वाम गठबन्धन सूत्रधार ओली–शंकरको फोन र देव गुरुङको खादा

A+ A A-

आइतबार बिहानसम्म एकाठाउँ रहेको पाँच दलीय गठबन्धन बेलुकासम्म आइपुग्दा टुटेर नेकपा एमाले र माओवादीसहितको नयाँ वाम गठबन्धन बनेको छ ।

करिब एक वर्षअघि एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डबीच 'वान टु वान'वार्ता भएको थियो । त्यो भेटवार्ता अमेरिकी सहायता परियोजना एमसीसी पास गर्ने कि नगर्ने भन्ने विषयमा संसदमा विवाद रहेका बेला जुरेको थियो । त्यसबेला माओवादी कांग्रेससहितको सरकारमा थियो ।

प्रचण्डले एमसीसीमा जे गर्ने हो, राष्ट्रिय सहमतिबाट अगाडि बढौँ भन्दै आफू एमालेका र विशेषगरी केपी ओलीका सबै कुरा सुन्न सक्ने सामर्थ्य लिएर आएको पनि बताएका थिए ।

त्यो दिन प्रचण्डले विगतमा दुवै पक्षबाट कमीकमजोरी भएकोभन्दै ती गल्ती र कमजोरी सच्याउँदै, आत्मसमीक्षा गरेर अघि बढ्न तयार रहेको बताएका थिए । तर, प्रचण्डको प्रस्तावमा ओली सहमत भएनन् ।

गत वर्ष फागुन १२ मा भएको उक्त भेटपछि यी नेताहरू फेरि पुरानै लयमा फर्किए । यो भेटभन्दा पहिला उनीहरू अन्तिमपटक ४ पुस २०७७ मा प्रचण्डनिबास खुमलटारमा भेटेका थिए । त्यो दिन प्रचण्डसँग भेट गर्न ओली खुमलटार पुगेका थिए ।

ओलीले आफूविरुद्ध प्रचण्डको अगुवाइमा लगाइएको १९ पेज लामो उनकै भाषामा ‘आपराधिक आरोपपत्र’ फिर्ता लिनुपर्ने माग राखेका थिए । तर, ओलीको उक्त प्रस्तव प्रचण्डले स्वीकारेनन् । अन्ततः त्यही विवाद संसद् विघटनदेखि नेकपा विभाजनसम्म पुग्यो ।

आ–आफ्नै अडानमा रहेका ओली प्रचण्डलाई चुनावको मतपरिणामपछि फोन वार्तासम्म पुर्‍यायो । प्रचण्डले चुनाव जितेपछि ओलीले फोन गरेर बधाई दिएका थिए । झट्ट हेर्दा औपचारिकजस्तो लागे पनि त्यसले दुई नेतालाई नजिक ल्याउन सघाएको थियो । त्यतिबेला ओलीले प्रचण्डलाई मिलेर जान प्रस्ताव गरेका थिए । प्रचण्डले पनि सोचौँला भनेर जवाफ फर्काएका थिए ।

तिक्तताबीच विभाजन भएको नेकपा अन्ततः दुई अध्यक्षको फोन संवादले अलिकति भए पनि नजिक पुग्ने वातावरण बन्यो ।

यो फोन संवादको सूत्रधार एमाले उपाध्यक्ष सुवास नेम्वाङ रहेको बताइन्छ । नेम्वाङको आग्रहमा ओलीले प्रचण्डलाई फोन गरेका थिए । त्यसपछि पनि नेम्वाङले माओवादी नेताहरूसँग छलफल भने जारी राखे । जसका कारण आजको यो अवस्था आएको एमालेका नेताहरू बताउँछन् ।

रुकुम पश्चिमबाट माओवादी उपमहासचिव जनार्दन शर्माले चुनाव जिते । दाङ २ बाट चुनाव हारेका एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले शर्मालाई बधाई दिँदै फोन गरे । त्यस क्रममा पोखरेलले शर्मालाई सोधेका थिए, पार्टी के गर्ने हो ? शर्माले हाँसेर जवाफ फर्काएका थिए– मतपरिणाको नतिजा आएपछि बसेर मिलाउनुपर्छ । पार्टी मिलाउने हो ।

