विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा बढ्दै विद्युत्‌को हिस्सा, एकै वर्ष ११ अर्ब बाहिरिनबाट रोकिने

विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा बढ्दै विद्युत्‌को हिस्सा, एकै वर्ष ११ अर्ब बाहिरिनबाट रोकिने

A+ A A-

चालु आर्थिक वर्षको पहिलो महिनादेखि पाँचै महिनासम्म लगातार भारतमा निर्यात गरिएको विद्युत् अबको ४ महिना भने निर्यात शून्यमा झर्नेछ । आयातको हिस्सा भने बढ्नेछ ।

आर्थिक वर्षको अन्तिम दुई महिना जेठ र असारमा भने करिब उस्तै-उस्तै आयात निर्यात हुनेछ । चालू वर्षको पहिलो ५ महिनामा साढे ८ अर्ब रुपैयाँको विद्युत् निर्यात भएको छ भने करिब १ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ बराबरको आयात भएको छ ।

६ महिनाकै अवधिमा विद्युत्‌को व्यापारबाट करिब ७ अर्ब रुपैयाँ नाफा भएको छ । अब ४ महिना आयात मात्रै गरिने भए पनि यो आर्थिक वर्षको अहिलेसम्मकै नाफाले चालु वर्षमा विद्युत्‌का लागि रकम नबाहिरिने मात्रै होइन, खुद विद्युत्‌को व्यापारमा नेपाल नाफामा रहने अर्थात् विद्युत्‌को व्यापारका कारण सञ्चिति बढ्ने प्राधिकरणको प्रक्षेपण छ ।

कहिले कति आयात, कति निर्यात ?

आर्थिक वर्ष	आयात भएको बिजुलीको रकम	निर्यात भएको बिजुलीको रकम
२०७६/७७	१२ अर्ब १० करोड ५५ लाख	९४ करोड ९३ लाख
२०७७/७८	१४ अर्ब ३० करोड ६१ लाख	३७ करोड २७ लाख
२०७८/७९	१४ अर्ब ४३ करोड ११ लाख	३ अर्ब ३२ करोड ८२ लाख
२०७९/८०	१ अर्ब ७५ करोड	८ अर्ब ३२ करोड

गत आर्थिक वर्षमा बिजुली आयातका लागि भारत पठाइएको रकम र भारतमा निर्यात गरेर भित्रिएको रकम घटाउने हो भने ११ अर्ब ११ करोड रुपैयाँ विद्युत् व्यापारबाट घाटा लागेको थियो । त्यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा करिब १४ अर्ब रुपैयाँ ।

आयात र निर्यातको अनुपात मिलाउने हो भने एकै आर्थिक वर्षमा १४ अर्ब रुपैयाँबराबरको बिजुलीको आयात प्रतिस्थापन भएको छ । गत वर्ष बिजुली किन्नका लागि ११ अर्ब रुपैयाँ राष्ट्र बैंकको सञ्चितिमा घटेकोमा यो वर्ष भने त्यो रकम बाहिरिनबाट रोकिनेछ ।

प्रााधिकरणले देशभित्र खपत गरी अतिरिक्त भएको वर्षायामको विद्युत् १९ जेठ २०७९ बाट इन्डियन इनर्जी एक्सचेन्ज लिमिटेड (आईएक्स) को डे–अहेड बजारमा प्रतिस्पर्धामार्फत बिक्री सुरु गरेको थियो ।

सुरुमा दुईवटा जलविद्युत् केन्द्रहरूबाट उत्पादित ३९ मेगावाट विद्युत्‌लाई स्रोत मानी दैनिक रूपमा आईएक्समा बिक्री सुरु गरिएको थियो । त्यसपछि २७ जेठबाट छवटा जलविद्युत् केन्द्रबाट उत्पादित विद्युत्‌लाई स्रोत मानी दैनिक रूपमा ३६४ मेगावाट भारतीय बजारमा प्रतिस्पर्धी दरमा बिक्री गरिएको थियो ।

प्राधिकरणले गत १८ र ३० कात्तिकबाट थप दुई जलविद्युत् केन्द्रबाट उत्पादित विद्युत् निर्यात गर्न स्वीकृति पाएको थियो । योसँगै आठ जलविद्युत् केन्द्रबाट उत्पादित विद्युत्‌लाई स्रोत मानी भारततर्फ निर्यात हुने विद्युत्‌को स्वीकृति क्षमता ४ सय ८ मेगावाट रहेको छ ।

महिनाअनुसार विद्युत् निर्यात

महिना	निर्यात गरेको बिजुली युनिट	निर्यात भएको बिजुलीको मूल्य	औसत दर प्रतियुनिट (नेपाली रुपैयाँ)
जेठ	६ करोड ५९ लाख १९ हजार	८० करोड ६ लाख	१२.१५
असार	२३ करोड ३२ लाख ४ हजार	२ अर्ब ३ करोड ८१ लाख	८.७४
साउन	२४ करोड २६ लाख ८३ हजार	२ अर्ब १ करोड २७ लाख	८.२९
भदौ	२४ करोड ६७ लाख ८५ हजार	२ अर्ब ३९ करोड ८८ लाख	९.७२
असोज	२६ करोड ६५ लाख २७ हजार	१ अर्ब ७५ करोड ३८ लाख	६.५८
कात्तिक	२० करोड ७४ लाख १९ हजार	१ अर्ब ३८ करोड ५५ लाख	६.६८
मंसिर	९ करोड ४८ लाख ४८ हजार	७६ करोड ८८ लाख ६२ हजार	८.११
३ पुससम्म	३ लाख ७२ हजार	४५ लाख ६२ हजार	१२.२६
तथ्यांक स्रोत : नेपाल विद्युत प्राधिकरण

प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ चिसो बढ्दा काठमाडौं उपत्यकालगायतका ठाउँमा विद्युत् माग बढेको तर खोलानालामा पानीको बहाव घट्दा नदी प्रवाहमा आधारित जलविद्युत् केन्द्रहरूबाट उत्पादन कम भएसँगै विद्युत् निर्यात बन्द गर्नुपरेको बताउँछन् । अपेक्षित विद्युत् राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा थपियो भने आगामी वर्ष हिउँदको समयमा पनि नेपाल निर्यात गर्न सक्ने अवस्थामा पुग्ने देखिन्छ ।

‘विगतका वर्षहरूमा विद्युत् निर्यात परिमाण आयातभन्दा कम हुने गरेकोमा यस वर्षबाट निर्यात बढी र आयात कम हुनेछ, विद्युत् निर्यात र त्यसबाट प्राप्त हुने रकम दुवैमा हामी खुद निर्यातकर्ता बन्नेछौँ,’ घिसिङले भने ।

प्राधिकरणले आईएक्सको प्रतिस्पर्धी बजारमा विद्युत् बिक्री र खरिद गर्दै आएको छ ।

आगामी आर्थिक वर्षदेखि हरेक वर्ष करिब ७ सयदेखि १ हजार मेगावाट विद्युत् प्रणालीमा थपिने प्रक्षेपण ऊर्जा मन्त्रालयको छ । लक्ष्यअनुसार काम भए दुई वर्षपछि सुक्खायाममा पनि नेपालको विद्युत्‌ले नै आन्तरिक माग धान्ने अवस्था आउनेछ ।

सरकारले आगामी ५ वर्षभित्र वार्षिक ७० अर्बको विद्युत् निर्यात हुने प्रक्षेपण गरेको छ । यसले नेपालको व्यापारघाटा सन्तुलन कायम गर्न महत्वपूर्ण योगदान पुग्‍ने देखिन्छ ।

सम्बन्धित समाचार