'आफैँले निर्माण गरेको पार्टीमा बस्न ओलीजीसँग माफी माग्नुपर्ने भएपछि एमाले छाडेँ'

'आफैँले निर्माण गरेको पार्टीमा बस्न ओलीजीसँग माफी माग्नुपर्ने भएपछि एमाले छाडेँ'

A+ A A-

नेकपा एमाले परित्याग गरेर स्थायी कमिटी सदस्य घनश्याम भुसाल स्वतन्त्र उम्मेदवारका रूपमा रुपन्देही १ बाट चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन् । सत्ता गठबन्धनले उम्मेदवार नदिएर साे क्षेत्रमा उनलाई सघाउँदैछ । जहाँ भुसालले आफ्नै पूर्वसहकर्मी एमाले सचिव छविलाल विश्वकर्मालाई चुनाैती दिँदैछन् । २०७० र २०७४ काे निर्वाचनमा रुपन्देही ३ बाट निर्वाचित भुसाल स्वतन्त्र हैसियतमा रूपन्देही १ बाट चुनाव जित्लान् ? एमाले, राप्रपा र जसपाले स्थानीय चुनावमा पाएकाे मत विश्लेषण गर्दा गठबन्धनका स्वतन्त्र उम्मेदवार भुसालका लागि अनुकूल देखिँदैन । यस्ताे स्थितिमा उनका लागि चुनाव जित्ने आधार के हुन् ? शिलापत्रकर्मी सविना देवकोटाले भुसालसँग संक्षिप्त संवाद गरेकी छिन् ।

एमालेले टिकट नदिएपछि पार्टी छाडेर स्वतन्त्र उम्मेदवार हुनुभएकाे छ । चुनावी माहौल कस्तो छ ? मतदाता के भनिरहेका छन् ?

म यो निर्वाचन क्षेत्रका लागि नयाँ मान्छे होइन । पहिला मैले उतिखेरको पार्टीको निर्माण गर्ने क्रममा कैयौँ नयाँ कार्यकर्ता बनाउनेदेखि धेरै राम्रा काम गरेको क्षेत्र हो । त्यस हिसाबले मैले अधिकांशलाई व्यक्तिगत रूपमै चिन्छु । उहाँहरूले पनि मलाई राम्ररी बुझ्नुहुन्छ । म हिजो केका लागि लडेँ, अहिले केका लागि लड्दैछु भन्ने कुरा पनि उहाँहरूलाई राम्ररी थाहा छ । यसले गर्दा यो पार्टी / त्यो पार्टी नभनीकन आमरूपमा मतदाताहरूको राम्रो रेस्पोन्स पाएको छु ।

तपाईंले रुपन्देही–१ नै रोज्नुको कारण के हो ? जबकि यसअघि त रुपन्देही–३ बाट चुनाव जित्नुभएको थियो ।

मैले पार्टी छोडेँ । त्यसपछाडि चुनाव लड्ने विचारमा म पुगिसकेको थिइनँ । मैले पार्टी छोडिसकेपछि माओवादी केन्द्रले मलाई रुपन्देही–१ बाट चुनाव लड्न आग्रह गर्‍यो । मैले ४५ वर्ष लगाएर बनाएकाे एमाले, हाम्रो पुस्ताले बनाएको पार्टीबाट त म भर्खरै अलग भएको छु भने अब अर्को पार्टीको सदस्यता अहिले नै लिने कुरा हरेक हिसाबले उपयुक्त छैन । राजनीतिक, सैद्धान्तिक, वैचारिक तमाम कुराहरूमा हामीले छलफल नगरीकन त्यस्ता मुद्दाहरू नटुंग्याईकन म अर्को कुनै पार्टीमा जाने कुराचाहिँ गलत हुन्छ भन्ने कुरा मैले राखेँ । बरु मलाई स्वतन्त्र भएर लड्न दिनुहुन्छ भने म तयार छु भनिसकेपछि उहाँहरूले मलाई स्वीकार गर्नुभयो । गठबन्धनले त्यसलाई स्वीकार गर्‍यो ।