लमजुङमा माओवादी महासचिव देव गुरुङ र एमाले उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बा गुरुङ प्रतिनिधिसभाका उम्मेदवार थिए । पृथ्वीसुब्बाले प्रतिनिधिसभामा उम्मेदवार हुन नचाहेको समाचार बाहिरियो । तर, अन्तिममा उनी उम्मेदवार मात्र भएनन्, चुनाव नै जिते । चुनाव जितेका एमाले उपमहासचिवलाई बधाई दिन खादा लिएर निवासमै पुगे, माओवादी महासचिव देव गुरुङ । देवले बधाई दिँदै पृथ्वीसुब्बालाई पार्टी मिलाउन पहल गर्न सल्लाह दिए ।

माओवादी र एमालेका थुप्रै नेताहरू चुनावमा एकअर्कासित पराजित भए पनि छलफल र भेटघाटलाई भने निरन्तर जारी राखे । माओवादी स्थायी कमिटी सदस्य रेखा शर्मासँग हारेका एमाले महासचिव पोखरेल, पृथ्वीसुब्बासँग हारेका देव गुरुङ, जितेका वर्षमान पुन, जनार्दन शर्मा, सुवास नेम्वाङ र विष्णु पौडेल दैनिकजसो फोन संवाद र निरन्तर भेटघाटमा व्यस्त थिए ।

४ मंसिरको चुनाव सकियो र मतपरिणाम आयो । पाँचदलीय गठबन्धनको पनि बहुमत आएन । समानुपातिकतर्फ धेरै मत ल्याए पनि अघिल्लो संसद्को ठूलो दल एमाले दोस्रो दलमा खुम्चियो ।

चुनावपछि पनि माओवादीको पहिलो प्राथमिकता पाँचदलीय गठबन्धन नै थियो । मतपरिणाम आएर निर्वाचन आयोगले राष्ट्रपतिलाई नतिजाको प्रतिवेदन बुझाएपछि सरकार बनाउने बाटो खुलेको थियो । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासँगको पूर्वसहमति अनुसार पहिलो खेपमै प्रधानमन्त्री हुन चाहन्थे ।

पाँचदलीय गठबन्धनमा पहिले को प्रधानमन्त्री हुने भन्ने विवाद गहिरिँदै गयो । अन्तिमसम्म पनि देउवाले प्रधानमन्त्री नछाड्ने अडान लिए । यो लडाइँ एमालेले नजिकबाट हेरिरहेको मात्र थिएन, माओवादीका दोस्रो तहका नेताहरूसँग निरन्तर संवादमा पनि थियो ।

चुनावी नतिजा आएपछि कांग्रेसले प्रधानमन्त्री मात्र होइन, राष्ट्रपतिमा पनि दाबी गर्न थालेको थियो । यो कुरा एमाले र माओवादीका लागि मिलन बिन्दुको सेतु बन्यो । पहिलोपटक नै प्रधानमन्त्री बन्ने तयारीमा रहेका माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री त कहाँ हो कहाँ, राष्ट्रपति पनि नदिने योजना कांग्रेसका देउवानिकट र इतर समूह दुवैले बुन्न थाले । त्यसपछि प्रचण्ड कांग्रेसको सम्पर्कमा निरन्तर रहे भने दोस्रो तहका नेताहरूलाई एमालेसँग वार्तामा पठाउन थाले ।

चीनमा उपचाररत नेता पुन नेपाल आएपछि झन् घनीभूत रूपमा एमालेको दोस्रो तहका नेतहरूसँग भेटवार्तामा लागे । एमाले सचिव रघुवीर महासेठ १९ मंसिर खुमलटार पुगेर प्रचण्डलाई बधाई दिँदै मिलेर जाने ओलीको प्रस्ताव सुनाए । प्रचण्डले तत्काल केही प्रतिक्रिया नदिए पनि विकल्पको रूपमा तयारी गर्न झन् तीव्रता दिए ।

