चुनावको मुखमा मतदाता रिझाउन के-के गर्दैछन् उम्मेदवारहरू ? (तस्वीरसहित)

A+ A A-

संसदीय चुनावको मिति नजिकिएसँगै यतिबेला अधिकांश उम्मेदवार घरदैलो कार्यक्रममा व्यस्त छन् । गरिबका झुपडी, खेतबारी, खटियामा कहिल्यै नझुल्किने यी नेता पुनः आश्वासनको बासी बाचा दोहोर्‍याउँदै चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन् ।

सिंहदरबारभित्र मुस्किलले प्रवेश पाउने यी भुईंमान्छे, धन्न चुनाव आउँछ र नेता भेट्न पाउँछन् । सामाजिक सञ्जालमा व्याप्त तस्वीर र भिडियो हेर्दा यस्तै प्रतीत हुन्छ । जसको पछिल्लो एक उदाहरण हो, खर्बपति व्यवसायी विनोद चौधरी स्वयम्‌ले पोस्टाएका तस्वीर । समानुपातिक कोटाबाट पहिलो पटक एमाले र दोस्रो पटक कांग्रेसबाट सांसद भइसक्दा पनि आम स्थानीय जनतालाई प्रत्यक्ष नभेटेका चौधरीले यसपटक झुपडीका कोठाकोठा चहारिरहेका छन् । केराको पातमा खाना खाइरहेका छन् । मोटरसाइकलमा यात्रा गरिरहेका छन् । ‘हिजो म आफ्ना जनतामाझ अप्रत्यक्ष रूपमा हर सुखदुःख साथमा थिएँ भने आज प्रत्यक्ष रूपमा जनताको घर आँगनमा छु,’ नवलपरासी क्षेत्र नम्बर १ बाट उम्मेदवारी दिएका चौधरीले फेसबुकमा लेखेका छन् ।

चुनावी दौडाहाका क्रममा गरिब, दीनदुःखीसँग नजिक देखिएर ‘इमोसनल ब्ल्याकमेल’ गर्दै जनता रिझाउन अग्रसर हुने चौधरी एक्ला पात्र भने होइनन् । चुनावदेखि चुनावसम्मै अधिकांश नेता जनताका घरदैलो टेक्दैनन्, न त सिंहदरबारमा समस्या लिएर पुग्ने भुईंमान्छेले नै उनीहरूको ‘दर्शन’ पाउँछन् ।

चुनावका बेलामा मात्रै होइन, जनता दुःखमा परेका बेलामा पनि यसरी नै नेताहरू घर–घर आएर दुःखको सहयात्री हुने हो भने सम्भवतः नेताहरूले कहिले पनि चुनावमा हार व्यहोर्नु पर्दैनथ्यो । तर, बिडम्बना नेताहरूलाई चुनावका बेलामा मात्र जनताको याद आउँछ ।

चुनावका बेला एमालेका नेता सूर्य थापालाई जनताको याद यतिसम्म आएको रहेछ कि उनले भोट माग्न धान काटिरहेका महिलालाई भेट्न धानबारी नै पुगेका छन् । पधेँरोबाट पानी लिएर फर्किंदै गरेका महिलालाई रोकेर भोट मागेका छन् । त्यति मात्रै होइन, अविरल वर्षाका कारण पहिरो गएको बाटोमा १५ घण्टा पैदलै छिचोलेर आफू चुनावी भेटघाटमा पुगेको उनले स्वयम्‌ले फेसबुकमा लेखेका छन् । खेतबारीमा भोट माग्दै गर्दा थापाले बाली सप्रिन नसकेको किसानको पीडा थाहा पाए कि पाएनन् होला ? पँधेरोबाट पानी बोकेर फर्किंदै गरेका महिलासँग कुरा गर्दैगर्दा प्युठानमा रहेको पानीको समस्यालाई मनन गरे कि गरेनन् होला ?

नेताहरूको जनताप्रतिको यो लगावलाई कसरी बुझ्ने ? दाङ क्षेत्र नम्बर ३ की एमालेकी उम्मेदवार कोमल वलीका सामाजिक सञ्जालका तस्वीर हेर्दा अनुमान लगाउन सकिन्छ । आत्मीयता प्रदर्शन गर्न हाम्रा नेता कतिसम्म खप्पिस छन् भन्ने ।भटमास केलाउने, दुनाटपरी लगाउने, थारू बस्तीमा आशीर्वाद माग्नेलगायतका काममा व्यस्त देखिन्छिन् कोमल । उनले टिकटकमार्फत केही भिडियाेसमेत सार्वजनिक गरेकी छन् ।

‘आजसम्म कुनै जनप्रतिनिधि जितेर गएदेखि गाउँ फर्किएका छैनन्, तपाईं पनि जितेपछि गाउँ नफर्किने हो कि ? हाम्रो फोन नउठाउने पो हो कि ?’, मतदाताले प्रश्न गरेको कोमल वली बताउँछिन् ।

