पहिलाेपटक मैले ५२ रन बनाउँदा बुबाले सोना घडी दिनुभाे, आमाले पिट्नुभाे : जगत टमाटा

पहिलाेपटक मैले ५२ रन बनाउँदा बुबाले सोना घडी दिनुभाे, आमाले पिट्नुभाे : जगत टमाटा

A+ A A-

राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) मा क्रिकेटका मुख्य प्रशिक्षकको रुपमा लामो समय काम गरेका जगत टमाटाले आइतबार (असोज ३०) बाट उमेर हदको कारण अवकाश पाएका छन् । नेपाली क्रिकेटलाई एउटा उचाइमा पुर्‍याएका टमाटा सफल प्रशिक्षक हुन् ।

झन्डै तीन दशक राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) मा प्रशिक्षक हुँदा उनले मुख्य प्रशिक्षकको रूपमा करिब एक दशक बिताए । यो अवधिमा उनले नेपाली क्रिकेटलाई अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा चिनाउने काम मात्रै गरेनन्, सबैलाई गौरवान्वित पनि बनाए ।

उनकै मुख्य प्रशिक्षणमा उमेर समूहमा नेपालले विश्वकप खेलेको छ । नेपालले विश्वकप खेल्दा उनी पनि प्रशिक्षण टिममा थिए । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) निलम्बनमा थियो । तर नेपालले उनकै प्रशिक्षणमा एक दिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता पाएको थियो ।

गण्डकी प्रदेशमा नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता जारी छ । काठमाडौंमै पुरुष क्रिकेट सम्पन्न भए पनि महिला क्रिकेट पोखरामा चलिरहेको छ । पोखरा रंगशालामा महिला क्रिकेट चलिरहँदा उनी प्रत्येक खेलाडीको प्रदर्शन नियालिरहन्छन् । उनै मुख्य प्रशिक्षक जगत टमाटासँग खेलाडी र प्रशिक्षक जीवनको बारेमा गरिएको कुराकानीः

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको महिला क्रिकेट चल्दाचल्दै उमेर हदका कारण अवकास पाउँदै हुनुहुन्छ । तपाईंले याे बेला के महसुस गरिरहनुभएकाे छ ?

इमोसनल छु । किनभने क्रिकेट मेरो क्षेत्र हो । सन् १९७६ देखि मैले क्रिकेट खेलेको हो । १९९६ मा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलेँ । त्यो भन्दा पहिले हक्की खेलेँ । २०३९ सालमा झापामा पहिलो प्रतियोगिता खेलेँ । त्यसपछि मैले पोखरामा भएको २०४० सालको राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता खेलेँ । त्यो बेला म घाइते पनि भएँ । ओपनिङ ब्याटिङ गर्थेँ । त्यो बेला मेरो दाँत भाचिएको थियो । मैले पहिलोपटक राष्ट्रिय खेलकुद पोखरामा खेलेको थिएँ । आज मुख्य प्रशिक्षकबाट अवकाश यही पोखरामा आएर भएको छ । खुसी पनि लागेको छ । विगतका यात्रा धेरै लामो छ । मलाई साथ र सहयोग गर्नु हुने सबैलाई विशेष धन्यवाद ।

राखेपमा आबद्ध भएपछि आर्थिक रूपमा पनि तपाईंलाई सहज भयो । त्योभन्दा १५–२० वर्ष तपाईं क्रिकेटमा यसै रहनुभयो । अहिले व्यावसायिकताको कुरा पनि आउँछ । त्यतिबेला तपाईंलाई क्रिकेटमा के कुराले अड्काई राख्यो ?

