‘विमानस्थल महँगो भयो नभनौँ, कसरी चलाउने भन्नेतिर सोचौँ’

A+ A A-

पाँच दशकअघि जग्गा अधिग्रहण थालेर खाका कोरिएको पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा उडान–अवतरणको अन्तिम तयारी छ । कुन–कुन विमान आउने, रूट कुन हुने निश्चित भइसकेको छैन । यो विमानस्थलमा सुरूमा आन्तरिक उडान–अवतरण गरेर सञ्चालन हुनेछ ।

२२ अर्ब चिनियाँ ऋणमा बनेको विमानस्थलले के खर्च धानेर नाफा निकाल्न सक्छ ? पूर्वअर्थसचिव रामेश्वर खनाल पर्यटकको संख्या केही लाख बढाउन सके समस्या नहुने देख्छन् । पोखरामा जारी नेपाल लिटरेचर फेस्टिबलको ‘संघारमा पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल’ सेसनमा आइतबार बोल्दै उनले चिनियाँ ऋण ९ वर्षभित्र तिर्न सकिने दाबी गरे ।

खनाल त्यसका लागि पोखरामा अहिले आइरहेका भन्दा फरक पर्यटक ल्याउनुपर्ने देख्छन् । ठूला कम्पनीका सेमिनार, गोष्ठी गर्नुपर्ने खनालको भनाइ छ । ‘परिकल्पना गरिएअनुसारको पर्यटक संख्या वृद्धि हुन सक्यो भने वर्षमा १ अर्बजति खुद नाफा गर्छ । २२/२३ अर्बको लागत ८/९ वर्षमा उठाउँछ,’ उनले थपे, ‘अहिलेसम्म पोखरामा रमाउन, ट्रेकिङ जान आउँछन् । पोखरा अहिलेसम्म नलागेको अर्को क्षेत्र मिटिङ, कन्फेरेन्सतिर हो । त्यसका लागि सरकार हामीसँग हुनुपर्‍यो । त्यो पर्यटनको विकास गरेर विमानस्थलमा बढी लगानी भएको होइन ।’

विमानस्थल चलाउन सरकारले एक ठाउँबाट अर्को ठाउँसम्मको पूर्वाधारको कनेक्टिभिटी बनाइदिनुपर्ने र निजीक्षेत्रले खोजेको सम्भावना पहिल्यै पहिचान गर्न सक्नुपर्ने खनालले बताए । प्रदेश सरकारको पर्यटन मन्त्रालयले पनि विमानस्थलको अपनत्व लिएर विभिन्न देशसँग उडानका लागि पहल गर्नुपर्ने पूर्वसचिव खनालले सुझाव दिए ।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारीले यो विमानस्थलले पोखराको पर्यटन र यस क्षेत्रलाई मात्र नभई देशकै आर्थिक अवस्थामा योगदान गर्ने दाबी गरे ।

‘सुरु गर्दै जाँदा आउने समस्यालाई त्यही तहबाट समाधान गर्दै जानुपर्छ । पोखरालाई पर्यटनको राजधानी भन्छौँ । पोखरा विमानस्थलमा राति उडान हुँदैन,’ उनले भने, ‘त्यो भएकाले यो विमानस्थल आवश्यक थियो । यो विमानस्थलले पोखरा मात्रै होइन, देशको आर्थिक अवस्थामा पनि योगदान गर्छ भन्ने विश्वास छ । यो पोखरा र देशकै लागि गर्व गर्ने आयोजना हो ।’

कोभिड संक्रमणले गर्दा सन् २०१९ कै जस्तो पर्यटक आउन सन् २०२५ सम्मको समय लाग्ने बताए । पर्यटन क्षेत्रलाई मात्र विमानस्थल चलाएको हो भन्ने भाष्य निर्माण गरे विमानस्थल चल्न सम्भव नहुने उनको भनाइ थियो ।

पूर्वपर्यटन सचिव वीरेन्द्रबहादुर देउजाले विमानस्थलले पोखराको समृद्धिको ढोका खुलेको दाबी गरे । ‘संसारमा पर्यटन ९० प्रतिशत पर्यटन हवाई माध्यमबाटै हुन्छ । यसले पोखराको पर्यटनलाई धेरै सहयोग गर्छ,’ उनले भने, ‘पर्यटन क्षेत्रबाट पनि धेरै सहयोग गर्नुपर्छ । विमानस्थलले पोखराको समृद्धिको ढोका खोलेको छ ।’

कुनै पनि देशको विकास हुन प्रभावकारी पूर्वाधार चाहिने भएकाले हवाई र सडक पूर्वाधार नभई देशको अवस्थामा विकास नहुने उनको भनाइ थियो । विमानस्थल बनेकाले अब सडक बनाउने, शहर विकास गर्ने काम अन्य सरकारी संयन्त्रले लिनुपर्ने देउजाले बताए । विमानस्थल बनिसकेकाले महँगो भएको भन्ने विषयमा बहस आवश्यक नरहेको उनले सुनाए ।

‘पहिला मुआब्जा दिनै पहाड थियो । चिनियाँसँग ईपीसी मोडलमा मिलेर बनाउने भएपछि पैसाको समस्या समाधान भयो । ईपीसीमा नबनेको भए अझै लम्बिन सक्थ्यो,’ देउजाले थपे, ‘महँगो भयो भन्ने कुरा होइन । महत्त्वपूर्ण कुरा अब कसरी सञ्चालनमा राम्रोसँग ल्याउने भन्ने हो ।’

पर्यटन व्यवसायी वसन्तराज मिश्रले पनि विमानस्थल गर्वको विषय भएकाले खर्चबारे वादविवाद गर्न सुझाव दिए । ‘एयरपोर्ट गर्वको चीज हो । खर्चबारे वादविवाद नगरौँ । पर्यटनलाई उडान र उडानलाई पर्यटनको साथ भएन भने दुवै बाँच्न सक्दैनन् । हामीले २१६ मिलियन डलर खर्च गर्‍यौँ,’ उनले थपे, ‘१३ वर्षमा २६ किस्ता तिर्नुपर्दा १८.२ मिलियन डलर तिर्नुपर्छ । विश्वमा विमानस्थलले १८.४९ प्रति यात्रु कमाइरहेको छ । मिलियन पर्यटक भयो भने हामी बाँच्न सक्छौँ ।’

विमानस्थल र पोखराआसपास भएका गन्तव्यको प्रचार हुन सके विमानस्थल चल्न सक्ने मिश्रले देखेका छन् । त्यसका लागि विमानस्थलको उद्घाटन विदेशी पाहुना बोलाएर भव्य गर्नुपर्ने बताए । ‘एयरलाइन्सलाई ल्याउन हामीले मार्केटिङ गर्नुपर्छ । ८ सय मिटरमा बसेर ६ हजार मिटरको हिमाल यति नजिक हेर्न पाउने संसारमा धेरै कम ठाउँ छन् । हिमालबाहेक यहाँ ताल पनि छन् । पहिला यसको मार्केटिङका लागि भव्य उद्घाटन हुनुपर्छ,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १०, २०७९ १६:५२