संसदमा तेस्रो केन्द्र बनाउने प्रचण्ड प्रयास, त्यसैमा टेकेर प्रधानमन्त्री दाबी गर्ने रणनीति

संसदमा तेस्रो केन्द्र बनाउने प्रचण्ड प्रयास, त्यसैमा टेकेर प्रधानमन्त्री दाबी गर्ने रणनीति

A+ A A-

चुनाव प्रचारको क्रममा गोरखा पुगेर माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले माओवादी निर्णायक तेस्रो शक्ति बन्ने बताएका थिए । प्रचण्ड चुनावपछि बन्ने सरकारमा माओवादी केन्द्रलाई ‘किङ्ममेकर’को भूमिकामा राख्न चाहन्थे । त्यसो गर्दा प्रधानमन्त्री पद आफ्नो हातमा पर्ने सहज विश्लेषण प्रचण्डमा देखिन्थ्यो ।

त्यसैले त्यतिबेला माओवादी केन्द्रले ४६ सिटमा ३५ सिट जित्ने आंकलन गरेको थियो । प्रत्यक्षतर्फ ३५ सिट जित्दा समानुपातिकमा आउनसक्ने १५ सिटले माओवादी ५० सिट पुग्थ्यो । अघिल्लो चुनावकै हाराहारीको सिट संख्याले माओवादी सत्ताको रणनीतिक शक्ति बन्नसक्ने स्थिति हुन्थ्यो । त्यसमाथि माधव नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादीले पनि थ्रेसहोल्ड कटाएर पुरानै शक्ति कायम राख्न सक्दा करिब २० सिट थप हुन्थ्यो । प्रचण्डको साथमा संसदको ७० सिट हुने स्थिति हुँदा संसदमा सबैभन्दा शक्तिशाली बन्न सकिने आंकलन गरेर बसेका प्रचण्डलाई ४ मंसिरको चुनाव भने अनपेक्षित मात्र भएन, सपनामा तुसारापात भइदियो ।

निरन्तरको शक्ति क्षयीकरण हुँदा प्रचण्डले जसरी ओज गुमाउँदै गएका छन्, त्यसरी नै सत्ताको चाबी फुत्काउँदै गएका छन् । प्रचण्ड नेतृत्वको माओवादीबिना पनि सरकार बन्ने र नबन्ने परिस्थिति आइपुगेको छ । त्यसले गर्दा प्रचण्डमा निराशा त छाएकै छ, माओवादी विघटनको तनावले पनि सताएको छ । प्रचण्डसँग संवाद गरेर फर्केका एक नेताले शिलापत्रसँगको कुराकानीमा चुनावी मोर्चामा असफल भएका प्रचण्डले खुबै निराशा पोखेका छन् र तनावमा देखिएका छन् । सोही कारण पछिल्ला दिनमा मौनजस्तै बसेका हुन् ।

आफ्नो रणनीति असफल भएको तर केपी ओली मिसनमा सफल भएको बुझाइमा प्रचण्ड देखिन्छन् । अर्थात कांग्रेससँगको गठबन्धनका कारण सहरी क्षेत्रमा मत स्थानान्तरण कम भइदियो र माओवादी उम्मेदवार पराजित हुँदा अपेक्षित सिट नजित्दा प्रचण्डको रणनीति कमजोर भइदियो । त्यहीकारण प्रचण्ड अहिले विकल्पहरूको खोजीमा देखिन्छन् ।

चुनावी परिणाम आएपछि प्रचण्डले प्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासँग छलफल गरेका छन् । १५ मंसिरसम्म चाहिँ सत्ता साझेदारीको विषय गौण थियो । १५ मंसिरमा दोलखाका १० वटा मतदान केन्द्रमा पुनः मतदान हुने भएपछि उक्त मतदान प्रभावित नहोस् भनेर गठबन्धनका नेताहरू सत्ता साझेदारीको विषयमा मौनजस्तै बसेका थिए । मतदान सकिएपछि गठबन्धनका नेताहरूको दौडधुप बढेको छ । प्रचण्डलाई भेट्न १५ मंसिरमा कांग्रेसका तीन जना नेता खुमलटार पुगे । उपसभापति पुर्णबहादुर खड्का खुमलटारबाट फर्केलगत्तै प्रकाशशरण महत पुगेका थिए । त्यही दिन बालकृष्ण खाँणले पनि प्रचण्डलाई भेट गरेका थिए ।

प्रधानमन्त्री देउवाका विश्वासपात्रको खुमलटार दौड प्रचण्डको मनोविज्ञान बुझ्नेमै केन्द्रित देखिन्छ । त्यसमाथि उनीहरू देउवा नै अबको प्रधानमन्त्री भनेर सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिइरहेका छन् । कांग्रेसका सभापति पक्षधरहरू प्रधानमन्त्रीमा देउवाको निरन्तरता चाहन्छन्, त्यसका लागि गगन थापाको त्रास देखाएर प्रचण्डलाई मनाउने कोसिस गर्नेछन् । यद्यपि, गगनलाई संस्थापनइतर समूहका नेता शेखर कोइरालासमेतले स्वीकार गर्ने स्थिति भने देखिएको छैन ।

दुई दिनअघि विराटनगरको पत्रकार सम्मेलनमा कोइरालाले संसदीय दलमा थापाको उम्मेदवारीबारे मौन बसिदिए । त्यसले देउवालाई राहत त दिएको छ तर प्रचण्डको लाइनले आंशका भने जन्माइरहेको छ । थापाले कांग्रेसभित्र दबाब बढाउन थाले भने देउवाले सहजै प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाइदिने अनुमान पनि कांग्रेसभित्र हुन थालेको छ ।

