कस्सिँदै गएको सत्ता गठबन्धन तोडेर दैलेखमा एमालेले चुनाव जित्ला ?

A+ A A-

देशभर सत्ता गठबन्धन र एमालेबीच ४ मंसिरको चुनावमा मुख्य प्रतिस्पर्धा देखिँदा कर्णाली प्रदेशको ठूलो जिल्लामध्येको एक दैलेखमा पनि यी दुई राजनीतिक शक्तिबीच मुख्य प्रतिस्पर्धी देखिएकाे छ । सुर्खेत र दैलेखमा मात्र २-२ प्रतिनिधिसभा क्षेत्र छन् ।

गत स्थानीय तहको चुनावमा सत्ता गठबन्धन, उपगठबन्धन र एमालेको एकल प्रतिस्पर्धा हुँदा सबैभन्दा धेरै फाइदा माओवादी केन्द्रले लिएको थियाे । अहिलेको चुनावमा भने नेकपा एकीकृत समाजवादी (एस) फाइदा लिने दाउमा छ ।

देशभर सत्ता गठबन्धनबाट १९ सिट भाग पाएको एसले यहाँ प्रतिनिधिसभातर्फ एक सिट पाएको छ । दैलेख १ मा एसका कर्णाली प्रदेश अध्यक्ष अम्मरबहादुर थापा प्रतिनिधिसभा सदस्यमा उम्मेदवार हुँदा यो क्षेत्रका दुवै प्रदेशमा कांग्रेसका उम्मेदवार छन् । प्रदेश १ (क) मा कांग्रेसका पूर्णबहादुर खत्री र प्रदेश १(ख)मा कांग्रेसकै कृष्णकुमार बिसी उम्मेदवार छन् ।

यस्तै, दैलेख २ मा प्रतिनिधिसभामा कांग्रेसका उम्मेदवार रहँदा प्रदेशतर्फ एक माओवादी केन्द्र र अर्काे कांग्रेसका उम्मेदवार छन् । दिक्पाल शाही प्रतिनिधिसभा उम्मेदवार छन् भने प्रदेश २ (१) मा कांग्रेसका घनश्याम भण्डारी र २ (२) मा माओवादी केन्द्रका योगेन्द्र शाही उम्मेदवार छन् ।

एमालेले दैलेख १ मा निवर्तमान सांसद रवीन्द्रराज शर्मा प्रतिनिधिसभा सदस्य उम्मेदवारमा दाेहाेर्‍याएकाे छ । प्रदेश १(क)मा पनि निर्वतमान प्रदेश सांसद धर्मराज रेग्मी र प्रदेश १(ख) मा निवर्तमान जिल्ला समन्वय प्रमुख प्रेमबहादुर थापा उम्मेदवार छन् । यस्तै २ मा एमालेबाट पाेलिट ब्युराे सदस्य लक्ष्मी पाेखरेल प्रतिनिधिसभामा र तिलक रिजाल प्रेदेश क मा तथा विनाेदकुमार शाह प्रदेश ख मा उम्मेदवार छन् ।

दैलेखका दुवै क्षेत्रमा राप्रपा र मजदुर किसान पार्टीलगायतका अन्य पार्टीका पनि उम्मेदवार छन् । क्षेत्र १ मा राप्रपाले महामन्त्री कुन्ती शाहीलाइ उम्मेदवार बनाएकाे छ । त्यसले याे क्षेत्रकाे प्रतिस्पर्धा राेचक बनाएकाे छ । त्यस्तै क्षेत्र नम्बर २ मा मजदुर किसान पार्टीले चुनावी नतिजालाई प्रभावित पार्न सक्ने आकलन गरिएकाे छ । मतदान हुने दिन आउन ११ दिन मात्र बाँकी रहँदा उम्मेदवारहरू चुनावी अभियानमा व्यस्त छन् ।

कस्सिएको सत्ता गठबन्धन

स्थानीय चुनावमा दैलेखका ११ स्थानीय तहमध्ये ४ तहका प्रमुख र उपप्रमुख एमालेले जितेकाे थियाे । कांग्रेसले पाँच स्थानीय तहमा प्रमुख र उप्रमुख जित्यो भने माओवादी केन्द्रले दुई स्थानीय तहमा प्रमुख जित्यो । यदि सत्ता गठबन्धन सफल भएको भए स्थानीय तहको चुनावमा यहाँ एमालेको अवस्था त्याेभन्दा कमजाेर हुने अवस्था रहेको वडाध्यक्षका उम्मेदवारले पाएको मतले देखाउँछ ।

