महँगो ऋणमा खेलौना तयार, छैन बिक्ने टुंगो !

A+ A A-

तामझामसहित आइतबार पोखरामा देशकै तेस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको उद्घाटन भयो । तर, चिनियाँ एक्जिम बैंकको २२ अर्ब ऋणमा बनेको यो विमानस्थलमा कहिले अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन्छ थाहा छैन । अर्थात्, यो एउटा खेलौना उत्पादन भए पनि त्यो कहिले कहाँ बिक्छ यकिन नभएजस्तै अवस्थामा छ । पूर्वाधार सबै तयार छन्, नेपाली जहाज उड्न तयार छन् । तर भारतले अनुमति नदिएसम्म त्यो सम्भव छैन ।

बुद्ध एयरले नयाँ विमानस्थलबाट पोखरा–बनारस उडान गर्ने गत कात्तिक अन्तिममा घोषणा गरेको थियो । तर, भारतीय पक्षले उडान अनुमति नदिँदा उडान हुन नसकेको बुद्ध एयरका एक अधिकारीले बताए ।

पोखरेली पर्यटन व्यवसायीले अन्तर्राष्ट्रिय उडान गरेरै विमानस्थल सञ्चालनमा आएको सन्देश दिन विभिन्न फोरममार्फत सरकारी निकायलाई सुझाव दिएका थिए । बुद्ध एयरले बनारस उडान भर्ने भनेपछि सकारात्मक सन्देश जाने अपेक्षामा थिए । पोखराका अग्रज पर्यटन व्यवसायी सोम थापा जीटुजी योजनाअनुसार भारत सरकारसँग एयर पर्मिटका लागि नेपालले जतिसक्दो छिटो पहल गर्नुपर्ने सुझाउँछन् । ‘जुन उद्देश्यले बनाएको त्यही अनुसार हुनुपर्छ । यो त अन्तर्राष्ट्रियस्तरको हो । आन्तरिक उडानमात्रै गरेर त हुँदैन नि,’ उनले शिलापत्रसँग भने ।

राजधानीमै भए पनि यो विमानस्थलबारे प्रदेश सरकारको सक्रियता र अपनत्व थिएन । गत वर्ष कात्तिकमा प्रदेश सरकारले पर्यटनमन्त्री मणिभद्र शर्माको नेतृत्वमा सहजीकरण समिति बनाएको थियो । तर, त्यसले प्रभावकारी काम गर्न सकेन । विमानस्थलबारे जे हुन्थ्यो संघीय सरकार र त्यसकै अंगबाट हुँदै आएको छ ।

भारतले अनुमति नदिँदा उडान हुन नसकेको विषय गण्डकीका मुख्यमन्त्री पोखरेलले आइतबारको उद्घाटन समारोहकै सम्बोधनमा संकेत गरेका थिए । त्यसैले यो समस्या समाधान गर्न देशको नेतृत्वबाटै उडान अनुमतिलाई पहल गर्न उनको आग्रह छ । ‘भोलिका दिनमा यहाँ आउने पर्यटक दुई हप्ता बसोस् । दुई÷चार हजार डलर खर्च गरोस् । त्यसबाट बल्ल हाम्रो आर्थिक उन्नतिको सुरूवात हुन्छ,’ मुख्यमन्त्री पोखरेलले प्रधामन्त्रीतर्फ हेर्दै भने, ‘म प्रधानमन्त्री ज्यूलाई आग्रह गर्न चाहन्छु – भारतसँग संवाद गरेर एअर रूट चाँडै स्थापित गर्नुपर्‍यो ।’

प्रधानमन्त्री प्रचण्डले मुख्यमन्त्री पोखरेलको आग्रह स्वीकार्दै टाउको हल्लाएर आफू त्यसमा तयार रहेको संकेत गरेका थिए । तर, आफ्नो सम्बोधनमा उनले अन्तर्राष्ट्रिय उडान गराउन भारतसँग पहल गर्ने/नगर्नेबारे केही बोलेनन् ।

११ फागुनदेखि हुन्छ ?

पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल प्रमुख विक्रम गौतमकाअनुसार विमानस्थलबारे सबै जानकारी विमान कम्पनीलाई गराइसकिएको छ । अब उडान गर्ने–नगर्ने उनीहरूको हातमा छ । ‘यसरी विमानस्थल बनाएका छौँ, यो सेवा हामीसँग छ भनेर सबै जानकारी पठाइसकेका छौँ । उद्घाटन गर्नेबित्तिकै सबै हुन्छ भन्ने हुँदैन । एयर स्पेस, कुन–कुन सुविधा छ, कुन प्रकारको जहाज जान सक्छ भनेर उनीहरूले प्राविधिक र आर्थिक विश्लेषण गर्छन् ।’ ती कम्पनीले खोजेकोजस्तै अवस्था भएमात्रै उडान भर्न तयार हुन्छन् ।

उनकाअनुसार कतार एयरवेज, फ्लाइ दुबई, जजिरा एयरवेजले उडान गर्न स्व–अध्ययन गर्दै छन् । प्रमुख गौतम फागुन दोस्रो हप्तादेखि अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुने संकेत गर्छन् । ‘कति बिजनेस आउँछ त्यहीअनुसार उडान हुने हो । फेब्रुअरी २३ (११ फाुगन) देखि १८ घण्टा सञ्चालन गर्ने कुरा छ,’ उनले भने ।

तत्काललाई नयाँ विमानस्थलमा आन्तरिक उडानमात्रै हुनेछन् । पोखराको मौजुदा विमानस्थलबाट हुँदै आएका उडान अब आइतबार उद्घाटन गरिएको विमानस्थलबाट हुनेछ । पोखरा विमानस्थलबाट दैनिक २५ वटासम्म उडान हुन्छ । पोखराबाट काठमाडौं, भैरहवा, धनगढी, चितवन, विराटनगर उडान हुने गरेको छ ।

इतिहास रचेको आयोजना

नेपालमा यस्ता थुप्रो आयोजना छन् जुन निर्माण सकिनुपर्ने वर्षौं हुँदा पनि लम्बिएको–लम्बियै छन् । तर, यो आयोजनाले समयमै सम्पन्न हुने आयोजनामा आफ्नौ नाम दर्ज गर्न सफल भएको छ । ‘कोभिड १९ को विश्वव्यापी महामारीले केही ढिला भए पनि थप भएको समयसमेत हिसाब गर्ने हो भने निर्धारित समय अगावै नेपालकै पहिलो राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाको इतिहास रच्न सफल भएको छ,’ क्यानका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारीले भने ।

२०७३ साल वैशाख १ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले विमानस्थलको शिलान्यास गरेका थिए । एक वर्षअघि नै निर्माण सक्ने गरी काम भए पनि कोरोना संक्रमण फैलिएपछि समय केही धकेलिएको थियो ।

निर्माणको ठेक्का सम्झौता भएपछि समयमै सकिए पनि यो विमानस्थल बनाउने सपना भने पाँच दशक पहिलेको हो । विमानस्थल बनाउन २०३१ सालमा ३१ सय रोपनी जग्गा अधिग्रहण गरिएको थियो । तर, लामो समय त्यो जग्गामा केही काम भएन । त्यसपछि पोखरेलीले आन्दोलन गरेर, अनसन बसेर सरकारलाई दबाब दिए । कास्कीका रवीन्द्र अधिकारीले जोडबल गरेपछि विमानस्थल निर्माणको काम अघि बढेको थियो ।

विमानस्थल बनाउन २०१६ मा चीनको एक्जिम बैंकसँग नेपालको ऋण सम्झौता भएको थियो । यो विमानस्थल बनाउन नेपालले २२ अर्ब रूपैयाँ ऋण लिएको छ । चिनियाँ ठेकेदार कम्पनी सीएएमसी इन्जिनियरिङले यो विमानस्थल बनाएको हो ।

यो वर्षको अन्तिमदेखि नेपालले एक्जिम बैंकलाई ब्याजबापत नै वार्षिक ३८ करोड रूपैयाँ बुझाउनुपर्छ । दुई प्रतिशतका दरले बुझाउनुपर्ने यो ब्याज निकै महँगो हो । त्यसैले विमानस्थल घाटामा जान्छ कि भन्ने धेरैको संशय छ । नागरिक उड्ययन प्राधिकरणले भने अन्तर्राष्ट्रिय बजारसम्म प्रर्वद्धन गरेर वार्षिक एक अर्ब आम्दानी गर्ने महत्वकांक्षा बोकेको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १७, २०७९ २०:२०