डडेल्धुराबाट किन कहिल्यै हारेनन् देउवा ?

A+ A A-

प्रधानमन्त्री एवम् नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा संसदीय निर्वाचनमा अपराजित नेता हुन् । डडेल्धुराको गन्यापधुरा गाउँपालिका–१ रुवाखोलामा २००३ मा जन्मिएका उनी यहाँबाट ६ पटक निर्वाचित भइसके । सातौँपटक निर्वाचित हुन चुनावी मैदानमा छन् ।

२०२२ मा विद्यार्थी संघबाट देउवाले राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका थिए । उनी नेविसंघको संस्थापक सदस्य र सभापति बने । पञ्चायतकालमा उनी जेल पनि परे । २०४६ को जनआन्दोलनपछि देउवा सुदूरपश्चिममा नेपाली कांग्रेसको प्रमुख नेताको भूमिकामा थिए । २०४८ मा डडेल्धुराबाट सांसद बनेका देउवा गिरिजाप्रसाद कोइराला नेतृत्वको सरकारमा गृहमन्त्री बने । त्यसपछि उनले कहिलै जिल्लाबाट हार व्यहोर्नु परेन । आफ्नो राजनीतिक करियरमा देउवा छैटौँ पटक निर्वाचित सांसद, पाचौँ पटक प्रधानमन्त्री र दुई पटक नेपाली कांग्रेसको सभापति भइसकेका छन् ।

२०४८ मा पहिलोपटक चुनावमा होमिँदा डडेल्धुराको सदरमुकामस्थित टुँडिखेलमा देउवाले गरेको भाषण अजयमेरु गाउँपालिका बैडाका जोगराज जोशी अहिले पनि सम्झन्छन् । ‘त्यो बेला आयोजित चुनावी आमसभामा शेरबहादुर देउवाले खानेपानी, शिक्षा, सडक तथा स्वास्थ्यलगायतका विषयलाई आफ्नो एजेन्डाको रूपमा प्रस्तुत गरेका थिए,’ जोशी भन्छन्, ‘उनले त्यो बेला बोलेका विषय धेरै हदसम्म पूरा भएको छ ।’

गत स्थानीय चुनावमा अमरगढीको मेयरमा उम्मेदवारी दिएका हरि भट्ट पनि त्योबेला देउवाले खानेपानी, सडक, बिजुली तथा शिक्षालगायतका आश्वासनसहित चुनाव लडेको बताउँछन् । ‘पञ्चायतकाल जस्तो भ्रष्टाचार र अन्याय गर्दिनँ, जिल्लामा विकासका पूर्वाधार खडा गर्छु भन्नुभएको थियो,’ २०४८ मा देउवाले गरेको भाषण सम्झँदै भट्ट भन्छन् ।

२०५२ मा डडेल्धुरामा पहिलोपटक शिक्षा क्याम्पस स्थापना भयो । उक्त क्याम्पसमा अध्ययन गर्न सबै पहाडी जिल्लाबाट विद्यार्थी आउथे । प्राविधिक शिक्षाको ट्रेन्ड चलिरहँदा अहिले डडेल्धुरामा स्नातक तहको एउटा पनि प्राविधिक शिक्षालय छैन । विद्यार्थीहरू तराई तथा काठमाडौं धाउनुपर्ने बाध्यतामा छन् ।

२०५७ मा कैलालीको अत्तरिया–डडेल्धुरा जोड्ने भीमदत्त राजमार्ग कालोपत्रे भएको थियो । तर, बुडर जोगबुढा सडक कालोपत्रेको क्रममा रहेको बाहेक जिल्लाका अन्य ग्रामिण सडक अझै पनि कच्ची छन् । जिल्लामा स्थापना भएको प्रदेशकै चर्चित टिम अस्पताल हटाएर उपक्षेत्रीय हुँदै संघीय सरकार मातहतको डडेल्धुरा अस्पताल बनाइएको छ । तर, जनशक्ति नहुँदा समान्य उपचारका लागिसमेत जिल्लाबाहिर धाउनुपर्ने बाध्यता छ । डडेल्धुराका ३३ प्रतिशत जनता अझै पनि गरिबीको रेखामुनि छन्, मानव विकास सूचकाङ्कमा डडेल्धुरा ५०औँ स्थानमा छ । डडेल्धुराको ३० प्रतिशत स्थानमा खानेपानी र २० प्रतिशत स्थानमा बिजुली पुगेको छैन । जिल्लामा एउटा पनि ठूलो उद्योग सञ्चालनमा छैन । युवाहरू रोजगारीको खोजीमा भारत तथा खाडी मुलुक पलायन भएका छन् ।

तर, डडेल्धुराबाट देउवा पटक-पटक निर्वाचित भएर पटक-पटक प्रधानमन्त्री बनिसके । यसपटक पनि अत्यधिक मतले देउवा निर्वाचित हुने कांग्रेस नेताको दाबी छ । ९१ हजार २०१ मतदाता रहेको डडेल्धुराका सात वटै स्थानीय तहमा गठबन्धनमा आबद्ध दल विजयी भएका छन् । कांग्रेस नेता केशव महता देउवाको प्रतिस्पर्धी नै नभएको दाबी गर्छन् ।