दाङ क्षेत्र नम्बर १ की एमाले उम्मेदवार शान्ता चौधरीको पनि उस्तै चुनावी अभियान देखिन्छ । सधैँ सदनमा भेटिने चौधरी यतिखेर भोट माग्न सडकमा पुगेकी छन् । गिट्टी कुट्दै गरेका महिला, दुनाटपरी लगाउँदै गरेका महिला, खोलामा लुगा धुँदै गरेका महिला, थारु बस्तीका जनता सबैलाई उनले पछ्याइरहेकी छन् ।

ताप्लेजङबाट उम्मेदवार बनेका एमालेका योगेश भट्टराई खेतबारी र विकट गाउँघरमा हात मिलाउँदै र जोड्दै हिँडिरहेका छन् । चुनावअघिको नमस्कार कति फरक हुन्छ ? नेताहरूका घरदैलो कार्यक्रम नियाले पुग्छ । तर, योगेश भने चुनावअघि पनि आफू उत्तिकै सक्रिय भएको बताउँछन् ।

‘म यो पाँच वर्षमा ८० पटकभन्दा बढी गाउँ आएँ’, उनले भने, ‘तर हरेक घरमा पुग्न सम्भव हुँदैन । चुनावका बेलामा जाँदा त्यही गुनासो हुने गरेको छ ।’ वर्षमा ६ महिना संसद चल्ने भएकाले संसदमा जनताका कुरा पुर्‍याउनकै लागि आफू हरेक टोलमा पुग्न नसकेको उनले बताए । उसो त आफ्नो निर्वाचन क्षेत्र विकट ठाउँमा भएको हुँदा जान पनि अप्ठ्यारो हुने उनले बताए ।

पाल्पा क्षेत्र नम्बर २ का एमाले उम्मेदवार ठाकुरप्रसाद गैरेको मकै छोडाउँदै र बेल्चा चलाउँदै गरेका तस्वीरले नेताको मौसमी जनताप्रेमलाई छताछुल्ल पारिदिएको छ । जाजरकोटका एमालेका उम्मेदवार निरज आचार्यले धानचामल कुट्ने खलोमा काम गरिरहेका तस्वीर पनि यत्तिकै सामाजिक सञ्जालमा पक्कै हालेका होइनन् ।

जनतासँग आफू कति नजिक छु भन्ने 'देखाउन' नेताहरूलाई यदि आवश्यक हुँदैनथ्याे भने घरदैलोका क्रममा मोरङ क्षेत्र नम्बर ३ मा उम्मेदवारी दिएकी राप्रपाकी नेतृ रेखा थापाले रिक्सामा गएर मत माग्न यसै हिँड्ने थिइनन्, थारू बस्ती चहार्ने थिइनन् ।

गुल्मी क्षेत्र नम्बर २ बाट उठेकी नेकपा एकीकृत समाजवादीकी नेतृ रामकुमारी झाँक्री पनि जनताको घरआँगन, पशु फार्ममै पुगेर मत माग्ने थिइनन् ।

आखिर किन चुनावको मुखमा मात्रै घरदैलो गर्छन् त नेताहरू ? किन चुनावलक्षित आत्मीयता देखाउँछन् ? ‘यति गरेपछि जनताले मलाई भोट हाल्छन्’ भन्ने आशासहित उम्मेदवारले चुनावलक्षित घरदैलो गर्नु अस्वाभाविक नभएको बताउँछन् राजनीतिक विश्लेषक कृष्ण खनाल । ‘यद्यपि चुनावपछि ‘नाकमुख’ नदेखाउने नेताहरू यसरी आउँदैमा अब पनि जनताले पत्याउँछन् भन्ने मलाई लाग्दैन’, खनाल भन्छन्, ‘यो नितान्त देखावटीमा सीमित भएको छ । मलाई लाग्छ जनताले अब राम्ररी बुझेका छन् ।’

आमनेपालीको भन्दा नेताहरूको जीवनस्तर मात्रै कसरी परिवर्तन भइरहेको भन्ने कुराको साक्षी बनेका नेपाली जनताले एक/दुईपटकसम्म पनि नेताका यस्ता हर्कतलाई पत्याएको खनालको बुझाइ छ । ‘अहिले उनीहरूले विश्वास गुमाएका छन्’, एकपटक चुनावमा आउने र हराउने नेतासँग जनताले प्रतिप्रश्न गर्न थालेको उनी बताउँछन् । चुनाव प्रचारका यी सबै निकटता देखाउने प्रयास ढोङ मात्रै बन्न पुगेको उनी बताउँछन् ।

यो निकटता चुनावपछि पनि कायम हुने र नेताको जीवन पद्धतिमा पनि झल्किने हो भने जनता र नेताको सम्बन्ध विकास गर्न यस्ता घरदैलो र अन्तर्क्रियाको व्यापक अर्थ रहने खनालको ठम्याइ छ । अन्यथा चुनावअघिको मात्रै ‘देखावटी’ले जनता र नेताबीचको सम्बन्धमा खाडल र दूरी मात्रै निम्त्याउने खनाल बताउँछन् ।