संघीय सरकार गठनबारे निर्णय नहुँदा मधेस प्रदेश सरकार गठन छायामा, यस्तो छ गणित

संघीय सरकार गठनबारे निर्णय नहुँदा मधेस प्रदेश सरकार गठन छायामा, यस्तो छ गणित

A+ A A-

संघीय सरकार गठनका लागि राजनीतिक दलहरूबीच सहमति जुट्न ढिलाइ हुँदा मधेस प्रदेश सरकार गठनको तयारी पनि छायामा परेको छ । संघीय जस्तै मधेस प्रदेशमा पनि पाँचदलीय गठबन्धनले सुविधानजनक बहुमत पाएको छैन । त्यसैले संघीय सरकार गठनमा राजनीतिक दलहरूबीच हुने सत्ता समीकरणकै अधारमा मधेस प्रदेशको सरकार गठनको प्रक्रिया सुरु हुने दलका नेताहरूले बताउने गरेका छन् ।

पाँचदलीय गठबन्धनको नेतृत्व गरिरहेको नेपाली कांग्रेसका मधेस प्रदेशका सभापति तथा प्रदेशसभा सदस्यमा निर्वाचित कृष्णप्रसाद यादवले संघीय सरकार गठनका लागि दलहरूबीच हुने समीकरणकै अधारमा प्रदेश सरकार गठनको प्रक्रिया सुरु हुने बताए । संघीय र प्रदेश सरकार फरक–फरक भए पनि दलहरू दलहरू एउटै रहेकोले दुवै सरकार दलीय समितिमै बनाउने अवस्था रहेको सभापति यादवले बताए ।

आफ्नै नेतृत्वमा मधेस प्रदेश सरकारको गठनको तयारी गरिरहेका सभापति यादवले भने, ‘प्रत्यक्षतर्फको मतपरिणाम आएलगत्तै एक चरणमा गठबन्धन दलका नेता तथा अन्य दलका नेताहरूसँग सरकार गठनको विषयमा छलफल गरिसकेको छु । तर संघीय सरकार गठनका लागि दलहरूबीच जबसम्म कुनै समझदारी हुँदैन प्रदेश सरकार गठनको विषय थप अगाडि बढाउन सक्ने अवस्था छैन । प्रदेशमा हाम्रो गठनबन्धनलाई सरकार बनाउन आवश्यक बहुमत छैन । त्यसैले केन्द्रमा हुने दलीय सहमतिकै अधारमा प्रदेश सरकार गठनको कार्य निर्भर देखिन्छ ।’

केन्द्र र मधेस प्रदेशमा पनि कांग्रेसको नेतृत्वको सरकार बन्ने उनले दाबी गरे । ‘सत्तारुढ गठबन्धनभित्र हाम्रो पार्टी ठूलो हो,’ उनले भने, ‘त्यसकारण हाम्रो पार्टीको नेतृत्वमा प्रदेश सरकार बन्ने सम्भावना प्रवल छ ।’ एक प्रश्नमा उनले भने, ‘जसपा अहिलेसम्म हाम्रो गठबन्धनमा आएको छैन । तर संघीय र प्रदेश सरकार गठनका लागि जसपासँग पनि तालमेल नहुने होइन ।’

पाँचदलीय गठबन्धनको एक दल लोकतान्त्रिक समाजवादीका मधेस प्रदेश अध्यक्ष तथा प्रदेश सांसद जितेन्द्र सोनलले पनि संघीय सरकार गठनका लागि दलहरूबीच बन्ने समीकरणकै अधारमा प्रदेश सरकार गठनको कार्य अगाडि बढ्ने बताए । अन्य प्रदेश जस्तो मधेस प्रदेशमा सत्तारुढ गठबन्धन दलको बहुमत नभए पनि प्रदेशसभामा रहेका अन्य दलहरूसँग तालमेल गरेर गठबन्धनले सरकार बनाउन पहल गरिरहेको उनले बताए ।

