उतिसारो हाँस नउठ्ने कर्मकाण्डीय चुनावी प्रहसन तुरियो । र, न तालको न बेतालको भनी अलमल हुने चुनावी नतिजा भकाभक आइरहेछ । जानिफकार भनूँ कि हाउडे भनूँ, एक थरी मानिस हर्षोल्लासको उन्मादमा छन् । होहल्लामय स्वरमा ती भन्दाछन्– ल जा ! फलानो पत्रु हार्यो ! ल जा ! फलानो वृद्ध हार्यो ! ल जा ! फलानो भ्रष्टाचारी हार्यो ! हार्नेहरू निःसन्देह पत्रु र वृद्ध हुन्, प्रमाण खोजिरहनुपर्दैन । तर, हार्नेहरू भ्रष्टाचारी हुन् भन्न ठोस प्रमाण आफूसँग छैनन्, होइनन् भन्न मिल्ने ठावैँ छैन ।
जेहोस्, खासगरी एमाले र माकेका दोस्रो पुस्ताका थुप्रा पत्रु, बुद्ध र भ्रष्टाचारीहरू हारे । यिनले दलका ख्वामित्लाई सभक्ति परिक्रमा गर्दै आफ्नो कमाउ धन्दा चलाएका थिए । यिनले भुँडीदेखि दिमागसम्म बोसो भरेर ढ्याके ज्यानले इतिहासको र युवापुस्ताको बाटो छेकेका थिए । यी हारे, यसो हेर्दा ठीकै भो ।
तर, उत्ताउलिएर हर्षित हुनुपर्ने विषय यो किमार्थ होइन । आखिर कसैको हारको शोकमा कोही हर्षित हुनु नै किन ? बरु यी हरुवाहरूलाई भनौँ– सोझो र बाङ्गो बाटोबाट मनग्य द्रव्य सञ्चय गरेकै हौला । एकान्तमा मग्नसँग भोगचलन गर । बुढेसकालमा नातिनातिना खेलाओ । यसो बागबगैँचा नजर गर । र, आखिरमा रामनाम जप्न जाओ धर्मान्ध ओली आविष्कृत ठोरीका रामका समीपमा । पत्रु, वृद्ध र भ्रष्टाचारी हरूवाहरूलाई उदारमना लोकको शुभेच्छा हो यो ।
चुनावमा केहीले वा कसैले हार्दा केहीको वा कसैको अवश्य जित हुनुपर्ने हो । आखिर जित भयो केको वा कसको ? प्रश्न आफैँ अन्योलमा छ । चुनावकालमा विराट् हल्ला थियो– पत्रु, वृद्ध र भ्रष्टाचारीहरू पाखा लाग । हामी नयाँ, तरुण र असलहरू आयौँ । तिमी पत्रु र वृद्धहरू खसोखास भ्रष्टाचारी हौ । हामी नयाँ, तरुण र असलहरू हौँ निष्पाप, कञ्चन र निष्कलङ्क । हामी यस्ताहरू आयौँ, तिमी त्यस्ताहरू खुरुक्क पाखा लाग ।
यसो गमेर गुह्य कुरा बुझ्दा चुनावी चक्करमा सत्ता–गठनबन्धन आधा गोपिक्याँच भयो । माने के भने माके र समाजवादी एसले दायाँबायाँ कतै नहेरी आँखा चिम्लेर कांग्रेसलाई भोट हाले । तर, कांग्रेसको एक डप्फाले गठबन्धनको धर्म थामेन ।
यी जो आफू नयाँ, तरुण र असल हौँ भनी आत्म–विज्ञापन गरिरहेका छन्, असलमा यी हुन् चाहिँ के ? यी राजनीतिक संघर्ष र अभियानको ज्ञात पृष्ठभूमि, इतिहासमा जरा, समाजमा पहिचान र लोकदृष्टिमा ख्याति एकरत्ति नभएकाहरूलाई हामीले के भन्ने ? बतासे ? भुइँफुट्टा ? चटके ? औतारी ? चैतेचाहिँ अलि खराब संज्ञा हो, यिनलाई म चैते भनिहाल्दिनँ ? आखिर यी हुन् के ? इतिहास र समाजबारे यिनको दृष्टिकोण के हो ? राज्य र धर्मको सम्बन्धबारे यिनको राय के हो ? संविधानबाहिर पारिएका