अब एउटा सक्रिय वा भनौँ, व्यावहारिक राजनीति गर्ने मान्छेका लागि म आफैँ सांसद भइसकेको मान्छे, देशका लागि काम गर्न संसद नै सबैभन्दा उपयुक्त थलो हो भन्ने बुझेको छु । त्यस अर्थमा मैले उहाँहरूको समर्थन रहने र मलाई स्वतन्त्र उठ्न दिने त्यो क्षेत्र यदि अर्को हुन्थ्यो भने पनि म कहीँबाट उठ्थेँ । माओवादीले मलाई आग्रह गरेको र त्यो क्षेत्र परेको हुनाले म रुपन्देही–१ मा आएको हुँ ।

६ महिनाअघिकाे स्थानीय चुनावमा खसेकाे भोटको ‘प्याट्रन’ हेर्दा एमाले, जसपा र राप्रपाको भोट जोड्दा र तपाईंले पाएको गठबन्धनको साथ हेर्दा झण्डै ७/८ हजार भोटको अन्तर देखिन्छ । तपाईंले आफ्नो जितको आधार के देख्नुभएको छ ?

पहिलो त, यो क्षेत्र म आफैँले काम गरेको, मलाई उहाँहरूले जान्नुभएको र मैले धेरैलाई पनि चिनेको हिसाबले हेर्दा उहाँहरूले जस्तोसुकै अंक गणित निकाले पनि म यहाँ आएपछि त्यो अंक गणित वा हिसाबकिताब खारेज भइसकेको छ । मेरो उपस्थितिले नै त्यो अंक गणितलाई खारेज गर्छ ।

ओलीजीको महासचिवको रूपमा शंकरजीले गर्ने यस्ता कुरालाई म अस्वाभाविक ठान्दिनँ । किनभने शंकरजीका दुईटा व्यक्तित्व छन् । एमालेको होइन, ओलीजीको महासचिव हो उहाँ । त्यस हिसाबले यस्तो अभिव्यक्ति दिनु स्वाभाविक हो ।

दोस्रो कुरा, गठबन्धनको समर्थन छ । तेस्रो, मैले जे राजनीतिक एजेन्डाहरू उठाइराखेको छु । राजनीतिक हिसाबले मेरो उम्मेदवारीका बारेमा मैले जसरी भनेको छु, ओलीजी (एमाले अध्यक्ष केपी ओली) ले पार्टीलाई जसरी बर्बाद पार्नुभयो, नेकपा एमालेलाई बर्बाद पार्नुभयो । त्यो कुरा स्वयम् एमालेका साथीहरूले, धेरै मतदाताहरूले पनि मनन गर्नुभएको छ । किनभने, रुपन्देही–१ राजनीतिक रूपमा अलिक सचेत क्षेत्र पनि हो । त्यस हिसाबले मतदाता स्तरसम्मचाहिँ ओलीजीले बर्बाद पारिरहेको, ओलीजीले अन्याय गरिरहेको परिवेशमा पार्टीमाथि र मेराविरुद्ध पनि उहाँले अनेक हत्कन्डाहरू अपनाएको कुरा मतदाता तहसम्म थाहा छ । त्यसले गर्दा म यहाँबाट जित्छु भन्ने हो ।

तपाईं २०५१ सालदेखि चुनाव लडिरहनुभएको नेता, तर एकपटक टिकट नपाउँदैमा पार्टी नै छोड्दा तपाईंको वैचारिक अडान र सिद्धान्तमाथि नै प्रश्न उठ्यो नि ? के भन्नुहुन्छ ?

टिकटकै कुरा मात्रै गर्ने हो भने पनि टिकट मैले नपाउने र अर्को पार्टीका मान्छेहरूले पाउने, यसको कारण के हो ? यो कुरा गर्दा ओलीजीलाई झापा क्षेत्र नं ५ मा चुनावमा उहाँ अलिक त्रस्त हुनुहुन्छ, त्यहाँको उम्मेदवारीको कारणले । २०७४ सालमा पनि ओलीजीले उहाँको निर्वाचन क्षेत्रलाई हेरेर गठबन्धन गर्नुभयो । अहिले पनि राप्रपासँगको गठबन्धन भनेको त ओलीजीको निर्वाचन क्षेत्रका लागि मात्रै उहाँले हेर्नुभएको स्पष्ट देखिन्छ ।

