उत्पादन हुन छाडेपछि ताइचिन छाडेर आयातित धान रोप्छन् सुडालका किसान (फोटो/भिडियो)

उत्पादन हुन छाडेपछि ताइचिन छाडेर आयातित धान रोप्छन् सुडालका किसान (फोटो/भिडियो)

A+ A A-

चाँगुनारायणको सुडाललाई कुनै समयको ङाब शहरका रूपमा चिनिन्थ्यो । मल्लकलीन ‘थुम्का’ दबार यहीँ थियो ।

सुडाल काठमाडौं उपत्यकाको सबैभन्दा उर्वर जमिनमध्येमा गनिन्थ्यो । ताइचिन र पोख्रेली धानका लागि सुडाल निकै प्रसिद्ध थियो ।

तर, दुई दशकयता क्रमशः यहाँका खेतीयोग्य जमिन घडेरीमा परिवर्तन भए । लहलह धान फल्ने खेतहरूमा अग्ला-अग्ला घर ठडिए । ठाउँठाउँमा इँटाभट्टा बन्यो । जसका कारण खेतीयोग्य जमिनमा कमी त आयो नै सँगसँगै यो क्षेत्रमा प्रचलित ताइचिन धान नै लोप हुने अवस्थामा पुगे ।

taichin-dhan (7)1666261049.jpg

अर्कातर्फ बाँकी रहेको सीमित खेतीयोग्य जमिनको उर्वराशक्तिमा पनि क्षयीकरण भयो । यतिसम्म कि यहाँका खेतमा ताइचिन र पोख्रेली धान फल्नै छाड्यो । फले पनि पहिलेको तुलनामा निकै कम उत्पादन हुने गरेको स्थानीय कृषकहरू बताउँछन् ।

यो क्षेत्रको जमिन अधिकांश समय इँटाभट्टाले प्रयोग गर्छन् । बर्खामा भने किसानहरूले धान रोप्ने गरेका छन् ।

taichin-dhan (8)1666261049.jpg

केही समयअघिसम्म यहाँ अधिकांश किसानले ताइचिन र पोख्रेली धान लगाउँथे । ताइचिन र पोख्रेली धान फल्नै छाडेपछि जीटीएन अर्थात् चाइनिज धान र शङ्खर जातको धान लगाउन थालेको उनीहरूको भनाइ छ ।

विदेशी जातका चाइनिज, शङ्खर धान ताइचिनलगायत रैथाने जातको धानको तुलनामा धेरै फल्ने भएपछि किसानहरूले सोही धान लगाउन थालेका हुन् । त्यससँगै भक्तपुरको प्रसिद्ध अर्थात् ताइचिन र पोख्रेली सुडालमा लोपोन्मुख भएको किसानहरू स्वयं स्वीकार्छन् ।

taichin-dhan (5)1666261047.jpg

अनन्तकुमार बुढाथोकी यहाँका किसान हुन् । उनका बाबुको १८ रोपनी जमिन थियो । दाजुभाइहरूबीच अंशवण्डा गर्दा उनको भागमा तीन रोपनी जमिन आयो ।

अन्य स्थानीयले जसरी उनले पनि शङ्खर र चाइनिज जातको आयातित धान लगाउँदै आएका छन् । अनन्तले यस वर्ष २३ मुरी धान काटेर भित्र्याइसके । धानलाई उपयुक्त हुने गरी पानी परेकाले यहाँका स्थानीय सबैको धान राम्रो फलेको उनी बताउँछन् ।

तर, तीन दिन अविरल पानी परेकाले पाक्न लागेको धानलाई भने सामान्य असर पुर्‍याएको बुढाथोकीको भनाइ छ ।