थुप्रा सहदेशवासीहरूबारे यिनको धारणा के हो ? नारीहरूमाथि थोपरिएको छाउपडी, दहेज र बोक्सी प्रथाबारे यिनको मत के हो ? दलितहरूमाथि थोपरिएको छुवाछुतको चरम अत्याचार र गरिबहरूमाथि थोपरिएका कमैयाँ, हलिया, मिटरब्याज आदि जघन्य शोषण र दोहनबारे यिनको भन्नु के हो ? गणतन्त्रका यी मित्र हुन् कि बैरी ? संघीयताका यी समर्थक हुन् कि विरोधी ? धर्मनिरपेक्षताका यी पैरवीकार हुन् कि तोडफोडकारी ? भावनात्मक विखण्डनकारी राष्ट्रवाद नामक मनोरोगका यी पृष्ठपोषक हुन् कि उदारमना मानवतावादी ? अतिशय द्रव्यभक्षी निर्वाचन प्रणालीमा मूलिक सुधार गर्ने यिनको सोच के छ ? शासनतन्त्रमा भ्रष्टाचार र ढिलासुस्ती, नातावाद र कृपावाद, व्यक्तिकेन्द्रित मैमत्तापन र स्वेच्छाचारको उपचार गर्ने जुक्ति यीसँग के छ ? मुट्ठीभरका शोषक, दमनकारी, ठालु, भ्रष्टाचारी, बिचौलिया, ठेकेदार, मिटरब्याजी, कामचोर आदिको एकलौटी भएको लोकतन्त्रलाई उल्ट्याएर अगणित भुईंमान्छेको लोकतन्त्रमा बदल्ने यिनको उपाय के छ ?
लक्षण हेर्दा उति शुभ लाग्दैन । देखियो त ! सुनियो त ! सत्ताराजनीतिमा म वैकल्पिक हुँ भन्ने नायकहरूले प्रदेशको अस्तित्वमाथि हाक्काहाक्की तरबार उज्याएका छन् । यीमध्ये कोही खुलेर, कोही लुकेर हिन्दुत्वको हैकमको दाबी पनि गरिरा'छन् । यी मुखले प्वाक्क म राजावादी हुँ भन्दैनन् । तर, यिनको सामाजिक उद्भव, चिन्तनको चुरो, चरित्रको गुथी, जीवनशैली, सामाजिक सम्बन्ध आदि नियाल्दा यिनको यात्रापथ र दिशा रवीन्द्र मिश्रकै पो हो कि भनी शङ्का गर्न विवश भइने आधार दह्रो छ । म स्वतन्त्र हुँ र म विकल्प हुँ भन्नेहरूको झुण्डमा अपवाद अवश्य होलान्, तिनमध्ये सरदरको चर्चा हो यो ।
छाँटले यी म नयाँ, तरुण र निष्कलङ्क विकल्प हुँ भन्नेहरू पत्रु, वृद्ध र हरुवाहरूकै सोच, शैली र संस्कारका प्रेत पो हुन् कि ? भ्रष्टाचारी हरुवाहरू धुलिसात् हुनु र म विकल्प हुँ भन्ने यिनीहरूको उदय हुनु 'वल्लाघरे नरे पल्ला घर सरे' भनेजस्तै पो हो कि ! वृद्ध निरपेक्ष रूपमा खराब र तरुण निरपेक्ष रूपमा असल हुन्छ र ? विकल्पका यी दाबेदारहरूका तरुण कुमहरूमाथि म त वृद्ध टाउका देख्छु त ! यसो चुनावी नारा सुन्यो, यी म विकल्प हुँ भन्नेहरू खसोखास सतही र हावादारी लाग्छन् । यथार्थको कठोर धरातल छाडेर हावामा बहकिँदै उनै हरुवा भ्रष्टाचारीहरूले झैँ गरिब र दीनदुःखीहरूलाई यी ‘विकल्पवालेहरू’ले म तिमीहरूलाई यो पनि दिन्छु, त्यो पनि दिन्छु, जे पनि दिन्छु भन्दै लोभ्याएर भोट बटुले । भ्रष्टाचार–अनाचार निर्मूल, नातावाद–कृपावाद नामेट, ढिलासुस्ती चेट्, अहंकार–मैमत्ता ध्वंस, शिक्षा–स्वास्थ्य निःशुल्क, पानी–बिजुली फ्रि, रोजगारी