ओलीजीले जे हेर्नुभएको छ, आफ्नो व्यक्तित्वका लागि हेर्नुभएको छ । शक्तिमा आफ्नो स्थान हेर्नुभएको छ र सम्पूर्ण पार्टीलाई प्रयोग गर्नुभएको छ भने त्यो कित्ताबाट मलाईचाहिँ टिकटका लागि यसले पार्टी छोड्यो भनेर भन्नु एकदमै गलत हो । मैले त उहाँको मन्त्री छोडेर हिँडेको छु । म मन्त्री नै रहन सक्दा पनि मन्त्री छोडेर हिँडेँ भने यो सांसदका लागि टिकटको कुरा के भयो र ? तर, यो कुराचाहिँ ओलीजीहरूले गरेको दुष्प्रचार मात्रै हो । यो कुरा सुनेर सबै मान्छे हाँस्छन् वास्तवमा । कसैले पनि विश्वास गर्छन्‌जस्तो मलाई लाग्दैन ।

यदि त्यसो हो भने पनि तपाईं निकटताको हिसाबले त नेकपा एकीकृत समाजवादीतिर हुनुपर्ने होइन र ? आखिर एमालेमा नरहनु नै रहेछ तपाईं त्यतिखेरै माधव नेपालसँगै किन जानुभएन ? अहिले ओलीलाई जे आरोप लगाइरहनुभएको छ, त्यो त उहाँहरूले पनि आरोप लगाउँदै आउनुभएकै थियो । हिजो माधव नेपाललाई छोडेर ‘१० भाइ’मा रहनुभएको तपाईं अन्ततः माधव नेपालकै साथ लिएर चुनाव लड्नुपर्ने स्थिति आयो नि, होइन ?

ठीक हो । मेरो आग्रह के थियो भने– त्यतिखेर माधव नेपालजीलगायत साथीहरूले त्यो निर्णय नलिएको भए एमालेमै सुधार सम्भव थियो कि भन्ने हो । अहिले पनि मलाई त्यो लाग्छ । किनभने १० बुँदेको पहलकदमी मसमेतले लिएको हो । त्यसले पार्टीलाई ‘करेक्सन’ गर्छ भन्ने आशा र विश्वास थियो । माधवजी र ओलीजीले नमानेपछि यो १० बुँदे भइसकेपछिको बार्दली भाषण हो । त्यसो हुँदा दुवै नमानेपछि १० बुँदे लागू भएन । त्यो दुर्भाग्य हो । तर, त्यसपछि पनि मैले पटकपटक प्रयास गरेको हो । महाधिवेशन अलिक राम्रो भइदिए हुन्थ्यो भन्ने थियो । महाधिवेशनलाई मैले त सौराहा काण्ड नै भन्ने गरेको छु । ओलीजीले लिस्ट पढेर महाधिवेशन गर्ने भनेपछि त्यत्रा ६ हजार मान्छे किन जुटाउनुपरेको, खर्च किन गर्नुपरेको, उहीँबाट घोषणा गरेको भए हुन्थ्यो भनेर पार्टीभित्रै पनि मैले विद्रोह गरेँ । त्यसो गर्दाखेरि कुनै पनि प्रयत्न सफल भएन । अन्तिममा आएर माफी माग्नुपर्छ भनेपछि म चुपचाप रहन सकिनँ । तर, यो कुराको ओलीजीले कहिल्यै खण्डन पनि गर्नुभएन । बरु मैले उहाँसँग गएर ‘कमिटमेन्ट’ गर्नुपर्ने र माफी माग्नुपर्ने रे । त्यस्तो अवस्था आएपछि आफैँले निर्माण गरेको पार्टीमा बस्न आफैँले ओलीजीसँग माफी माग्नुपर्ने भएपछि मैले पार्टी छोडेको हो ।

पार्टीभित्रै आलोचना गरेरै पनि भीम रावलहरू बसिरहनुभएको छ । तपाईंले टिकट नपाएकै कारण छाड्नुपर्ने थिएन भन्ने टिप्पणी र आलोचना भइरहेको छ नि ।