यता, मधेस प्रदेशमा सबैभन्दा ठूलो दल नेकपा एमालेका नेता तथा प्रदेश सांसद सरोज यादवले संघीय सरकार निर्माणका लागि दलहरूबीच सहमति भएपछि मात्रै प्रदेश सरकार गठन प्रक्रिया अगाडि बढ्ने बताए । एमालेभित्र मुख्यमन्त्री पदका प्रबल दावेदार यादवले भने, ‘प्रदेशमा एमाले गठबन्धनको बहुमत छैन, त्यसैले संघीय सरकार गठनको वातावरण नबनेसम्म प्रदेशमा पनि सरकार गठनको सम्भावना तत्काल देखिँदैन । केन्द्रमा सरकार गठनमा सहमति भएसँगै प्रदेशको पनि सरकार गठनको सम्भावना बढ्छ ।’

मधेस प्रदेशमा दलहरूको अंक गणित

मधेस प्रदेशसभामा १ सय ७ सदस्यीय छ । प्रत्यक्ष तर्फ ६४ र समानुपातिक तर्फ ४३ सिट रहेको छ । प्रत्यक्षमा १५ र समानुपातिकमा ८ सिट गरी २३ सिट ल्याएर नेकपा एमाले सबैभन्दा ठूलो पार्टी बनेको छ । त्यसैगरी कांग्रेस प्रत्यक्षमा १२ र सभानुपातिकमा ९ गरी २२ सिट ल्याएर दोस्रो, जसपा ९ प्रत्यक्षमा र ६ समानुपातिक गरी १५ सिट ल्याएर तेस्रो दल बनेको छ । प्रत्यक्षमा ६ सिट ल्याएको जनमत समानुपातिकमा ७ गरी १३ सिट ल्याएर चौथो दल बनेको छ । लोसपाको प्रत्यक्षमा ७ र समानुपातिकमा २ गरी ९ सिट, माओवादी केन्द्रको प्रत्यक्षमा ४ र समानुपातिकमा ४ गरी ८ सिट, नेकपा एस प्रत्यक्षमा ४ र समानुपातिमा ३ गरी ७ सिट छ ।

प्रदेशसभामा ६ जना स्वतन्त्र उम्मेदवार निर्वाचित भएका छन् । प्रत्यक्षमा एउटा सिट नजिते पनि समानुपातिकतर्फ राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी राप्रपा २, नेपाल संघीय समाजवादी पार्टी र नागरिक उन्मुक्ति पार्टीले एक एक सिट ल्याएका छन् ।

एक सय सात सिट रहेको मधेस प्रदेशसभामा सरकार निर्माणका लागि कम्तीमा ५४ सिट आवश्यक पर्छ । मधेस प्रदेशमा वाम–लोकतान्त्रिक गठबन्धन र एमालेसहितको गठबन्धनमा आबद्ध दलले मात्रै सरकार बनाउन सम्भावना छैन । वाम लोकतान्त्रिक गठबन्धनको ४६ सिट मात्रै पुग्छ अर्थात सरकार बनाउन ८ मत अपुग हुन्छ । यस्तोमा सम्पूर्ण स्वतन्त्र उम्मेदवारको साथ पाएर पनि वाम लोकतान्त्रिक गठबन्धनले सरकार बनाउन सक्दैन । त्यसका लागि जनमत पार्टीको सहयोग आवश्यक हुन्छ ।

एमाले, जसपा र राप्रपाको गठबन्धनले पनि बहुमत पाएका छैन । यी तीनै दलको ४० सिट पुग्छ । सरकार बनाउन १४ सिट आवश्यक पर्छ । जनमत पार्टीसँग मिलेर सरकार बनाएको खण्डमा एक जना स्वतन्त्रको सांसदको सहयोग आवश्यक हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर २१, २०७९ २०:१७