लदाबदी, सुरक्षा–सम्मान यथेष्ट, सारा जगत्लाई वैकुण्ठतुल्य सुख–चैन । बस्, पत्रु, वृद्ध र भ्रष्टाचारीहरूका विकल्प बन्न खुट्टा उचालेका कल्पनाशील काजीहरूका वाचा हुन् यी । यी वाचाहरू पूरा गर्ने योजना के हो ? विकल्पवाले काजीहरू नाजवाफ छन् । यी वाचाहरू पूरा गर्ने स्रोत–साधन कहाँबाट आउँछ ? आश्वासन बाँड्ने काजीहरू मौन छन् । उनै भ्रष्टाचारी हरुवाहरूले दशकौँदेखि बाँडेका कहिल्यै पूरा नहुने बासी वाचा र आश्वासनहरूको अतिरञ्जित रट लगाएर कसरी नयाँ र विकल्प भइन्छ भनी सोध्नू, भुइँफुट्टा टाइपका यी मान्यजनहरू ट्वाँ पर्दै दूर क्षितिजतिर दृष्टि फाल्छन् ।
०००
अब चुनावी परिदृश्यमा दृष्टिगोचर भएका एकाध कुराबारे अलिकता गफ गरौँ ।
मतदानअघि राजावादी हलोले जगत् दग्ध गर्ला भन्ने विराट् चर्चा थियो । जब नतिजा आयो, घण्टीले हलोलाई अँठ्याएर खुम्च्याएको कारुणिक दृश्य देखियो । रोज्नलाई मतदातासँग गतिलो विकल्प थिएन । खराबमध्ये खराबै रोज्न मतदाता विवश भए । र नै त मतदाताले विकल्पका नाउँमा पुरानो र नाङ्गो राजावादीको सट्टा नयाँ र छद्म राजावादीलाई रोजे । दुनियाँलाई विकल्पको दुःख छ त मान्यजन !
यसो गमेर गुह्य कुरा बुझ्दा चुनावी चक्करमा सत्ता–गठबन्धन आधा गोपिक्याँच भयो । माने के भने माके र समाजवादी एसले दायाँबायाँ कतै नहेरी आँखा चिम्लेर कांग्रेसलाई भोट हाले । यसो गर्नुका तिनका आफ्नै दुःख थिए । कांग्रेसलाई भोट हालेर, दह्रो बनाएर आफ्नो ज्यानी दुस्मनतुल्य केपी ओलीको झाँको झार्नु थियो । निज हजुरको सेखी तोड्नु थियो । र, निज बयलपथी मान्यवरको साटो फेर्नु थियो । माके र समाजवादी एसका मतदाताले गठबन्धनको धर्म थामे । तर, कांग्रेसको एक डप्फाले गठबन्धनको धर्म थामेन । यो कांग्रेसी डप्फाले धर्म छाड्योचाहिँ म भन्दिनँ । कारण यसले दिन्नँ भनेरै माके र समाजवादी एसलाई भोट दिएन । यसले भन्यो– असैद्धान्तिक गठबन्धन हो यो । यो गठबन्धन कांग्रेसको प्रचण्डीकरण हो । तसर्थ यो अपवित्रकरणसामु शिर झुकाउन म असली कांग्रेस इन्कार गर्छु । बस्, यो बागीले हाक्काहाक्की गर्यो इन्कार ।
नतिजा के भयो ? गठबन्धनका कारण कांग्रेसका तालुमा आलु फल्यो, माके र समाजवादी एसका तालु जुलुमै कुच्चिए । पिँधबिनाको लोटा भनीकन लोकसामु हुनुसम्म नामी भएका पुष्पकमललाई घात भो । हिजो चुनावकालमा भावी गठबन्धनको कल्पित चौतारीमा उभिएर पुष्प सर प्रधानमन्त्री पद बाँड्दै थिए । पहिले यो पद आफैँलाई बाँडे । अनि रामचन् दालाई बाँडे । अनि ओन्सरी घर्तीलाई बाँडे । अहिले नतिजा जब आउन थाल्यो, घण्टीले पुष्प सरको सातो लिन थाल्यो । घण्टीले गगनभेदी गर्जनसाथ पुष्प सरलाई च्यालेन्ज दियो– ल भन् केटा ! दलको हैसियतमा रोल नम्बर तीन म कि तँ ? दलीय रोल नम्बरै गोलखाडी हुने खतरा जब दृष्टिगोचर भयो, अहोरात्र असङ्गत वाणी प्रसार गर्दै प्रधानमन्त्री पद बाँडिहिँड्ने पुष्प सरको बक् झ्याप्पै बन्द भयो ।