त्यो आलोचना गर्ने ठाउँ छ होला । ममाथि शंका गर्न पाइन्छ । म त्यसलाई पनि सम्मान गर्छु । तर, परिस्थति के हो भन्दाखेरि यो अन्याय, अत्याचारलाई लड्ने, प्रतिरोध गर्ने आ–आफ्नो तरिका हुन्छ । भीम रावलजीले एउटा तरिका लिनुभएको छ । त्यसलाई पनि म सम्मान नै गर्छु । र, मैले अर्को तरिका अपनाएँ भन्ने मात्रै हो ।

चुनाव जित्नुभयो भने तपाईंको संसदमा स्थान कहाँ हुन्छ ? तपाईं त्यतिखेर पनि स्वतन्त्र रहनुहुन्छ कि माओवादीमा जानुहुन्छ ? एमालेका केही भोट तान्नलाई मात्रै स्वतन्त्र भनिरहनुभएको छ, भित्री रूपमा त तपाईं माओवादी भइसक्नुभयो भन्छन् नि ?

त्यस्तो होइन । भोलि स्वतन्त्र रहेर आफूलाई ठीक लागेको कुरा ठीक र बेठीक लागेको कुरा बेठीक भन्न पाउने स्वतन्त्रता यदि हुन्छ भने म उठ्छु भनेको हो । त्यसमा उहाँहरूले साथ र समर्थन मात्रै दिनुभएको हो । म त्यही कुरालाई कायम राख्छु ।

अबको ‘पोलिटिकल सिनारियो’ के देख्नुहुन्छ ? सत्तारुढ गठबन्धनले कति जित्ला ? एमालेले कत्ति जित्ला ? कस्तो खालको चुनावी नतिजा प्रक्षेपण गर्नुभएको छ ?

नेकपा एमालेको परिस्थति कस्तो छ भने पार्टीले जित्छ कि जित्दैन भन्ने नै सवाल अब रहेन । ओलीजीले जित्नुहुन्छ कि हुन्न भन्नेमा रह्यो । ओली भनेको पार्टी, पार्टी भनेको ओली भएको अवस्थामा एमालेले कति जित्छ जित्दैन भन्ने नै रहेन । ओलीले कति जित्नुहुन्छ भन्ने रह्यो । तर, ओलीजीकै कारणले ओलीजीको यात्राचाहिँ ओरालो छ । यतिचाहिँ भन्न सक्छु ।

अघिल्लाे चुनावमा यसै क्षेत्रबाट निर्वाचित, तपाईंका पूर्वसहकर्मी र नेकपा एमालेको सचिव छविलाल विश्वकर्मासँग चुनाव लड्दै हुनुहुन्छ । एमालेलाई कत्तिको चुनौतीको रूपमा हेर्नुभएको छ ?

मैले त्यति ख्याल गर्न पाएको छैन । को-को प्रतिस्पर्धामा आउँदै हुनुहुन्छ भन्नेमा । किनभने म आफ्नो प्रचारप्रसारमा नै व्यस्त छु । सामान्यतः यो क्षेत्रमा घनश्याम भुसालले जित्छ भन्नेमा कसैमा पनि विवाद देख्दिनँ । स्वयम् नेकपा एमालेभित्रैका साथीहरूको छलफलमा पनि यहीँ कुरा सुनेको छु । अरु को-को उम्मेदवार हुनुहुन्छ भन्नेमा मैले ध्यान दिन पाएको छैन ।

नेकपा एमालेको परिस्थति कस्तो छ भने पार्टीले जित्छ कि जित्दैन भन्ने नै सवाल अब रहेन । ओलीजीले जित्नुहुन्छ कि हुन्न भन्नेमा रह्यो । ओली भनेको पार्टी, पार्टी भनेको ओली भएको अवस्थामा एमालेले कति जित्छ जित्दैन भन्ने नै रहेन । ओलीले कति जित्नुहुन्छ भन्ने रह्यो ।

रुपन्देही–१ मा तपाईंले दिएको उम्मेदवारीलाई एमालेका महासचिव शंकर पोखरेलले ‘एमालेबाट भएको एउटा दलित उम्मेदवारलाई हराउन खोजेको’ भनेर टिकाटिप्पणीसमेत गर्नुभएकाे थियाे । त्यसमा केही भन्नु छ ?

