काठमाडौं ८ : जीवनरामको दोहोरिने र शिवसुन्दरको ‘डेब्यु’ सपनामा तगारो बन्न सक्छन् सायमी

काठमाडौं ८ : जीवनरामको दोहोरिने र शिवसुन्दरको ‘डेब्यु’ सपनामा तगारो बन्न सक्छन् सायमी

A+ A A-

चुनावको मिति नजिकिएसँगै काठमाडौंका १० वटै क्षेत्रमा चुनावी सरगर्मी बढेको छ । अन्य क्षेत्रझैँ काठमाडौं क्षेत्र नम्बर ८ मा पनि यसपटकको प्रतिनिधिसभा सदस्यको चुनाव रोचक हुने देखिएको छ ।

५३ हजार मतदाता रहेको यो क्षेत्र भूगोलको हिसाबले सानो भए पनि सांस्कृतिक सम्पदाको भने केन्द्रविन्दु नै हो । कारण- हनुमान ढोका, जीवित कुमारी, स्वयम्भूलगायतका काठमाडौंका महत्त्वपूर्ण सम्पदा यो क्षेत्रमा पर्छन् ।

क्षेत्र नम्बर ८ अन्तर्गत काठमाडौं महानगर वडा नम्बर १३, १५, १९, २०, २३, २४ र नागार्जुन नगरपालिका वडा नम्बर ४ र ५ पर्छ । विभिन्न दल र स्वतन्त्र गरी १९ जनाले उम्मेदवारी दिएको यो क्षेत्रमा सबै उम्मेदवारको आ-आफ्नै राजनीतिक पृष्ठभूमि र पहिचान छ ।

गत ३० वैशाखको स्थानीय चुनावमा स्वतन्त्र उम्मेदवारका तर्फबाट १४ हजार भोट ल्याएर पराजित भएका सुमन सायमी पनि यही क्षेत्रबाट चुनाव लड्दैछन् । साथै सत्तारुढ गठबन्धनका तर्फबाट नेकपा (एकीकृत समाजवादी) का जीवनराम श्रेष्ठ, नेकपा एमालेबाट शिव सुन्दर राजवैद्य, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीबाट प्रकाश रिमाल, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट विराजभक्त श्रेष्ठ, नेपाल मजदुर किसान पार्टीबाट कृष्णमाया मानन्धर, राष्ट्रिय जनमुक्ति पार्टीबाट रमेश कुमार डंगोललगायत चुनावी मैदानमा उत्रिँदैछन् । स्वतन्त्रबाट दुर्गा देवी महर्जन र नेपाल मजदुर किसान पार्टीबाट कृष्ण माया मानन्धर गरी क्षेत्र नम्बर ८ बाट दुई जना महिला उम्मेदवार रहेका छन् ।

को कति बलियो ?

नयाँ र पुराना अनुहारमध्ये काठमाडौं क्षेत्र नम्बर ८ मा कसले बाजी मार्ला त ? त्यो हेर्न भने ४ मंसिर नै कुर्नुपर्ने हुन्छ ।

यद्यपि चुनावी अंकगणितलाई पछ्याउने हो भने गठबन्धनका जीवनराम श्रेष्ठ, एमालेका शिव सुन्दर राजवैद्य, स्वतन्त्र सुमन सायमी, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका विराजभक्त श्रेष्ठ र राप्रपाका प्रकाश रिमाललाई छुटाउन मिल्दैन ।

गएको स्थानीय चुनावमा काठमाडौं महानगरको मेयरमा पराजित सायमीले प्रतिनिधिसभाको चुनावलाई रोचक माेडमा लैजाने अनुमान छ । कारण, मेयरका लागि उनले त्यतिखेरै स्वतन्त्रको तर्फबाट करिब १४ हजार भोट ल्याएका थिए । हाल उनले ‘हाम्रो नेपाली पार्टी’बाट उम्मेदवारी दिएका छन् । उपत्यकाव्यापी सडक विस्तार पीडित संघर्ष समितिका अध्यक्षसमेत रहेका सायमी उपत्यकाको भूमि, भाषा, सम्पदा र संस्कृति बचाउने अभियानमा विगत १० वर्षदेखि निरन्तर आन्दोलनमा सक्रिय छन् । सायमीले खोकनाको आन्दोलन, अकुपाइ टुँडिखेल अभियानको समेत नेतृत्व गरेका थिए ।

सडक विस्तारका नाममा रैथाने नेवा बस्तीको उठीबास गर्न नपाइने भन्दै उनले उपत्यकाव्यापी सडक विस्तारपीडित संघर्ष समिति नै गठन गरी सर्वोच्च अदालतदेखि अन्तर्राष्ट्रिय निकायसमेत गुहारेका थिए । नभन्दै पीडितकै पक्षमा अदालतको अन्तरिम आदेश पनि आयो ।

यसकारण पनि सायमीलाई भित्री शहरका नेवाः समुदायको उल्लेखनीय साथ रहेको आकलन गरिन्छ, जसको प्रमाण गएको स्थानीय चुनावमा ल्याएको १३ हजार ७ सय ७० भोट हो । मेयरमा चौथो स्थानमा सीमित भएका सायमीले सोही मतले दिएको उत्साहकै कारण संघीय चुनावमा जुट्ने आँट गरेको बताएका छन् । गएको चुनावमा पाएको मत नै आफ्नो जितको आधार रहेको उनी बताउँछन् ।

