मतदानकाे दुई दिनअघि खुमबहादुरको क्षेत्रमा यसरी मारिएका थिए माओवादीका ९ कार्यकर्ता

मतदानकाे दुई दिनअघि खुमबहादुरको क्षेत्रमा यसरी मारिएका थिए माओवादीका ९ कार्यकर्ता

A+ A A-

२०६४ सालको पहिलो संविधानसभाको चुनावमा नेकपा माओवादीको दबदबा देशभर थियो । १० वर्ष हतियारसहित राज्यसँग युद्धमा होमिएको माओवादी शान्ति प्रक्रियापछि पहिलो पटक बुलेट छोडेर ब्यालेटबाट देशको शक्तिशाली पार्टी बन्ने दाउमा थियो ।

२८ चैतमा भएकाे चुनावमा माओवादीले १ सय २० प्रत्यक्ष र समानुपातिक गरेर २ सय २९ सिट जित्यो । प्रत्यक्षतर्फ माओवादीले ३१ लाख ४५ हजार ५१९ र समानुपातिक ३१ लाख ४४ हजार २०४ मत पाएकाे थियो । देशभर माओवादीको लहर चल्दा दाङ क्षेत्र नम्बर–१ मा भने चुनावको २ दिनअघि २६ चैतमा माओवादीले दु:खद् घटना व्यहाेर्नुपर्‍याे ।

चुनावी प्रचारमा क्रममा माओवादी र नेपाली कांग्रेसका कार्यकर्ताबीच झडपमा गोली चल्दा माओवादीका ९ जना कार्यकर्ताले ज्यान गुमाए । नेपाली कांग्रेसको तर्फबाट तत्कालीन पूर्वगृहमन्त्री खुमबहादुर खड्का र माओवादीको तर्फबाट इन्द्रजित थारु चुनावी मैदानमा थिए ।

खड्का चुनावी घरदैलो कार्यक्रमको लागि दाङको लमही बजार पुग्दा माओवादी कार्यकर्ता र खड्काको समूहबीच झडप भयो । खड्का सुरक्षाको लागि भन्दै सशस्त्र प्रहरी बलको गाडीसहित सुरक्षाकर्मी लिएर प्रचारमा निस्किएका थिए ।

लमही बजारछेउ पुग्दा भने माओवादी कार्यकर्ताले खड्कालाई रोक्न खोजे । त्यहीबेला अन्धाधुन्ध गोली चलेको त्यो बेलाका माओवादी उम्मेदवार इन्द्रजित थारु बताउँछन् । थारु हाल दाङ क्षेत्र नम्बर १ ‘क’बाट प्रदेशसभा सदस्य उम्मेदवार छन् ।

‘त्यो बेलाको घटना अहिले त्यति धेरै त थाहा छैन । तर, खड्का र हाम्रो टोलीबीच जम्काभेट भएको थियो । त्यहीबेला खड्काको समूहले गोली चलायाे,’ थारु थप्छन्, ‘सुरक्षा निकायले पनि हामीमाथि नै गोली वर्षायाे । हाम्रो ९ जना कार्यकर्ता मारिए । तर, पछि कुनै कानुनी प्रक्रिया अघि बढेन ।’

कानुनी प्रक्रिया अघि नबढेको बारेमा भने आफूलाई केही थाहा नभएको उनको भनाइ छ । सो चुनावमा भने थारु नै विजयी भएका थिए । दाङ कांगेसका नेता मुधु न्यौपानेले भने चुनावको मुखमा पुराना घटनाबारे बोल्न उपयुक्त नहुने बताए । न्यौपाने घटनाका प्रत्येक्ष साक्षीसमेत हुन् ।

उसो त दाङ घटनाबारे सरकारले छुट्टै छानबिन समितिसमेत बनाएको थियो । तत्कालीन पुनरावेदन अदालत दाङका न्यायाधीश गोविन्दकुमार श्रेष्ठकाे नेतृत्वमा छानबिन समिति बनेकाे थियाे । तर, उक्त समितिले तयार पारेको प्रतिवेदन भने गृह मन्त्रालयमा थन्काइयो । छानबिन समितिमा तत्कालीन अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक (एआईजी) केशव बरालसहित पाँच जना सदस्य थिए ।

छानबिन समितिले घटनामा नेपाल प्रहरीको गोलीबाहेक अर्कै हतियारबाट माओवादी कार्याकर्ता मारिएको प्रतिवेदन गृह मन्त्रालयमा पेस गरेको थियो । २०६४ को चुनावका बेला गृहमन्त्री कांग्रेस नेता कृष्णप्रसाद सिटौला थिए । समितिका एक सदस्यका अनुसार दाङ घटना २०६४ को चुनावमा घटेको सबैभन्दा ठूलो घटना हो ।

‘दाङ घटना ठूलो आपराधिक घटना हो । त्यसले कानुनी रूप लिनुपर्थ्याे । तर, खै किन हो पछि राजनीतिक घटना भनेर यत्तिकै रोकियो । प्रहरीले बोक्ने हतियारबाहेक अरु हतियारको गोली लागेर माओवादी कार्याकर्ता मारिएका थिए । हाम्रो प्रतिवेदनमासमेत साे कुरा उल्लेख छ,’ ती सदस्य भन्छन्,‘ तर, चुनावपछि माओवादी नै सरकारमा पुग्दा पनि घटनाले कानुनी प्रक्रिया लिन सकेन ।’

छानबिन समितिका सदस्यका अनुसार उक्त घटनामा सशस्त्र प्रहरी बलका सुरक्षाकर्मीले माओवादीमाथि गोली चलाएका हुन् । खड्कासँग सशस्त्र प्रहरी बलका सुरक्षा टोली रहेको र खड्काले सुरक्षा टोलीलाई दुरुपयोग गरेको आशंका गरिएकाे थियाे ।

तर, कतिपय कांग्रेस नेताहरूले भने दाङमा गोली चलाएकै कारण खुमबहादुर खड्काकाे ज्यान जाेगिएकाे दाबी गर्छन् । खड्काकाे हत्या गर्ने प्रयास विफल पारिएकाे उनीहरूकाे दाबी छ । अहिले आगामी ४ मंसिरमा हुने चुनावमा भने कांग्रेस माओवादी गठबन्धनसहित चुनावी मैदानमा छन् । दाङ क्षेत्र नम्बर एक ‘ख’ बाट खुमबहादुर खड्काकै छोरा अनुराग खड्का चुनावी मैदानमा छन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, कात्तिक १७, २०७९ ०७:०९