मेरो रगतमै क्रिकेट छ जस्तो लाग्छ । म सानैदेखि क्रिकेट खेल्थेँ । पहिलोपटक मैले स्कुलमा ५२ रन बनाउँदा बुबाले मलाई एचएमटी सोना घडी ल्याएर दिनुभएको थियो । तर आमाले क्रिकेट खेलेको थाहा पाएपछि मलाई पिट्नुभयो । त्यो घडी लगाएर म क्रिकेट खेल्न गएँ । तर बलले लागेर मैदानमै झर्‍याे । अब त्यसलाई लुकाउनु त पर्‍याे। पछि दाइलाई भनेपछि फुटेको सिसा फेरेर ल्याउनुभएको थियो । त्यसपछि मैले खेल्दै गएँ ।

नेपालमा आएर जब मैले सेती अञ्चलबाट क्रिकेट खेल्न थालेँ । त्यहाँ केही थिएन । एउटा म्याट पनि थिएन । मेरो लागि कोचिङमा प्रमोट गर्नुहुने भनेकै अरुण गुरु हो । उहाँले नै मलाई कोचिङमा ल्याउनुभयो । मेरो कोचिङ करिअर चाहिँ रुपन्देहीबाट भयो ।

आफूलाई कतिको सफल प्रशिक्षक मान्नुहुन्छ ?

म आफैँ राष्ट्रिय टिमको पहिलो ब्याचको खेलाडी भएको कारण धेरै सिक्ने मौका पनि पाएँ । अरुलाई सिकाउने मौका पनि पाएँ । सबै उमेर समूह, महिला हुँदै राष्ट्रिय क्रिकेट टिम सम्हाल्न पाएँ । मेरै प्रशिक्षणमा तीन पटक यु–१९ क्रिकेट टिमलाई विश्वकप खेलाएँ । सिनियर टिमले विश्वकप खेल्दा म पनि थिएँ । नेपालले एक दिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता पाउँदा म आफैँ प्रशिक्षक थिएँ । एउटा गौरव महसुस हुन्छ, मैले केही गरेको रहेछु भनेर ।

तपाईंको व्यक्तिगत क्रिकेटको विकास र देशको क्रिकेटको विकास पनि सँगसँगै भएको देखिन्छ । तपाईंलाई लाग्थ्यो नेपाली क्रिकेट यहाँसम्म आइपुग्छ भनेर ?

मैले १९९६ मा खेल्दा पनि हामीहरू राम्रै थियौँ । त्यो बेला व्यावसायिक चाहिँ थिएन । त्यो बेला एउटा रमाइलोका लागि खेलिएको खेल हो । त्यसपछि १९९८ मा बंगलादेश नेपाल आएर खेल्यो । उ च्याम्पियन बन्यो ।

त्यो बेला हामीले पनि क्रिकेटमा केही गर्न चाहिँ सकिन्छ है भन्ने आएको थियो । त्यही अनुसारले हामीले बिस्तारै बिस्तारै गरेर नतिजा पनि दियौँ । आज नेपाली क्रिकेटको अवस्था माथि नै छ । व्यावसायिक लिगहरू भइरहेको छ । महिलाको प्रिमियर लिगहरू भइसकेको छ । एक दिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता पाइसक्यौँ । अहिले सबै कुराहरू राम्रै छ । पहिले त हामी आफ्नो खल्तीको पैसा हालेर रमाइलोका लागि खेल्ने गर्थ्याैं । तर त्यो बेला हामी एउटा अनुशासनमा बसेर क्रिकेट खेल्थ्यौँ ।

त्यो बेला क्लब लेभलमा हामी चार पाँच महिना निरन्तर क्रिकेट खेल्थ्यौँ । तर आजभोलि क्लब लेभलमा क्रिकेट छैन । त्यो चाहिँ म मान्छु । माथिल्लो लेभलको क्रिकेट छ तर घरेलु प्रतियोगिताहरू छैन ।

राखेपमा लामो समय रहनुभयो । तर राखेपले क्रिकेटको विकासका लागि भनेर आफैँले गरेको कार्यक्रम चाहिँ देख्न पाइएन नि ?