त्यसैले अहिलेको चुनावमा गठबन्धनमा ट्युनिङ मिलाउन सत्ता गठबन्धनका चारै दल जोडतोडले लागिपरेका छन् । कांग्रेसका जिल्ला सभापति मणिराम रेग्मी जिल्लादेखि वडा तहसम्म संयुक्त निर्वाचन परिचालन समिति बनाएर अभियान चालाइएकाे बताउँछन् । ‘चारै दलबाट संयुक्त निर्वाचन परिचालन समिति बनाएर चुनावी अभियान चलाइरहेका छौँ' उनले भने ।

दैलेख १ मा एसका उम्मेदवार अम्मरबहादुर थापा र प्रदेशका कांग्रेस उम्मेदवारहरू संयुक्त रूपमा चुनावी अभियानमा छन् । थापाले शिलापत्रसँग भने, ‘चुनाव जित्नेमा हामी ढुक्क छौँ । कति मतले जित्छौँ भन्ने कुरा मात्र हो ।’ उनी बुधबार जिल्लाको भगवतीमाई गाउँपालिकामा चुनावी अभियानमा छन् ।

क्षेत्र नम्बर २ कांग्रेसका सभापति भरत रिजाल पनि संयुक्त चुनावी अभियानमा सत्ता गठबन्धन रहेको बताउँछन् । ‘गठबन्धनमा कुनै समस्या छैन । पार्टीमा पनि कुनै समस्या छैन । मतदाताबाट राम्रो रेस्पोन्स पाइरहेका छौँ’, उनले भने ।

एमालेले पनि चुनाव आफूले जित्ने दाबी गरेकाे छ । क्षेत्र नम्बर १ का उम्मेदवार तथा पार्टी जिल्ला अध्यक्ष रवीन्द्रराज शर्माले जनताले गठबन्धन नभई उम्मेदवार हेरेर मतदान गर्ने बताए । उनले मतगणना हुँदा बाकसमा एमालेकाे मत अत्यधिक भेटिने दाबी गरे ।

पूर्वसहकर्मीसँगको प्रतिस्पर्धा

क्षेत्र नम्बर १ को प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा दुई पूर्वसहयोद्धाबीच रोचक प्रतिस्पर्धा हुँदैछ । दैलेखमा लामो समय एउटै संगठनमा काम गरेका एमाले जिल्ला अध्यक्ष तथा निवर्तमान सांसद रवीन्द्रराज शर्मा र पूर्वजिल्ला अध्यक्ष एवं निर्वतमान प्रदेश सांसद अम्मरबहादुर थापा आमनेसामने छन् ।

दैलेखको एमाले संगठन यी दुवै नेताले बनाएका हुन् । एमालेको बलियो संगठन बनाउनुमा यी दुवै नेताकाे मुख्य याेगदान रहेकाे एमाले नेता कार्यकर्ता बताउँछन् । तर, एमालेकाे अन्तरसंघर्षमा यी दुइ नेता दुईतिर लागे । खासगरी, थापाले पार्टी निर्णयविपरीत फ्लाेर क्रस गरेर तत्कालीन महेन्द्रबहादुर शाही नेतृत्वकाे प्रदेश सरकालाई विश्वासकाे मत दिएपछि उनीसहित चार सांसद एमालेबाट निस्कािसत भए । त्यसपछि थापाकाे एमालेसँगकाे नाता ताेडियाे । अहिले थापा एमाले विभाजनबाट बनेको नेकपा एकीकृत समाजवादीबाट उम्मेदवार बनेका छन् भने शर्मा एमालेबाट ।

यी दुई यस्ता प्रतिस्पर्धी हुन्, जसलाई एकअर्काका बलियो र कमजोर दुवै पक्षमा राम्रो जानकारी छ । र, दुवैले यसअघिका चुनावी अभियानको नेतृत्व गरिसकेकाले पनि एकअर्काले अपनाउन सक्ने रणनीतिको पूर्वानुमान यी दुवैले गर्न सक्छन् ।

शिलापत्रले एमाले उम्मेदवार शर्मालाई साेधेकाे थियाे– पूर्वसहकर्मीसँगको प्रतिस्पर्धा कस्तो छ ? उनले सहजै भने– 'प्रतिस्पर्धी उम्मेदवारबारे टिप्पणी गर्न चाहन्नँ । तर, उहाँले (थापा) झुट बोलेको मलाई थाहा भइहाल्छ । म झुटो बोल्दिनँ ।’

साेही प्रश्नमा थापाकाे जवाफ थियाे– ‘यसले झन् सजिलो भएको छ । उहाँले (शर्मा) ले चुनावमा केके गर्न सक्नुहुन्छ भन्ने पूर्वानुमान गरेर रणनीति बनाउन सजिलो छ ।’

