कोमोडिटीको अवैध कारोबारमा २० हजार नेपाली ठगिए: साइप्रसबाट सफ्टवेयर सञ्चालन, अर्बौंको चलखेल

कोमोडिटीको अवैध कारोबारमा २० हजार नेपाली ठगिए: साइप्रसबाट सफ्टवेयर सञ्चालन, अर्बौंको चलखेल

A+ A A-

वैधानिक रूपमा नेपालमा सञ्चालनमै नरहेको कमोडिटी कारोबार (वस्तु निश्चित मूल्य निर्धारण गरी विनिमय गर्ने प्रक्रिया) को नाममा हजारौँ नेपालीको ठूलो रकम जोखिममा परेको छ ।

नेपालबाहिरबाट सफ्टवेयर सञ्चालन गरेर नेपालीहरू दिनदिनै ठगिएको खुलेको छ । नेपालमा सुरू नै नगरिएको वस्तु विनियमको नाममा धेरै नेपाली लोभ्याउने र उनीहरूसँग ठूलो रकम असुली गरेको भन्दै उजुरी पर्न थालेपछि अनुसन्धान सुरू गरिएको प्रहरी स्रोतले जानकारी दिएको छ ।

अवैध रूपमा कमोडिटी कारोबार गरेर धेरै नेपाली ठगिएपछि यस विषयमा अनुसन्धान थालिएको छ । प्रहरीले पछिल्लो साता मात्रै काठमाडौंबाट कमोडिटी कारोबारको नाममा ठगी गरेको भन्दै चार जनालाई प्रकाउ गरेको छ ।

मर्कन्टाइल एक्सचेन्ज नेपाल लिमिटेड (मेक्स) का अध्यक्ष तथा प्रबन्ध निर्देशक सुनिल श्रेष्ठलाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान थालिएकोमा अन्य व्यक्तिहरू पनि ठगीमा लागेको पाइएको प्रहरी स्रोतले जानकारी दियो । केही व्यक्तिहरूलाई मंगलरबार पनि पक्राउ गरिएको छ । काठमाडौं प्रहरी स्रोतका अनुसार पक्राउ पर्नेमा मेक्स नेपालका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतसहित चार जना छन् । थप तीन जनलाई मंगलबार प्रहरीले बानेश्वरबाट पक्राउ गरेको थियो ।

यसको पुष्टि कोमोडिटी बजार सञ्चालनको क्रममा नियमकीय जिम्मेवारी पाएको नेपाल धितोपत्र बोर्डले समेत गरेको छ । 'कमोडिटी बजारको नाममा ठूलो कारोबार गरेको पाइयो के यहाँ सञ्चालनको लागि कानुनी छुट छ भन्ने विषयमा प्रहरी प्रशासनबाट हामीसँग पनि सोधिखोजी भएको थियो,' नेपाल धितोपत्र बोर्डका कार्यकारी निर्देशक मुक्ति श्रेष्ठले भने, 'कमोडिटी कारोबारको लागि अहिलेसम्म कसैले अनुमति नपाएको कारणले कारबाही र सजाय हुने जानकारी गराएका छौँ ।'

अनुसन्धानका क्रममा हालसम्म २० हजार व्यक्तिलाई ठगी गरेको खुलेको छ । 'धेरै नेपाली ठगीमा परेको र ठूलो गिरोह भएको हुन सक्‍ने देखिएको छ अहिलेसम्म हामीले चार जनालाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान गरिरहेका छौँ । २० हजारभन्दा बढी ठगिएको पाइएको छ,' प्रहरी स्रोतले भन्यो ।

नेपालमा कुनै पनि कम्पनीलाई यससम्बन्धी कारोबार गर्न नदिइएको कारणले अवैधानिक भए पनि कसरी ठगी गरिरहेका छन् भन्‍ने विषयमा अनुसन्धान गरिरहेको ती अधिकारीले बताएका छन् । प्रहरी स्रोतका अनुसार प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट उनीहरूले कमोडिटी सर्भर साइप्रसबाट सञ्चालन गरेको खुलेको छ ।

विभिन्न भौतिक वस्तुहरूको अन्तर्राष्ट्रिय मूल्यलाई आधार मानेर लिलाम बढाबढमा सम्झौतापत्रको कारोबार गर्ने प्रणाली कमोडिटी बजार हो । यसको कारोबारमा मुख्यतया दुई प्रकारबाट कारोबार राफसाफ गरिन्छ । जसअनुसार कारोबार गरिरहेको वस्तु निश्चित अवधिपछि भौतिक रूपमा प्राप्त गर्ने गरी वा नगदमा मात्रै राफसाफ गर्ने व्यवस्था हुन्छ ।

बजार सूचकहरूको पूर्वानुमानको आधारमा पनि यहाँ कारोबार हुने गर्छ । यो एउटा वस्तु विनिमय प्रक्रिया हो । वस्तु विनिमय बजारमा पनि क्रेता र बिक्रेताहरू हुन्छन् । जसमा क्रेता र विक्रेताबीच भविष्यमा वस्तु किन्न वा बेच्नका लागि वस्तुको मूल्य, परिमाण, गुणस्तर तथा हस्तान्तरण मिति उल्लेख गरी वस्तुको करार गरिन्छ । यो प्रकियामा अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा कमोडिटी कारोबार गरिए पनि नेपालमा भने कुनै पनि कम्पननीले कारोबारको लागि अनुमति नलिएकोमा अवैधानिक रूपमा कारोबार हुने गरेको खुलेको हो ।

प्रहरीको अनुसन्धान विभागले यसरी अवैधानिक रूपमा ठूलो मात्रामा कारोबार भएको हुन सक्ने आशंका गर्दै थप अनुसन्धानमा लाग्नु पर्ने उल्लेख गरेको छ । नियामक निकाय र विज्ञहरूको परामर्शमा अनुसन्धान गरिएको प्रहरीले जनाएको छ । यस विषयमा प्रहरीले नेपाल धितोपत्र बोर्डका अधिकारीहरूसँग पनि छलफल गरेको छ ।

सन् २००८ मा पनि धेरै नेपालीहरूले कमोडिटीको नाममा ठूलो रकम फसाएका थिए । कम्पनीहरूले आफ्नो सफ्टवेयर बिगारेर मूल्यदरमा चलखेल गर्ने गरेको पाइएको थियो । तर अब धितोपत्र बोर्डको नियमनको दायरामा ल्याउने गरी अनुमति दिने तयारी रहे पनि अहिले नै विभिन्न कम्पनीहरूले अवैधानिक रूपमा बजार सञ्चालन गरेर ठगी गरेको पाइएको हो ।

गत असोजमा नेपाल धितोपत्र बोर्डले कमोडिटी एक्सचेन्जको लाइसेन्सको लागि आवेदन माग गरेको थियो । तर, आवेदन दिन सक्‍ने अन्तिम मितिमा सर्वोच्च अदालतको अन्तरिम आदेशपछि प्रकिया रोकिएको थियो ।

२०७४ माघ ९ गतेदेखि धितोपत्र बोर्डले वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी ऐन लागू गरेको छ । यो ऐन लागू भएसँगै बोर्डले कमोडिटी एक्चेन्ज सञ्चालन गर्न इच्छुक कम्पनीहरूबाट पटक-पटक आवेदन माग गरेता पनि यसलाई निश्कर्षमा पुर्‍याउन सकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस १४, २०७९ २०:४०