पार्करका अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली खेलाडीकाे संघर्षपूर्ण यात्रा : बालुवाको थुप्राेदेखि विश्वकीर्तिमानीसम्म (भिडियाेसहित)

पार्करका अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली खेलाडीकाे संघर्षपूर्ण यात्रा : बालुवाको थुप्राेदेखि विश्वकीर्तिमानीसम्म (भिडियाेसहित)

A+ A A-

नेपालमा खासै महत्त्व नबुझिएको खेलमा हालै मात्र एक नेपाली युवाले १२औँ विश्वकीर्तिमान राखे । जोखिमपूर्ण मानिने पार्कर खेलमा खोटाङका ३१ वर्षे दिनेश सुनारले १२औँ विश्वकीर्तिमान राखेर संसारलाई देखाइदिए, कला र साहसलाई भूगोलले रोक्न सक्दैन भनेर । पार्कर, जिम्न्यास्टिक र मार्सल आर्ट विधाका खेलमा यसअघि ११ पल्टसम्म विश्वकीर्तिमान राखिसकेका दिनेशले अहिले ३० सेकेन्डमा सबैभन्दा धेरै 'वेबस्टर फ्रन्ट फ्लिप' गरेका हुन् । नेपालका अन्तर्राष्ट्रिय पार्कर खेलाडी दिनेश अहिले अमेरिकामा बसेर देशका लागि खेलिरहेका छन् ।

याे मुकामसम्म आइपुग्न दिनेशले संघर्षकाे ठूलै पहाड छिचाेलेका छन् । उनी खोटाङको राजापानीमा जन्मिएका हुन् । गाउँमा उनका आमाबुबा खेतीकिसानी गर्थे । केही कमाइ हाेला कि भनेर काठमाडाैं बसेर गार्मेन्टमा मजदुरी पनि गरे । तर, याे कामले पेट पाल्न मुस्किल परेपछि दिनेशका बुबा विदेशिए । त्यसपछि आमासँग उनी गाउँ फर्किए । 'काठमाडाैंमा म ७ कक्षासम्म पढ्न पाएँ', उनी सम्झिन्छन् । छरिताे शरीरका उनी काठमाडाैंमा हुँदा खाेला किनारका बालुवा र डाँडा चहारेर उफ्रिन्थे । अलिक अग्लो स्थान र बालुवा देख्नै नहुने, अभ्यास गर्न थालिहाल्थे । गाउँ गएपछि पनि उनले 'स्टन्ट' देखाउन छाेडेनन् ।

सानैदेखि उल्टी, सुल्टी जम्प हान्दै हुर्किए । उनी बारीमा उफ्रिन्थे । खेतका गह्रामा उफ्रिन्थे । आँगनमा खाल्डो खनेरसमेत उफ्रिन्थे । डाँडामाथिबाट फाल हान्थे । यसो गर्दा उनले धेरैपल्ट धेरैको गाली पनि खाएका छन् ।

त्यो बेला उनी केवल रमाइलोका लागि उफ्रिन्थे । अरुलाई देखाउन उफ्रिन्थे । उनलाई थाहा थिएन, त्यो कुनै खेल थियो, त्यसले उनलाई गिनिज बुक अफ वर्ल्ड रेकर्ड्‌ससम्म पुर्‍याउनेछ, त्याे पनि एकपल्टलाई होइन, पटकपटकलाई ।

उनले सशस्त्र प्रहरी बल (एपीएफ) का लागि सात वर्ष खेले । एपीएफसँग उनलाई जोड्ने उनकै प्रतिभा थियो ।

टर्निङ प्वाइन्ट

सशस्त्र प्रहरी बलका तत्कालीन महानिरीक्षक सनतकुमार बस्नेत खाेटाङकै हुन् । एकपल्ट दिनेशकाे गाउँमा आयोजित एक प्रतियाेगिता एवं सांस्कृतिक कार्यक्रममा महानिरीक्षक बस्नेत प्रमुख अतिथिका रूपमा उपस्थित थिए । खासमा त्याे कार्यक्रम सानाेमा बस्नेत पढेकाे स्कुलमै भएकाे थियाे । त्यही बेला दिनेशले आफ्नो कला देखाइदिए, जुन हेरेपछि बस्नेत नतमस्तक बने । 'त्यहाँ अन्य थुप्रै कला, प्रतिभा भाइबहिनीहरूले देखाए', पूर्वमहानिरीक्षक बस्नेत सम्झिन्छन्, 'तर दिनेशले एक बहिनीका साथमा गरेको जिम्न्यास्टिक प्रस्तुति मलाई फरक र विशेष लाग्यो । पार्कर खेलबारे म पनि त्यति जानकार थिइनँ । तर देखेको, भोगेको जिम्न्यास्टिकमा उसको क्षमता भिन्न र खास थियाे ।'