२७ मंसिर २७ राति ९ बजे ट्याक्सी चढेर महासचिव देव गुरुङ केपी ओली भेट्न बालकोट पुगे । गुरुङले बधाई दिन गएको प्रतिक्रिया मिडियालाई दिए पनि दुई पार्टीलाई एकठाउँ ल्याउन त्यो भेट पनि सहयोगी बन्यो ।

एमाले उपाध्यक्ष पौडेल पनि निरन्तर खुमलटार गएर प्रचण्डसँग छलफलमा थिए । जसरी पनि मिलेर जानुपर्ने अडानमा एमाले र माओवादीका दोस्रो तहका नेताहरू थियो । उनीहरूले आफूहरूबीचमा संवाद मात्रै गरेनन्, दुबै पार्टीका अध्यक्षलाई निरन्तर दबाब पनि दिइ नै रहे । र, उनीहरूलाई त्यसका लागि तयार पनि गरे ।

माओवादी वरिष्ठ उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठ पनि निरन्तर एमालेसँग वार्तामा रहे । उनले एमालेसँग वार्ता मात्र गरेनन्, माओवादीमा प्रचण्डलाई पनि वाम गठबन्धनका लागि तयार गराए ।
९ पुसमा बसेको सत्तागठबन्धनको बैठकमा कांग्रेसले तत्काल माओवादीलाई सभामुखबाहेक केही पनि नदिने बताएपछि माओवादीका उपमहासचिव पुनले देउवालाई गठबन्धन टुट्ने बताएका थिए । गठबन्धन टुट्ने बताएका पुन लगत्तै सचिव डिलाराम आचार्यलाई लिएर राति ९ बजे ओलीनिबास बालकोट पुगेका थिए ।

ओली उनीहरुलाई पर्खेर बसेका थिए । अन्तिममा एमाले माओवादी मिलेर जाने र पहिलोपटक प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुने सहमति बन्यो । एमालेले राष्ट्रपति लिने सहमतिपछि १२ बजे पुन र आचार्य फर्केका माओवादीका एक नेताले शिलापत्रलाई बताए ।

शनिबार राती बालकोटमा सहमति भएपछि आइतबार बिहान माओवादीका केही पदाधिकारीहरू खुमलटारमा बसेर छलफल गरे । उक्त छलफलमा पनि प्रधानमन्त्री बटम लाइन बनाएर जाने र कांग्रेसले नमाने प्रतिपक्षमा बस्ने भन्दै समाचार चुहाए ।

खुमलटार बैठक सकेर प्रचण्ड प्रधानमन्त्रीको सरकारी निवास बालुवाटार गएका थिए । माओवादी नेताहरू पुन, देवेन्द्र पौडेललगायत पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडा जम्मा भए । उनीहरू पुगेपछि एमाले उपाध्यक्ष पौडेललगायत नेताहरू पनि पेरिसडाँडा पुगेर अन्तिम तयारीमा लागे ।

शनिबार राति बनेको सहमतिलाई मूर्त रूप दिँदै प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउने खाकासहितको सहमतिपत्र बनाएको माओवादी स्रोत बताउँछ ।

प्रधानमन्त्री नपाउने भएपछि आइतबार दिउँसो बालुवाटारबाट गठबन्धन सकिएको भन्दै प्रचण्ड उठेर हिँडे । केहीछिन पेरिसडाँडा पसेर उनी सरासर ओलीनिबास बालकोट पुगे । जहाँ प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउने तयारीका साथ ओली बसिरहेका थिए । त्यहीँ थपिए, रवि लामिछाने, सीके राउत, रन्जिता चौधरी, अशोक राई र स्वतन्त्र सांसद अमरेशकुमार सिंह ।

अन्ततः प्रचण्ड नयाँ गठबन्धनको समर्थनमा प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका छन् । भोलि सोमबार अपरान्ह ४ बजे उनले शपथ लिने कार्यक्रम तय भएको शीतलनिबासले जनाएको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १०, २०७९ २०:३०