अहिले देउवाका मुख्य प्रतिस्पर्धी उनकै पूर्वस्वकीय सचिव तथा पूर्व जिल्ला सभापति कर्णबहादुर मल्ललाई मानिएको छ । सागर ढकालले पनि डडेल्धुरा पुगेर देउवालाई चुनौती दिइरहेका छन् । तर, लोकतान्त्रिक–बाम गठबन्धनको साथ, स्थानीय तहको मत आकडा तथा शक्तिशाली व्यक्तित्वका कारण देउवा नै अगाडि रहेको धेरैको विश्लेषण छ ।

देउवाले २०५६ पछि पश्चिम सेती, पञ्चेश्वर परियोजना, भारत जोड्ने पक्की पुल, डडेल्धुरा सदरमुकाम भएर जाने सडक विस्तार, मेडिकल कलेज, विमानस्थललगायतका चुनावी एजेन्डा बोकेर चुनाव जितेका थिए । तर, हालसम तीमध्ये एउटा पनि काम सम्पन्न भएको छैन । यद्यपि, मेडिकल कलेज, विमानस्थल, पश्चिम सेती तथा सडक विस्तारको काम प्रक्रियामा रहेको बताइन थालेको छ ।

सातौँ पटक चुनाव लडिरहेका देउवाले यो पटक पनि यिनै एजेन्डा बोकेका छन् । हालसम्म सम्पन्न नभएका यी काम देखेर कतिपय मतदातामा असन्तुष्टि छ । तर, देउवाको विकल्प नदेखिएको पनि उनिहरूको बुझाइ देखिन्छ ।

किन अपराजित छन् देउवा ?

देउवाको व्यक्तित्वका कारण पटक-पटक निर्वाचित हुँदै आएको बताउँछन् गन्यापधुरा गाउँपालिकाका दीपक देउवा । ‘उहाँको व्यक्तित्वले गर्दा हार्नुहुन्न । मतदातामा एक किसिमको आशा छ, प्रधानमन्त्री भएको मान्छेले केही त गर्ला भनेर,’ दीपक भन्छन् ।

अमरगढी नगरपालिकाका खेमराज जोशी देउवालाई जिल्लाको ‘सान’ भन्छन् । ‘जिल्लाको सान हो उहाँ । रुवाखोलाबाट गएर प्रधानमन्त्री बनेका छन् । सुदूरपश्चिमको नाम राजधानीसम्म राखेकाले अन्तिम समयमा उहाँलाई मत हाल्छन्,’ जोशी भन्छन्, ‘अन्य जिल्लाभन्दा त विकास गरेकै छन् नी ।’

तर, नवदुर्गा गाउँपालिकाका राजु ऐर आश्वासनको लोभका कारण देउवा निर्वाचित हुँदै आएको टिप्पणी गर्छन् । ‘उहाँले देखाएको आश्वासनको लोभमा जिल्लावासी पर्छन् । यसपटक त केही गर्लान् भन्ने आश हुन्छ, त्यसैले जिताउँछन्,’ ऐर भन्छन्, ‘अनि बुढापाकाले उहाँबाहेक अरुलाई चिन्दैनन् ।’

आलिताल गाउँपालिकाका रमेश पार्की बलियो प्रतिस्पर्धी नभएका कारण देउवाले चुनाव जित्दै आएको तर्क गर्छन् । प्रधानमन्त्री भइसकेको मान्छेलाई जिताउँदा विकास होला कि भन्ने आस जनतामा रहेको परशुराम नगरपालिकाका दीपक साउको भनाइ छ ।

अजयमेरु गाउँपालिकाकी कुन्ती पालको बुझाइ फरक छ । मतदातालाई प्रभावित बनाएर देउवाले चुनाव जित्दै आएको उनी बताउँछिन् । आलिताल गाउँपालिकाकी आशा मगर भने अन्तिम चुनाव भएकाले यसपटक देउवाले सहानुभूति पाउने विश्लेषण सुनाउँछिन् ।

जिल्लामा कांग्रेसको बलियो प्रभाव रहेकाले देउवाले चुनाव जित्दै आएको गन्यापधुराका टंक अवस्थी बताउँछन् । भागेश्वर गाउँपालिकाकी सीता ठकुराठीको विश्लेषण भने अलि फरक छ । ‘धेरै वृद्धवृद्धाले रुखबाहेक अरु चुनाव चिह्न नै चिन्दैनन् । उनीहरूको भोट कांग्रेसलाई जान्छ,’ सीता भन्छिन्, ‘उनीहरूलाई अरु उम्मेदवारको बारेमा जति भने पनि बिर्सिहाल्छन् ।’

देउवाले जिल्लाको विकासमा निकै काम गरेको तर्क गर्छन् गन्यापधुराका दिलबहादुर देउवा । ‘धेरै काम गरेका छन् जिल्लामा । बाँकी रहेका काम गर्लान् अब,’ दिलबहादुर भन्छन्, ‘नत्र सुदूरपश्चिमका अन्य पहाडी जिल्ला हेर्नुस्, त्यहाँ विकास भएको छ र ?’

नवदुर्गा गाउँपालिकाकी लक्ष्मी शाही देउवा नराम्रो व्यक्ति भने नरहेको टिप्पणी गर्छिन् । ‘पहिलैबाट देउवालाई मत हालियो । अब त झन अन्तिम भनेर हालिने हो,’ उनी भन्छिन्, ‘देउवा त राम्रै हुन् नी कार्यकर्ता पो फटाहा निस्के ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक २९, २०७९ २०:२२