राखेपले पूर्वाधार धेरै बनाइदिएको छ, मैले देखेअनुसार । टीयू मैदानमा जति भौतिक संरचना बनेको छ त्यो राखेपले नै बनाएको छ । मुलपानीको अन्तर्राष्ट्रिय मैदान राखेपले नै बनाएको हो । तर यसमा लामो समय लागिरहेको छ । भौतिक संरचनामा हामीले निकै काम गरेका छौँ । प्रतियोगिता आयोजनाका लागि क्रिकेट संघलाई निश्चित बजेट जान्छ । ठूलो कुरा भनेको घरेलु खेलकुदको विकास गर्न हाम्रो संघले केही गर्नैपर्छ । हामीले ग्रासरुटमै राम्रो गर्यौं भने मात्रै क्रिकेटको विकास हुन्छ ।

खेलाडी हुँदै प्रशिक्षकसहित गरेर क्रिकेटमा ४० वर्षभन्दा लामो योगदान देशलाई दिनुभयो । कुनै बेला पछुतो लाग्यो ?

मलाई बिचमा पछुतो लागेको थियो । जतिबेला नेपाल क्रिकेट संघ क्यान निलम्बनमा गएको थियो । त्यतिबेला धेरै दुःख लागेको थियो । किन लागेँ होला क्रिकेटमा बेकारमा भन्ने पनि भयो । मेरो दाइले मलाई २०५२ तिर सोध्नुभएको थियो तलब कति खान्छस् भनेर । मैले नेपाली १५ सय पाउँछु भनेको थिएँ । दाइले तीन हजार आइसी दिन्छु घर गएर बस भन्नुभएको थियो । मैले नाइँ भनेँ ।

त्यसपछि दाइले कहिले भने केही भन्नुभएन । पछाडि म छु अगाडि बढ भन्नुभएको थियो । क्यान निलम्बन भएपछि म किन लागेँ यो फिल्डमा भन्ने चाहिँ भयो । तर पछि आफ्नै कार्यकालमा नेपालले एक दिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता पायो । आफूलाई पनि केही न केही राम्रै गरेको रहेछु भन्ने भयो । क्रिकेटले मलाई धेरै दिएको छ । पैसा दिएन तर नाम, प्रतिष्ठादेखि सबै कुरा दिएको छ ।

हामीले पाइरहेको यो उपलब्धिलाई कायम राख्दै योभन्दा प्रगति गर्न तपाईंको सुझाव के छ ?

नेपाली क्रिकेटको विकास गर्न म दुईवटा कुरा भन्छु । पहिलो कुरा त ग्रासरुटको क्रिकेटको विकास गर्नुपर्‍याे । दोस्रो कुरा राष्ट्रिय टिमलाई राम्रो बनाएर अघि बढ्नुपर्‍याे। कुरा रह्यो प्रशिक्षकको । राम्रो प्रशिक्षक ल्याउनुपर्‍याे सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा । साथसाथै नेपाली प्रशिक्षकहरूलाई पनि त्यो ठाउँमा राख्नुपर्‍याे कि आगामी दिनमा उसले पनि नेपाली क्रिकेट हाँक्न सकोस् । जगत टमाटा छ । सयवटा जगत टमाटा बनाउनु पर्‍याे । तब हुने हो क्रिकेटको विकास ।

मतलब प्रशिक्षकलाई पनि महत्वमा राखेर अघि बढ्नुपर्‍याे भन्ने हो ?

हो । प्रशिक्षकदेखि क्युरेटर राख्नुहोस् । क्युरेटरले राम्रो मैदान बनाएनन् भने क्रिकेट कहाँ खेल्ने त ? त्यसका लागि हामीलाई सबै युनिट चाहियो । प्रशिक्षक, एम्पायर सबै चाहिन्छ ।

राखेपको मुख्य प्रशिक्षकको जिम्मेवारीबाट मुक्त हुनुभएको छ । आउने दिनमा तपाईंलाई हामीले क्रिकेटमा कस्तो रूपमा देख्न पाइन्छ ?

यो मेरा लागि चुनौती हो । मैले चाहिँ प्रशिक्षण गरौँ भन्ने पनि मनमा छ । म क्रिकेटमै हुने हो । तर यसो हेर्दा क्रिकेट संघमा पनि जान सक्छु ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ३१, २०७९ ०७:२९