कार्यक्रमपछि उनले दिनेशलाई बोलाएर सोधीखोजी गरे । दलित समुदायको युवक, विपन्न परिवारको, त्यसमाथि प्रतिभाशाली देखेपछि उनले सहयोग गर्ने वचन दिए । 'उहाँले तिम्रो प्रतिभालाई सहयोग पुग्ने काम, अवसर बुझेर म तिमीलाई दुई/चार दिनमा खबर गरौँला भनेपछि मैले फोन नम्बर दिएँ, उनको पनि लिएँ', बस्नेत भन्छन् ।

विकट गाउँको प्रतिभावान् युवकले यति आश्वासन पाउनु पनि कम ठूलो कुरा थिएन । दिनेशले विल्कुल ढिला गरेनन् । उनी लगत्तै काठमाडौंका लागि निस्किए र बस्नेतलाई भेट्न पुगे । त्यो बेला एपीएफले खेलाडीहरूलाई मासिक रकम दिएर खेलाउँथ्याे । एपीएफका तत्कालीन खेल विभाग प्रमुख एसपी प्रेमकुमार श्रेष्ठलाई महानिरीक्षक बस्नेतले दिनेशकाे प्रतिभा मूल्याङ्कन गरी आफूलाई १५/१५ दिनमा रिपोर्टिङ गर्न निर्देशन दिए । महानिरीक्षक बस्नेत भन्छन्, 'प्रेमजी पनि उसको क्षमता देखेर छक्क पर्नुभएछ, उहाँले दिनेशको प्रगति विवरण सन्तोषजनक मात्र नभएर उत्साहजनक रहेको सुनाउनुभयो । यो सुनेर मलाई खुसी लाग्यो ।'

अलि पछि दिनेशलाई थप प्रोत्साहन गर्न बस्नेतले परिचरमा भर्ना गरिदिए । त्यसपछि दिनेश एपीएफका नियमित जागिरे भए । बस्नेतले अवकाश पाउँदासम्म दिनेशले आफू कता जाने भन्ने बाटाे समातिसकेका थिए । पछि उनी एपीएफका जवान भए ।

'दिनेशलाई काठमाडौं बोलाउन मलाई दुई कुराले छोएको थियो', महानिरीक्षक बस्नेत भन्छन्, 'पहिलो– उनी विपन्न र दलित समुदायका थिए, दोस्रो– उनमा विशेष प्रतिभा थियो । उनलाई सानो टेको मात्र चाहिएको थियो, जुन मैले दिएँ ।'

दिनेशचाहिँ बस्नेतसँगको भेट नै आफ्नो जीवनको टर्निङ प्वाइन्ट भएको बताउँछन् । 'एक अफिसर वा कुनै जिम्मेवारीमा रहेको वरिष्ठ व्यक्तिले प्रतिभा चिन्न सक्यो र थोरै प्रोत्साहन गरिदियो भने के हुन्छ, म आफूलाई हेरेर भन्न सक्छु', उनले भने ।

काठमाडौंसम्म ल्याउन र अवसर दिन तत्कालीन महानिरीक्षक बस्नेतले भूमिका खेले । त्यसपछि एपीएफका तत्कालीन खेल विभाग प्रमुख एसपी श्रेष्ठले आफूलाई प्रोत्साहित गरेको दिनेश बताउँछन् । यसबारे श्रेष्ठ भन्छन्, 'अझ धेरै गर्न सकिएनजस्तो लाग्छ । उनलाई हामीले धेरैभन्दा धेरै पुगे राष्ट्रिय खेलकुदसम्म पुग्लान्, स्वर्ण, कास्य ल्याऊलान् भन्ने मात्र सोचेका थियौँ । तर, उनको गन्तव्य योभन्दा धेरै टाढा रहेछ ।' एपीएफमा जिम्न्यास्टिक खेल्न नमिल्दा आफूले नै दिनेशलाई राखेप, जिम्न्यास्टिक संघ, प्रशिक्षकसँग जोडिदिएको श्रेष्ठ बताउँछन् । 'एउटा उम्दा खेलाडीलाई गर्नुपर्नेजति प्रोत्साहन गरेजस्तो लाग्छ', उनले भने ।

