वृद्धभत्ता पाउने उमेर ६५ वर्षमा झार्न बारबार किन चाहन्छन् देउवा ?

A+ A A-

'बजेटमा ६५ वर्षमा वृद्धभत्ता दिने कार्यक्रम घोषणा गरिनुपर्छ' चुनावी बजेट निर्माणको क्रममा देउवाले निरन्तर निर्देशन दिए ।
'चुनावी सङ्कल्प पत्रमा ६५ वर्षमा नै वृद्धाभत्ता दिने विषय राख्नैपर्छ, नराखेसम्म संकल्पपत्र नै जारी हुँदैन' देउवाले अडान कायम राखे ।

आर्थिक स्थिति कमजोर बनिरहेका बेला विज्ञहरूले वितरणमुखी कार्यक्रम कटौती गर्न सरकारलाई दबाब दिइरहेका थिए । सामाजिक सुरक्षा भत्तालाई व्यवस्थित गर्ने र फरक कार्यक्रमबाट समेट्न सुझाव दिइए पनि प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले वृद्धाभत्ता दिने उमेर घटाउने अडान लिए ।

देउवा ६५ वर्षमै वृद्धभत्ता दिन चाहन्थे तर अर्थ र राष्ट्रिय योजना आयोगका अधिकारीले साह्रै जोडतोड गरेपछि ६८ वर्षकाे उमेरमा वृद्धभत्ता दिनेगरी बजेट ल्याइयाे । तर, देउवाको सहमति बेगर नै ।

देउवा यसबारे सन्तुष्ट थिएनन् तर विज्ञहरूले सरकारकाे निकै आलोचना गरे । पदमा बसेकाहरू पनि 'देउवाको चाहना हुजुर' भन्दै तर्किन थाले । जबकि देउवाले अडान कायम राखेपछि अर्थ मन्त्रालयले ६५ वर्ष उमेरमा वृद्धभत्ता दिँदा लाग्ने लागत पञ्जीकरण विभागबाट मगाएको थियो ।

प्रधानमन्त्री देउवाको विशेष जोडबलमा वृद्धभत्ता पाउने उमेर घटाइएको हो । यसअघि देउवा प्रधानमन्त्री हुँदा ६५ वर्षमा वृद्धभत्ता दिने घोषणा गरेका थिए । पाँच दलीय गठबन्धनका तर्फबाट प्रधानमन्त्री भएपछि देउवाले पुनः सोही कार्यक्रम दोहोर्‍याउन खोजेका थिए । वृद्धभत्ता पाउने उमेर ६५ वर्षमा झार्ने तयारी गरिए पनि विज्ञ र अर्थका अधिकारीले दीर्घकालीन खर्च धेरै बढ्ने सुझाव दिएका थिए ।

७० वर्षलाई ६८ वर्षमा झारिएसँगै वृद्धभत्ताबाट लाभान्वित हुनेको संख्या एकैपटक करिब दुई लाखले बढेको छ । पञ्जीकरण विभागका अनुसार अहिले १३ लाख ८ हजार जना ७० वर्ष उमेर पुगेका नागरिक वृद्धभत्ताको सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रममा सूचीकृत छन् ।

अहिले नेपालीको औषत आयु ७१ वर्ष पुगेकाे छ । तर, सरकारले ७५ वर्षमा दिइँदै आएकाे वृद्धभत्ता ७० बाट ६८ वर्षमा झारिसकेको छ । पछिल्लो ७ वर्षमा सामाजिक सुरक्षा भत्ताका लागि राज्यकाे दायित्व मात्रै ८ गुणाले बढेको छ । ६८ वर्षमा वृद्धभत्ता दिने भएपछि अहिले ३६ लाख नागरिक सामाजिक सुरक्षा भत्ताकाे दायराभित्र आएका छन् । जसको वार्षिक १ खर्ब बढीको दायित्व राज्यले ब्यहोर्नु परेको छ ।

यही विषयलाई लिएर सरकारको नेतृत्वकर्ता दल कांग्रेसको सङ्कल्पपत्रका कारण विज्ञहरूलाई नै विवादमा तानेको छ । 'कांग्रेस घोषणापत्रमा उल्लेख गरिएको 'वृद्धभत्ता ६५ वर्षमै र ५० युनिट बिजुली निःशुल्क' स्वर्णिम वाग्ले र गोविन्द पोखरेलजीकै सिफारिस हो ?,' पूर्व अर्थसचिव शान्तराज सुवेदीले प्रश्‍न गरेका छन् । सुवेदीले मात्रै होइन, धेरै अर्थविद्हरूले स्वर्णिम वाग्लेलगायतका चर्चित अर्थशास्त्रीहरूले तयार पारेको संकल्पपत्रमा वितरणमुखी कार्यक्रम राखिएको भन्दै आलोचना गरेका छन् ।