माओवादी स्रोतका भनाइमा यसबीचमा प्रचण्डसँग एमालेका दोस्रो तहका नेताहरू सुवास नेम्वाङ, विष्णु पौडेल र पृथ्वीसुब्बा गुरुङलगायतका नेताहरू पनि संवादमा छन् । उनीहरू वामपन्थी सरकार बनाउने प्रयासमा छन् । त्यसो त, नेम्वाङले शुक्रबार विगतको तितो बिर्सेर एमाले, माअ‍ोवादी केन्द्र र एस मिल्नुपर्ने सार्वजनिक अभिव्यक्ति पनि दिएका छन् ।

त्यसैले प्रचण्डको कार्ड के हुन्छ भन्नेमा कांग्रेसभित्र चासोको विषय बनेको छ । माओवादी स्रोतका दाबीमा प्रचण्डले अहिले जसरी पनि प्रधानमन्त्री हुन चाहेका छन् । त्यसका लागि दुवै गठबन्धनको विकल्प खुला राखेका छन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा स्रोतले भन्यो, ‘देउवाजीले पहिला चुनावपछि प्रधानमन्त्री बनाउन मौखिक सहमति जनाउनुभएको थियो, उक्त सहमति कार्यान्वयवन गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा प्रचण्ड हुनुहुन्छ । त्यसैले कांग्रेससहितको गठबन्धन कायम रहने कुरा आएको हो । प्रधानमन्त्री नहुने स्थितिमा जस्तो पनि गठबन्धन बनाउने खतरा देखिन्छ ।’

माओवादी केन्द्रमा महासचिव देव गुरुङले शिलापत्रसँगको कुराकानीमा गठबन्धनको निरन्तरता पक्षमा बोले पनि वाम गठबन्धन सम्भावना नकार्न नसकिने बताएका थिए । उनले भनेका छन्, ‘हामी अहिलेकै गठबन्धनको पक्षमा छौँ र त्यो प्राकृतिक कुरा हुन्छ तर असमझदारी बढ्ता त अर्को गठबन्धन बन्न सक्छ नि ।’

दुवैतिर प्रधानमन्त्रीका लागि दबाब बढाउन प्रचण्डले चाहिँ संसदमा ‘तेस्रो केन्द्र’ बनाउने प्रयास गर्न थालेका छन् । माओवादी नेताहरूको विश्लेषणमा प्रचण्ड अहिले संसदमा रहेका साना दलहरूलाई समेटेर थर्ड पोल बनाउने र शक्ति आर्जन गर्ने रणनीतिमा छन् । त्यही शक्तिको बलमा प्रधानमन्त्री पदमा बार्गेनिङ बढाउने पनि प्रचण्डको रणनीति रहेको छ ।

संसदमा रहेका साना दलहरू जसपा, जनमत पार्टी, एकीकृत समाजवादी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी र जनमोर्चासमेतलाई जोड्ने प्रयासमा छन् । लोसपा प्रचण्डको साथमा नआउने बरु कांग्रेसँग जानसक्ने सम्भावना छ । स्वतन्त्र सांसद प्रभु साह, किरण साह र लालवीर चौधरीहरू प्रचण्डकै लाइनमा आउने अनुमान छ । त्यसो गर्दा प्रचण्डसँग संसदमा ६५ सिट संख्या हुनेछ ।

अहिलेसम्मको मत परिणामका आधारमा माओवादी (प्रत्यक्ष १७ र समानुपातिक १४) ३१, एकीकृत समाजवादी १०, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी (प्रत्यक्ष ३ र स्वतन्त्र १) ४, जनमत पार्टी (प्रत्यक्ष १ र समानुपातिक ४) ५, राष्ट्रिय जनमोर्चा १ र प्रभु साहसहित स्वतन्त्र २ सिट गरेर ५३ सिटको निर्णायक ‘थर्ड पोल’ संसदमा जन्माउन सकिने बुझाइमा प्रचण्ड देखिन्छन् । त्यसमा जसपा (प्रत्यक्ष ७ र समानुपातिक ५) १२ सिट जोडिँदा ६५ सिट पुग्छ ।

यो संख्याले प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री दाबीका लागि ठूलै राहत दिनसक्ने माओवादी नेताहरूको बुझाइ छ । जनमत पार्टीका अध्यक्ष सीके राउतले बिहीबार प्रचण्डलाई भेटेर साथ दिने संकेत गरिसकेका छन् । राउतले प्रचण्डलाई क्रान्तिकारी नेता र केपी ओलीलाई गफाडीको संज्ञा दिएर प्रचण्डको साथमा रहेको संकेत दिएका हुन् ।

जसपाका उपेन्द्र यादवको साथ पनि प्रचण्डलाई रहनसक्छ । यद्यपि, जनमतका सीके राउतका कारण उपेन्द्र यादवले साथ नदिँदा पनि प्रचण्डको विरोधमा यादव हुने छैनन् । माओवादी नेताहरूको भनाइमा प्रचण्डको यो रणनीति सफल भए कम्तीमा ६५ र बढीमा ६९ सिटको नेतृत्वसहित प्रचण्ड संसदमा ‘थर्ड पोल’को नेता हुनेछन्, जसले प्रधानमन्त्री दाबी गर्न सहज हुनेछ । अहिले प्रचण्ड त्यही विकल्पमा लागेको माओवादी केन्द्रका नेताको दाबी छ ।

प्रचण्डले ०७० को चुनावको समयमा यस्तो अभ्यास गरिसकेका थिए । त्यतिबेला मधेसकेन्द्रित दलसहित ३३ वटा दललाई साथ लिएर सडक आन्दोलनको नेतृत्व प्रचण्डले गरेका थिए । १२ वैशाख ०७२ को भुइँचालोपछि यो गठबन्धन भत्किएको थियो ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर १७, २०७९ ११:०२