राेचक त के छ भने एपीएफमा रहँदा उनले पहिलाे प्रयासमै जिम्न्यास्टिकबाट स्वर्ण पदक जितेर देखाइदिए । २०७१ सालमा भएको लुम्बिनी खेलकुदमा स्वर्ण हात पारे, सातौँ राष्ट्रिय खेलकुद २०७३ मा स्वर्ण र रजत हात पारेका थिए दिनेशले ।

उनको प्रतिभा पार्कर खेलमा अझ ज्यादा थियो । एपीएफमै रहँदा उनले युट्युबमा पार्कर खेलाडी र उनीहरूकाे सीप हेर्न थाले । फिल्महरूमा हेरे । आफूमा पनि त्यस्तै कला थियो । बुझ्दै जाँदा उनले त्यसैबाट विश्वकीर्तिमान बनाउन सकिने कुरा पनि थाहा पाए । त्यसपछि यसमा उनको रुचि झनै बढ्यो । सबैभन्दा पहिलाे रेकर्ड उनले सन् २०१७ ‘द मस्ट ट्विस्टिङ ब्याक फ्लिप अफ वाल इन वान मिनेट’ बनाएका थिए, जतिबेला उनी एपीएफकै जागिरे थिए ।

शायद उनले एपीएफकाे जागिर छाेड्ने थिएनन् । पार्कर खेल्न अमेरिका जान्छु भन्दा उनले छुट्टी पाएनन्, बरू जागिर छाेडेर जानुपर्ने निर्देशन पाए । 'सबै सनत सर वा प्रेम सरजस्ता नहुने रहेछन्, मैले बिदा पाइनँ । त्यसैले जागिर छोडेर अमेरिका आएँ । त्यस्तो ठूलो गुनासो केही छैन, कम्तीमा देशकै लागि खेल्न पाएको छु', उनले भने ।

एपीएफ खेल विभागका पूर्वप्रमुख श्रेष्ठ भन्छन्, 'खासमा एपीएफले आफ्नाे सान नै गुमायाे भन्छु म त, दिनेशलाई संगठनमै राख्न सकेको भए, एपीएफको नाम पनि आउँथ्यो ।' जे भए पनि आफूले प्रोत्साहित गरेको खेलाडीले देशको नाम चम्काइरहेको प्रति आफू सन्तुष्ट रहेको श्रेष्ठ बताउँछन् ।

नेपाल छँदा दिनेशले तीनवटा विश्व रेकर्ड बनाएका थिए । सन् २०१८ मा ‘द मस्ट ब्याकवार्ड सोमरसल्ट एगेन्स्ट वाल इन ३० सेकेन्ड’ मा दोस्रो, ३० सेकेन्डमा ‘द मस्ट ट्विस्टिङ ब्याक फ्लिप अफ वाल’ मा तेस्रो विश्वकीर्तिमान कायम गर्दा उनी नेपालमै थिए ।

अमेरिका पुगेपछि लगालग ९ वटा कीर्तिमान थपे । उनले पार्कर, जिम्न्यास्टिक र मार्सल आर्टसँग सम्बन्धित कीर्तिमान बनाएका हुन् । पाँचाैँ रेकर्डका लागि उनले ३० सेकेन्डमा आठ ब्याक फ्लिप मार्नुपर्ने थियो तर त्यति नै समयमा उनले १२ ब्याक फ्लिप गरेर देखाइदिए ।

उनी उफ्रिन र उड्न थालेकाे २२ वर्ष बितिसकेकाे छ । यस अवधिमा उनले १२ वटा विश्वकीर्तिमान कायम गरेका छन् । नेपालकाे प्रतिनिधित्व गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियाेगिताहरूमा प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् । सन् २०१८ मा भएको विश्वकप पार्करमा सहभागी पहिलो नेपाली खेलाडी नै दिनेश हुन् । १४ राष्ट्रका ८० जनाले भाग लिएको उक्त प्रतियोगितामा नेपालकाे प्रतिनिधित्व गरेका उनले आठौँ स्थान हासिल गरेका थिए ।