हिजो चुनावकालमा भावी गठबन्धनको कल्पित चौतारीमा उभिएर पुष्प सर प्रधानमन्त्री पद बाँड्दै थिए । पहिले यो पद आफैँलाई बाँडे । अनि रामचन् दालाई बाँडे । अनि ओन्सरी घर्तीलाई बाँडे । अहिले नतिजा जब आउन थाल्यो, घण्टीले पुष्प सरको सातो लिन थाल्यो ।
वृक्ष पक्षबाट गठबन्धनको धर्म नथामिँदा माकुने सरको समाजवादी एसको त झन् बिजोकै हुने भो । बरा, समानुपातिक मत सिला खोज्दा एक–डेढ लाख पनि नपुग्ने छाँट देखियो । देखियो त आखिर हुने भो के ? हुने के भो भने मान्यजन, यत्रो विशाल नामधारी समाजवादी एस राष्ट्रिय पार्टी नबन्ने भो । संसद्भक्षी धुन्धुकारी ओली प्रवृत्तिविरुद्ध माधव सतिसालको वृक्षसरह दृढ भई खडा भएका थिए । माधव सरले त्यत्रो जोखिम उठाएर त्यत्रो साहस गरेबापत गुनको पैँचो कसरी तिरियो ? तिरियो कसरी भने सत्ता–गठबन्धनमा माधवको उपेक्षापछि उपेक्षा भयो, अपमानपछि अपमान भयो । र, अहिले चुनावको नतिजापछि त गठबन्धनपीडित माधव सरको सर्वनाशै हुने अशुभ संकेत देखियो ।
ओली सरलाई एक्ल्याएर, ताछेर, लतारेर र धुलो चटाएर आफू संविधान र विधिको रक्षकरूपी शासक बनिरहन गठबन्धन बनाइएको थियो । गठबन्धन आफैँभित्र ठगबन्धन भइदिँदा संसद्भक्षी ओली प्रवृत्तिको चरम दक्षिणपन्थी गठबन्धन सत्तामा फुत्त उक्लेला कि भन्ने भय पो भयो गाँठ्ठे !
०००
अब यो गफ तुर्नतिर लागौँ । आफूलाई स्वतन्त्र र विकल्प भन्न रुचाउने भुइँफुट्टा टाइपका शूरवीरहरूको राजनीतिमा उपस्थितिको अर्थ र महत्तालाई मैले पूरापूर होच्याउन खोजेको किमार्थ होइन । यसको अर्थ जरुर छ र छ यसको केही न केही महत्ता पनि । हठात् कतै शून्यबाट झरेको यो जमात राजनीतिमा एक क्षणभङ्गुर नर्तक हो, एक चटके अभिनयकर्मी हो । त्यसैले यो जमात लोकतन्त्र रक्षक, पालक एवं पोषक वैकल्पिक शक्ति बन्ने सम्भावना त त्यत्तिकै हो । तर, लोकबोलीमा शासक दलहरूका पत्रु, वृद्ध र भ्रष्टाचारी भनिने नेताहरूका मथिङ्गलमा एक धक्का दिन भने यो जमात खुबै उपयोगी छ । दलहरूका शिखरवासी दाज्यैज्यूहरू यो धक्काबाट केही सिकेर कि सुध्रिने बाटोमा लाग्लान्, कि भोलि कुटिएर सत्ताबाट लखेटिने डरले आजै सर्लक्क पाखा लाग्लान् । बाँकी जीवन ऐस–आरामसाथ बिताउन यी गुरुजीहरूले अकुत दौलत त जोडेकै होलान् । किर्नोझैँ सत्तामा टाँसिएर मरिहत्ते गर्नु किन ?
प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर ८, २०७९ २०:५१
-1743166830-1744558397.jpg)
-1743579183-1743604118.jpg)