सत्ता गठबन्धनको बलियो पक्ष

तत्कालका लागि सत्ता गठबन्धनलाई राहत दिने भनेकै ६ महिनाअघि बैशाखकाे स्थानीय तहको जनमत हो । क्षेत्र नम्बर १ मा कांग्रेस सबैभन्दा ठूलो दल हो । यहाँ कांग्रेसका वडाध्यक्ष उम्मेदवारले १८ हजारभन्दा धेरै मत पाएका थिए भने एमालेका वडाध्यक्षका उम्मेदवारले कांग्रेसभन्दा करिब ५ सय मत कम पाएका थिए ।

माओवादीले २ स्थानीय तहमा प्रमुख जित्दा एकीकृत समाजवादीले एक स्थानीय तहमा उप्रमुख जितेको थियो । यी दुई पार्टीका वडाध्यक्षका उम्मेदवार निकै कम भएकाले उनीहरूले कति मत पाए भन्ने यकिन गर्न सकिएन । तर, दुवै पार्टीको करिब ८ देखि १० हजार मत रहेको दाबी छ ।

राष्ट्रिय जनमोर्चाको पनि १ हजारभन्दा धेरै मत रहेको दाबी छ । यसरी हेर्दा सत्ता गठबन्धन एमालेभन्दा करिब १० हजार मतले अगाडि देखिन्छ । ६ स्थानीय तहमध्ये सत्ता गठबन्धनको पकडमा तीनवटा छन् ।

त्यस्तै, क्षेत्र नम्बर २ मा पनि सत्ता गठबन्धनको जनमत बलियो देखिन्छ । गत स्थानीय तहको चुनावका आधारमा यहाँ नेकपा एमाले ठूलो शक्ति हो । एमालेका वडाध्यक्ष उम्मेदारले साढे १९ हजार मत पाउँदा कांग्रेसका उम्मेदवारले करिब १९ हजार मत पाएका थिए । माओवादी केन्द्र र समाजवादीको मत करिब ५ हजार रहेको दाबी छ । त्यसैले सत्ता गठबन्धन करिब ४ हजार मतले अगाडि छ ।

सत्ता गठबन्धनलाई राहत दिने अर्को पक्ष हो– कांग्रेसमा सन्तुलन । प्रतिनिधिसभा र प्रदेश गरी ६ सिटमा कांग्रेसले टिकट वितरण गर्दा संस्थापन र शेखर कोइराला पक्षको पनि राम्रो सन्तुलन मिलाएको छ । क्षेत्र नम्बर १ एकीकृत समाजवादीको भाग पर्दा दुवै प्रदेश सदस्यमा कांग्रेस उम्मेदवार छन् । प्रदेश उम्मेदवार कृष्णकुमार बिसी कोइराला समूहनिकट हुने भने पूर्णबहादुर खत्री संस्थापननिकट हुन् ।

त्यस्तै, क्षेत्र नम्बर २ मा प्रतिनिधिसभा सदस्यतर्फ कांग्रेसको भाग पर्दा कोइराला समूहनिकट दिक्पाल शाहीले टिकट पाएका छन् भने क प्रदेशसभा सदस्यमा संस्थापन पक्षका घनश्याम भण्डारीले टिकट पाउँदा अर्को प्रदेशमा माओवादी केन्द्रका योगेन्द्र शाही उम्मेदवार छन् । एमाले छाडेका नेता घनश्याम भूसालनिकट शाही चुनावकाे पूर्वसन्ध्यामा एमाले छाडेर माओवादीबाट उम्मेदवार भएका हुन् ।

एमालेको बलियो पक्ष

दैलेखका दुवै प्रतिनिधिसभा क्षेत्रमा एमालेले अनुभवी र जनतासँग घुलमिल भएका नेतालाई चुनावी मैदानमा उतारेको छ । जुन उसको सबैभन्दा बलियो पक्ष हो । क्षेत्र नम्बर १ का उम्मेदवार रवीन्द्रराज शर्मा जिल्लामा कुशल संगठक र चतुर राजनीतिक खेलाडी मानिन्छन् । उनी दैलेखमा एमालेका संस्थापक मात्र होइनन्, २०५४ सालका निर्वाचित मेयर र २०७४ का निर्वाचित सांसद हुन् ।