गत निर्वाचनमा एमालेबाट निर्वाचित जीवनराम श्रेष्ठ यसपटक सत्तारुढ गठबन्धनका तर्फबाट पुनः साेही क्षेत्रमा चुनावमा उठ्दैछन् । २०७४ को संसदीय चुनावमा जीवनरामले कांग्रेसका नवीन्द्रराज जोशीलाई पराजित गरेका थिए । जीवनरामले १३ हजार ३ सय ९७ मत पाएका थिए । नविन्द्रराज जोशीले १२ हजार ९५३ मत ल्याएका थिए । यसअघि २०७० सालमा भएको दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा भने श्रेष्ठ जोशीसँग पराजित भएका थिए ।

यसपटक सत्तारुढ गठबन्धनको साथ रहेकाले जीवनरामले कांग्रेसको पनि भोट पाउनेछन् । स्थानीय चुनावमा नेकपा एसले जितेको काठमाडौं महानगरको एक मात्र वडा नम्बर १५ पनि यही क्षेत्रमा पर्छ । यो क्षेत्रमा एमालेले उपाध्यक्ष अष्टलक्ष्मी शाक्यलाई उठाउने तयारी गरेको थियो । तर, शाक्यले आफू पटक-पटक मन्त्री, मुख्यमन्त्री, सांसद बनिसकेको र नयाँ अनुहारलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने भन्दै संसदीय राजनीतिबाटै सन्न्यास लिएको घोषणा गरिन् । अन्तिम समयमा मात्र एमालेले शिव सुन्दर राजवैद्यलाई उम्मेदवार बनाएकाे थियाे ।

राजवैद्यलाई एमालेले पहिलोपटक प्रतिनिधिसभा सदस्यको टिकट दिएको हो । राजनीतिशास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेका राजवैद्य २०७४ को स्थानीय चुनावमा निर्वाचित भएर जिल्ला समन्वय समितिको प्रमुख भए । जिसस महासंघको प्रवक्ताको भूमिकासमेत निभाएको अनुभव शिवसुन्दरसँग छ । यद्यपि संसदीय चुनावमा याे उनकाे पहिलाे प्रतिस्पर्धा हाे ।

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट विराजभक्त श्रेष्ठको उम्मेदवारीलाई पनि अर्थपूर्ण तरिकाले हेरिएको छ । उनी बागमती प्रदेश सभाका पूर्वसदस्य समेत हुन् । फेसबुकमा जनमत लिएर विराजभक्तलाई यो क्षेत्रको उम्मेदवारमा छनोट गरिएको दाबी स्वतन्त्र पार्टीले गरेको छ । तर, सामाजिक सञ्जाल र क्षेत्रवासीको मतदानलाई एउटै तराजुमा राखेर तौलिन मिल्दैन भन्ने मत पनि उत्तिकै छ ।

२०७४ को प्रदेशसभा निर्वाचनमा तत्कालीन विवेकशील साझा पार्टीबाट श्रेष्ठ समानुपातिक कोटामा प्रदेशसभा सदस्य भएका थिए । उनले काठमाडौंमा भएको गुठी विधेयकविरुद्धको आन्दोलन, अकुपाइ टुँडिखेललगायतका आन्दोलनको नेतृत्व गरी प्रदेशसभामा आवाज उठाएका थिए ।

सांस्कृतिक नगरी, ‘एजेन्डा’को पगरी

हनुमान ढोका, बसन्तपुर, स्वयम्भूलगायतका अधिकांश सांस्कृतिक सम्पदा भएको क्षेत्र नम्बर ८ मा अधिकांश उम्मेदवारले सम्पदा शहरका रूपमा क्षेत्र नम्बर ८ लाई विकास गर्ने ‘एजेन्डा’ तयार गरेका छन् ।

पर्यटनमन्त्रीसमेत रहेका नेकपा एसका उम्मेदवार जीवनराम श्रेष्ठ आफू यसअघि नै परीक्षण भइसकेको र पर्यटनमन्त्रीसमेत भई काम गरेकाले आफ्नो जित पक्का भएको दाबी गर्छन् । ‘मैले हनुमान ढोका र स्वयम्भूमा हेरिटेज ट्रेल बनाउने काम सुरु गरिसकेको पनि छु’, श्रेष्ठले भने, ‘कोभिडकालमा पनि मैले जनतासँग प्रत्यक्ष सर्म्पकमै रहेर काम गरेको छु ।’

उनका प्रतिद्वन्द्वी सुमन भने अब पुराना अनुहारलाई जनताले मत नहाल्ने बताउँछन् । ‘जनता स्मार्ट भइसकेका छन् । अब झुटाे आश्वासनको राजनीतिले चल्दैन’, उनले भने । त्यस्तै मत राख्छन्, एमालेका उम्मेदवार शिवसुन्दर राजवैद्य । ‘गठबन्धनको सहारा लिएर जनता झुक्याउन अब गाह्रो पर्छ’, राजवैद्यले भने, ‘यो गठबन्धन आफ्ना लागि हो कि राष्ट्रका लागि हो, अब जनताले बुझिसकेका छन् ।’

गठबन्धनलाई चुनौतीका रूपमा हेर्न जरुरी नभएको गठबन्धन इतरका उम्मेदवार बताउँछन् । यद्यपि सत्तारुढ गठबन्धनका उम्मेदवार नेकपा एसका जीवनराम भने अन्य पार्टीकाे मतसमेत आफूले तान्ने दाबी गर्छन् । ‘उहाँहरूले गर्नुभएको अभियान र एजेण्डालाई यसअघि मैले नै बारम्बार नेतृत्व दिँदै आएको छु’, उनले भने ।

यी हुन् काठमाडौं ८ का उम्मेदवार :