ओलीजीको महासचिवको रूपमा शंकरजीले गर्ने यस्ता कुरालाई म अस्वाभाविक ठान्दिनँ । किनभने शंकरजीका दुईटा व्यक्तित्व छन् । एमालेको होइन, ओलीजीको महासचिव हो उहाँ । त्यस हिसाबले यस्तो अभिव्यक्ति दिनु स्वाभाविक हो । तर, उहाँ आफैँ पनि धेरै राम्रो नेता रेखा शर्मा, सक्षम महिलासँग लडेको मान्छेले मलाई त्यस्तो आक्षेप नलगाउनुपर्थ्यो भन्ने लाग्छ मलाई ।

पार्टी छोडेर स्वतन्त्र उम्मेदवार भएपछि तपाईंलाई चुनाव चिह्न चिनाउनै धौ-धौ भइरा'छ भन्ने सुनिन्छ नि ?

म कसरी लड्दै आएको हुँ भन्ने त सबैलाई थाहा छ । मेरो चुनाव चिह्न त्रिभुज हो भन्ने कुरा सबैलाई बुझाउनुपर्नेछ । मेरो लागि चुनौती यत्ति मात्रै हो ।

तपाईं वैचारिक रूपमा जति प्रस्ट लाग्छ, काम गर्न सक्ने नेता भने हाेइन भनिन्छ । आलाेचकहरू कृषिमन्त्री हुँदा किसानलाई चाहिने आधारभूत मल त ल्याउन सक्नुभएन, स्वतन्त्र जितेर के गर्नुहाेला भन्छन् । के भन्नुहुन्छ ?

त्यो बेला मल किन आएन ? त्यो बेला कोरोनाको के हालत थियो । संसारभर के हालत थियो । सारा जीवनपद्धति नै प्रभावित भएको बेलामा हामीलाई ठेकेदारले पनि धोका दिएका थिए । र, ठेकेदारहरूलाई मैले कारबाही पनि गरेको थिएँ । एक हिसाबले मैले उनीहरूको धरौटी पनि जफत गरेँ । मन्त्रीका हिसाबले मैले गर्नुपर्ने कुनै कसर बाँकी राखिनँ । बंगलादेशलगायत अनेक देशसँग कुराकानी गरेँ र बंगलादेशसँग सम्झौता गरेर ५० हजार मेट्रिकटन मल ल्याउने काम मैले नै गरेँ । मल ल्याएन भन्ने कुरा ओली र ओलीजीका केही मान्छेहरू, जसलाई म एमाले पनि भन्दिनँ, ले गरेको यो दुष्प्रचार मात्रै हो । यो कुरा अन्य पालिका प्रमुख, नेता र मिडियाले बुझेका छन् ।

रुपन्देहीलक्षित केकस्ता एजेन्डा छन् तपाईंसँग ?

मेरो क्षेत्रचाहिँ खास बुद्धको मावली देवदह हो । मेरो निर्वाचन क्षेत्रमा पर्छ । एउटा ठूलो विषय हो हाम्रा लागि चाहिँ । बौद्ध विश्वविद्यालयका लागि यहाँ जग्गाजमिनहरू छुट्टिएको छ । र, अब त्यो विश्वविद्यालय यहाँ बन्छ । त्यसमा हामी पदलकदमी गर्छौं । बुद्धको मावली हो भन्ने कुरालाई पनि हामीले युनेस्कोमा प्रमाणीकरण गर्न पहल गर्छौं । यहाँको नदी कटान र सिँचाइ अर्को ठूलो समस्या छ । पूर्वाधारको हिसाबले दक्षिणी क्षेत्रमा अझ धेरै बाटाघाटाहरू बनाउनुपर्नेछ । अरु स्कुल, स्वास्थ्यचौकीहरू बनाउनुपर्नेछ । उत्तरका देवदह र तिलोत्तमाजस्ता विकसित क्षेत्रहरूलाई भने अझै गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्य र उत्पादनका क्षेत्रमा पहल गर्नुपर्नेछ । यसरी यो क्षेत्रमा हामीले समग्र विकासका लागि काम गर्नुपर्नेछ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक १५, २०७९ १९:१३