अहिले जिल्ला अध्यक्षसमेत रहेका उनले चुनाव जित्न पार्टीपंती परिचालन गर्न र सत्ता गठबन्धननिकट मत आफूतिर तान्न सक्छन् । जुन एमालेको बलियो पक्ष हो । स्थानीय तहको जनमतले एमालेलाई कमजोर देखाए पनि एमालेले लिने रणनीतिले चुनावी नतिजा आफ्नो पक्षमा पार्न सक्छ ।

यस्तै, क्षेत्र नम्बर २ का एमाले उम्मेदवार पोलिटब्युरो सदस्य लक्ष्मी पोखरेल २०७० का निर्वाचित संविधानसभा सदस्य हुन् । यो क्षेत्रको सबैभन्दा बढी मतदाता रहेको दुल्लु नगरपालिकाका स्थायी बासिन्दा पाेखरेलले भेगीय मत तान्न सके उनी कांग्रेस उम्मेदवारमाथि भारी पर्न सक्छन् ।

यस्तै, प्रदेश २ (१) मा पूर्वगाविस अध्यक्ष तिलक रिजाल र प्रदेश २ (२) मा एमाले कर्णाली प्रदेश कमिटी अध्यक्ष विनोदकुमार शाह उम्मेदवार छन् । शाह २०५१ मा निर्वाचित सांसद हुन् । उनी तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले सत्ता हातमा लिँदाका सहायकमन्त्रीसमेत हुन् ।

दुबैलाई छन् यस्ता चुनौती

सत्ता गठबन्धनका लागि सबैभन्दा ठूलो चिन्ता भनेकै भोट ट्रान्सफर हाेला वा नहाेला भन्ने हाे । क्षेत्र नम्बर १ मा कमजोर पार्टनर एकीकृत समाजवादीका उम्मेदवारलाई कांग्रेसको मत ट्रान्सफर गराउने चुनौती छ ।

गठबन्धनको मत एक ढिक्का खसाल्न नसके परिणाम गठबन्धनको पक्षमा नआउन सक्छ । त्यसैले पनि अहिले गठबन्धनका नेताहरू चुनावी अभियान संयुक्त रूपमा चलाइरहेका छन् । जिल्लादेखि वडा तहसम्म संयुक्त निर्वाचन परिचालन समिति बनाएका छन् ।

क्षेत्र नम्बर २ मा भने गठबन्धनका लागि अर्कै किसिमको चुनौती छ । यहाँ एमाले उम्मेदवार लक्ष्मी पोखरेलले भेगीय र जातीय भोट लिन सक्ने भएकाले कांग्रेसले आफ्ना मतदातालाई रोक्नुपर्ने चुनौती छ ।

दैलेखमा एमालेको मुख्य चुनौती भनेकै सत्ता गठबन्धन हो । सत्ता गठबन्धनमा खेल्न नसके चुनावी परिणाम एमालेको पक्षमा नआउन सक्छ । त्यसमाथि एमाले विभाजनको असर दैलेखमा देखिनेगरी नै परेकाे छ । त्यो पनि परिपूर्ति गर्नुपर्नेछ भने टिकट वितरणमा नयाँ अनुहार नखाेजिएकाेभन्दै केही आकांक्षी असन्तुष्ट छन् । त्यसैले एमालेभित्रको आन्तरिक एकता बलियो बनाउनुपर्ने उसलाई अर्को चुनौती छ ।

मैत्रीपूर्ण प्रतिस्पर्धा

केन्द्रीय नेताहरूले चुनावमा एकअर्काको आलोचनामा ‘सस्ता’ शब्दको प्रयोग गरे पनि हालसम्म दैलेखमा त्यस्तो देखिएको छैन । नेपाल पत्रकार महासंघ दैलेखका अध्यक्ष यज्ञराज थापा चुनावी अभियान सम्मानपूर्ण देखिएको बताउँछन् । 'प्रतिस्पर्धी उम्मेदवारमाथि कुनै सस्ताे टिकाटिप्पणी भएको छैन । सबैले एकअर्कालाई सम्मान गरिरहेका छन्’ उनले भने ।

यसअघिका चुनावमा देखिएजस्तो प्रतिस्पर्धी उम्मेदवारबीच कुनै व्यक्तिगत टकराव पनि नदेखिएको उनले बताए । सम्भावित चुनावी परिणामबारे उनकाे विश्लेषण छ, ‘गत चुनावकाे अंकगणितले यहाँ सत्तारूढ गठबन्धन बलियो हो । तर, मतदाताकाे मनस्थिति फेरिइरहन्छ । मतदानका दिन के हुन्छ भन्न सकिने स्थिति छैन ।’

प्रकाशित मिति: बुधबार, कात्तिक २३, २०७९ १७:५८