा चिन्तित छु । यो संसारको बुझ्ने तरिकालाई पल्टाइदिनुजस्तै हो । यो आधुनिक इतिहासमा माइन्डसेटको बदलाव सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण घटना हुनेछ । मानव मस्तिष्क तीव्र रूपले सुकिरहेको छ । यसको कारण प्रविधिको विकास हो ।’

'आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सः फ्रम जेरो टु मेटाभसए' नामक पुस्तकका लेखक एवं रियो ग्रान्डेका पन्टिफिकल क्याथोलिक युनिभर्सिटीका प्रोफेसर मार्था गेब्रिएल पनि बदलिएको समयसँगै हामीले तीव्र रूपले बदलिनुपर्ने बताउँछन् । भन्छन्, ‘खास फरक के भने जवाफले अर्थ राख्दैन, प्रश्न महत्त्वपूर्ण भएको छ । तपाईंलाई थाहा हुनुपर्छ, सही प्रश्न कसरी गर्ने र यसका लागि तपाईंको दिमागले सोच्नुपर्ने हुन्छ, बल लगाउनुपर्ने हुन्छ ।’

ब्राजिलको फेडरल युनिभर्सिटीमा एक रिसर्चर युरी लिमाको भनाइमा नयाँ प्रविधिले विद्यार्थीलाई साइबर्ड (आधा मानिस र आधा मेसिन) मा बदलिदिनेछ । ‘यो नयाँ प्रविधिको माग छ कि अध्यापकले पनि यसो उचित प्रयोग गर्न सिकून्’, उनी भन्छिन् ।

यो त शिक्षा र विद्यार्थीको कुरा भयो । तर, अर्को ठूलो चिन्ता पनि छ, त्यो हो मानिसको सिर्जनशीलता र कन्टेन्ट बनाउनेसम्बन्धी । यो सिस्टम उपलब्ध भएको १० दिनभित्रै सन फ्रान्सिस्कोका एक डिजाइनरले दुई दिनभित्र एक बच्चाको सचित्र पुस्तक तयार गरेका थिए । डिजाइनरले च्याटजीपीटीसँगै मिडजर्नी नामको प्रोग्रामको मद्दतबाट तस्वीर जुटाएकी थिइन् । प्रोफेसर मचादो डायस भन्छन्, 'सिर्जनशीलताका लागि असाधारण क्षमताको जरुरी हुन्छ तर एल्गोरिदमको मद्दतबाट पैदा गरिने चीजबाट मानिसको सिर्जनशीलन हुने प्रवृत्ति कम हुनेछ । (बीबीसीकाे सहयाेगमा)

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ २१, २०७९ ०९:१५