दिनेशका अनुसार, पार्कर खेल कम जाेखिमपूर्ण हुँदैन । चोटपटक लाग्न सक्छ । कतिपय अवस्थामा मृत्यु नै हुने खतरा पनि हुन्छ । चुस्त शरीर, दिमाग र हुटहुटी नहुनेले यो खेलमा प्रगति गर्न नसक्ने उनी बताउँछन् । मिहिनेत पनि धेरै नै गर्नुपर्ने उनको अनुभव छ ।

'यो सबै उपलब्धि मेरो जिन्दगीको ठूलो सपना हो, जुन हासिल गर्न मलाई आजभन्दा २२ वर्षअघि बालुवाको थुप्रोमा उफ्रँदाउफ्रँदै उदाएको कलाले साथ दिएको छ । त्यो गर्दैगर्दा धेरै ठाउँमा लडियो, चोट लाग्यो तर हार नमानीकन फेरि उठेर अगाडि बढियो’, उनी भन्छन् । एकपल्ट त स्टन्ट गर्दा लडेर उनको खुट्टामा ठूलै चोट लागेको थियो । चार महिनाजति हस्पिटल बसेका उनलाई चिकित्सकले एक वर्षजति आराम गर्न सुझाएका थिए । त्यो बेला दिनेश एउटै खुट्टाको सहाराले उफ्रिए । जसरी हुन्छ अभ्यास गर्न छाडेनन् ।

उनले विश्वकीर्तिमान राख्ने आफ्नो यात्रा जारी नै रहने बताए । ‘थाहा छैन, अब कतिवटा रेकर्ड राखेपछि मनमा शान्ति मिल्ने हो’, दिनेश भन्छन्, ‘बस् राख्दै जान्छु, संघर्ष गर्दै जान्छु, कहाँसम्म पुगिँदोरहेछ ।’

उनी आफ्नो कामबाट अरुलाई समेत प्रेरणा दिन चाहन्छन् । आफूले गरेको संघर्ष, हण्डरठक्कर र उपलब्धिलाई समेटेर वृत्तचित्र बनाउने उनको योजना छ । साथै, पार्कर खेलको महत्त्वबारे पनि उनी नेपाल र नेपालबाहिर रहेका धेरैलाई बुझाउन चाहन्छन् । यति मात्र होइन, विकट क्षेत्रका प्रतिभालाई प्रोत्साहित गर्न नेपाल फर्केर पार्कर तालिम केन्द्र खोल्ने उनको सपना छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, पुस ३०, २०७९ ०६:४०

नवराज कुँवर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

उपचुनावको मौन अवधि आज रातिदेखि

चिया निर्यातमा भारतीय अवरोध हट्यो

सुहाङलाई ओलीले भने पण्डितजस्तै विद्वान, अब संसद भवनमै भेट्ने !

त्रिविका कानुनी सल्लाहकार खनाललाई कारबाही नगर्न सर्वोच्चकाे आदेश

आन्तरिक रडाकोले माओवादीलाई मन्त्री छान्नै सकस, एमालेभित्र पनि उस्तै रस्साकस्सी

लोकप्रिय

महानगरको कडाइपछि धमाधम विदेशी नाम फेर्दै निजी विद्यालय, कसले के राखे ?

डेढ महिनामै प्रचण्डले भन्न थाले- उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयाे, यता झन् टाल्नकै हैरान

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

२५ अर्ब किलोमिटर टाढाबाट आयो पृथ्वीमा सन्देश, उत्साहित भए नासाका वैज्ञानिक

इरान र इजरायलः कसको शक्ति कति ?

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

एक जनमुखी प्रधानपञ्चको नाममा

शिक्षा

डिस्कोर्स डबलीले काठमाडौंमा दुईदिने ‘विचार उत्सव’ आयोजना गर्ने

कोहलपुरमा आठ कक्षाको परीक्षामा अनियमितताः शाखा प्रमुखसहित दर्जन बढी कारबाहीमा

शिक्षामन्त्री सुमनाले थाहा पाऊन्- नि:शुल्क शिक्षा ऐनले यसरी बनाउँदै छ नागरिकलाई ‘बेसहारा’