पहिले ६८ वर्षमा नै वृद्धाभत्ता दिइएको विषयमा असहमति जनाएका अर्थविद्‌हरूले नै तयार पारेको संकल्पपत्रमा त्यसलाई घटाएर ६५ वर्षमै दिने उल्लेख छ । कांग्रेस संकल्पपत्र मस्यौदा समितिका संयोजक डा. स्वर्णिम वाग्लेले यो विषयमा आफ्नो विमति रहेको बताउँछन् । 'म ६८ होइन, ७० वर्ष नै कायम गर्नुपर्छ भन्‍ने मान्यता राख्छु । पार्टी सभापतिकाे चाहना ६५ वर्षमै वृद्धभत्ता दिने भएकाले संकल्पपत्रमा राखेका हौँ । यसमा मेरो सहमति छैन,' वाग्लेले शिलापत्रसँग भने ।

वृद्धभत्ताबारे देउवाको त्यो अडान

कांग्रेसले घोषणापत्र सार्वजनिक गर्ने तीनवटा मिति गुजारेको थियो । यसको मुख्य कारण थियो प्रधानमन्त्री एवं सभापति देउवाको व्यस्तता । महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा नेतृत्वको घोषणापत्र तयारी समितिले घोषणापत्र तयार पारिए पनि देउवाले आफूले घोषणापत्र पढ्नुपर्ने र काँटछाँट गर्नुपर्ने भनेका थिए । देउवाले घोषणापत्र पढ्ने समय मागेपछि सार्वजनिक गर्ने मिति पटक-पटक सरेको थियो ।

देउवाले शर्मा नेतृत्वको समितिले तयार पारेको घोषणापत्रलाई काँटछाँट पनि गरेका छन् । छपाइका लागि प्रेसमा पठाएर ५० हजारभन्दा बढी प्रतिघोषणापत्र छापिसकेका बेला देउवाको निर्देशनमा छपाइको काम रोकिएको थियो । त्यही कारण कांग्रेसले शनिबार घोषणापत्र सार्वजनिक गरे पनि छपाइ रोकिएकाले घोषणापत्रको प्रिन्टेड कपी बाँड्न नसकेको हो । कांग्रेस स्रोतका अनुसार महामन्त्री शर्मा नेतृत्वको समितिले तयार पारेको घोषणापत्रलाई सभापति देउवाले धेरै काँटछाँट गरिदिएका छन् । त्यसमध्ये एक हो वृद्धभत्ता पाउने उमेर ६५ वर्षमा झार्ने विषय ।

देउवाले वृद्धभत्ता पाउने उमेर ६५ वर्षमा झार्ने विषय नसमेटिए संकल्पपत्र सार्वजनिक नै नगर्ने चेतावनी दिएका थिए । तर, पार्टी कार्यालयमा महामन्त्री शर्माले सार्वजनिक गर्न तयार पारेको घोषणापत्रमा उक्त विषय समेटिएको थिएन । पार्टी कार्यालय आउनुअघि पनि देउवाले त्यसबारेमा चासो दिएपछि हतार हतार वृद्धभत्ता ६५ वर्षको उमेरमै दिने विषय घोषणापत्रमा थपिएको थियो ।

'पार्टी सभापति वृद्धभत्ता पाउने उमेर ६५ वर्ष नै हुनुपर्छ नत्र जारी नै हुँदैन भन्नुभयो,' घोषणापत्र तयारी समितिका एक सदस्यले भने, 'मस्यौदा समितिका संयोजक स्वर्णिम वाग्‍लेलगायतले उमेर घटाउन नहुने अडान लिए पनि सभापतिकाअगाडि कसैको केही लागेन र अन्तिम ६५ वर्ष नै राखिएको हो ।'

वाग्लेले केही सदस्यहरूसँग केही दिनअघि भनेकाे भए आफूले मस्यौदा समितिको संयोजकबाट राजीनामा नै दिने बताएका थिए । 'अन्तिम घडीमा राजीनामा दिने विषय भएन । तर, यही अडान रहन्छ भन्‍ने भएको भए मैले राजीनामा नै दिन्थे,' उनले आफ्ना शुभेच्छुकहरूसँग भनेका थिए ।

वृद्धभत्ताको जस सधैँ एमालेले लिने गरेको छ । वृद्धभत्ता वृद्धि हुँदा पनि यसको सुरुवातकर्ताका हिसाबले एमालेले नै जस लिने गरेको छ । एक सयबाट सुरु गरिएको वृद्धभत्ता अहिले चार हजार रुपैयाँ पुर्‍याइएको छ ।

वृद्धभत्ता पाउने उमेर घटाउने विषयमा भने सधैँ देउवाले अडान लिँदै आएका छन् । यसको जस लिन देउवा निरन्तर उमेर घटाउन विषयमा अडिग छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक १५, २०७९ १४:०९