भद्रगाेल व्यवस्थापनबीच नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद : जर्सीदेखि मेडलसम्म अभाव

A+ A A-

नेपाली खेलकुदको कुम्भ मेला ‘नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद’ गण्डकी प्रदेशमा भइरहेको छ । तर प्रतियोगिता यति कमजोर बनेको छ, कतै खेलाडीले खेल्ने जर्सी पाएका छैनन् भने कतै मेडल नै बनेको छैन । खेलहरू विवादित बनेका छन् भने कमजोर व्यवस्थापनको व्यापक आलोचना भइरहेकाे छ ।

प्रत्येक संस्करणसँगै भव्य र सभ्य प्रतियोगिता हुँदै जानुपर्ने हो । तर पहिलोदेखि नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदसम्म आइपुग्दा झनै लथालिंग हुँदै गइरहेको छ । ‘पहिलो गासमै ढुंगा’ भनेजस्तै भएको छ नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद । उद्घाटन सुरु हुनुअघि नै केही खेलहरू सुरु भए । विवाद पनि ती खेलहरूसँगै सुरु भयो । गर्नकै लागि गरेको जस्तो देखियो । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) लाई खोट लाउने धेरै ठाउँ देखिए ।

राम्रो भन्दा नराम्रो घटना र परिस्थितिहरू सिर्जना हुँदै गयो । अन्तिम घोषणा भएको मितिदेखि अहिलेसम्म राखेपलाई ६ महिनाभन्दा धेरै समय थियो । तर यो अवधिमा राखेपले समयमै मेडलदेखि जर्सीसम्मकाे सामान्य तयारी पनि पूरा गर्न सकेन । कर्णाली प्रदेश खेलकुद विकास बोर्डका सदस्यसचिव विश्वमित्र सन्जेल नवौँमा भएको कमीकमजोरीले १०औँ का लागि आफूहरूलाई सुधार गर्ने मौका भएको बताए ।

उनले भने, ‘नवौँ नभई १०औँ हुँदैन । त्यो हुँदा हामीले १०औँ आयोजना गर्न पाउँदैनौँ । त्यही भएर नवौँ हुनु नै ठूलो कुरा हो । नवौँको समस्याहरू सुधार गर्दै १०औँ राष्ट्रिय खेलकुद राम्रो गर्ने हाम्रो लक्ष्य हो ।'

एनआरएनएले निम्त्याएको विवाद

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदअन्तर्गत पुरुष फुटबलमा प्रदेश १ ले एनआरएनएविरुद्ध नियमविपरीत नेपालमै रहेका खेलाडीलाई खेलाएको भन्दै दाबी विरोध (प्रोटेष्ट) गर्‍याे । हुन पनि एनआरएनले राष्ट्रिय टिमबाट खेलिरहेका अनन्त तामाङ, पुजन उपरकोटी, सुजल श्रेष्ठ, संजोक राई, विमल घर्तीमगर, विशाल राई, इशान खड्का र अशोक खवासलाई आफ्नो टिममा खेलाए । नियमअनुसार यी खेलाडीहरूले एनआरएनएबाट खेल्न पाउँदैनन् । तर पुरुष फुटबलको उद्घाटन खेलमा एनआरएनएले नेपालमै रहेका आठ खेलाडीलाई टिममा राखेपछि खेल सुरु हुनुअघि नै विवाद सुरु भयो ।

करिब दुई घण्टा रोकिएको खेलपछि दाबी विरोध (प्रोटेस्ट) गर्न मिल्ने भएपछि प्रदेश १ ले खेल्ने सहमति जनाएको थियो । जुन खेलमा प्रदेश १ एनआरएनएसँग २–० गोलले हार्न पुग्यो । खेलसकिए लगतै प्रदेश १ खेलकुद बोर्डका सदस्यसचिव हंशराज वाग्लेले एनआरएनएले नियमविपरीत खेलाडी खेलाएको भन्दै दाबी विरोधसहितको निवेदन राखेपमा बुझाए ।

प्रदेश १ ले राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप)को खेल कार्यविधिमा टोलीका आठ खेलाडी नपर्ने भएकोले खेलको नतिजा आफ्नो पक्षमा दिन माग गर्दै दाबी विरोध गरेको हो । एनआरएनबाट खेल्ने खेलाडी कम्तीमा १८० दिन विदेशमा बसोबास गरेको हुनुपर्ने कार्यविधि छ । तर एनआरएनएबाट अनन्त तामाङ, पुजन उपरकोटी, सुजल श्रेष्ठ, संजोक राई, विमल घर्तीमगर, विशाल राई, इशान खड्का र अशोक खवासले खेलेका थिए । दाबी विरोधपछि राखेपको प्राविधिक समितिले प्रदेश १ को प्रोटेस्टलाई सदर गर्दै एनआरएनएले आठ राष्ट्रिय फुटबल खेलाडीलाई खेलाउन नपाउने बतायो ।

राखेपका प्राविधिक समितिका सचिव प्रचण्ड शर्माले भने, ‘उजुरी परेका आठ खेलाडीले बाँकी खेल खेल्न पाउने छैनन् । खेलको नतिजा पनि प्रदेश १ ले जितेको निर्णय गरिएको छ ।’ एनआरएनएले जसरी नियम र कार्यविधिलाई टेकेर खेल्नु पर्ने थियो त्यो पूरा गरेको छैन । जसले गर्दा विवाद मच्चिएको छ । यसरी नै विवाद गरिरहने हो भने राष्ट्रिय खेलकुदमा एनआरएनएको अस्तित्व समाप्त हुन पनि सक्छ ।

‘आठौँबाट एनआरएनएले राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितामा सहभागिता जनायो । नवौँमा आइपुग्दा विवाद भयो । १०औँमा पुग्दा यसलाई राम्रो गरेर लानुपर्छ कि यो टिम सिधिन्छ’, कर्णाली प्रदेश खेलकुद विकास बोर्डका सदस्यसचिव सन्जेल भन्छन् ।

दिएको मेडल मागेर अर्कैलाई लगाएपछि

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा अनौठो घटनाहरू हुँदै गएको छ । फेन्सिङ खेलमा मेडल अभावकै कारण खेलाडीलाई वितरण गरिसकेको पदक फेरि मागेर अर्कै खेलाडीलाई लगाई दिनेसम्म वातावरण बन्यो । फेन्सिङ खेलका सबै पदक आइसकेको थिएन । पोखरा रंगशालास्थित ब्याडमिन्टन हलमा भएको फेन्सिङमा विजयी भएका खेलाडीको पदक मागेर अर्कै खेलाडीलाई दिनुपर्ने बाध्यता बन्यो । युवा तथा खेलकुदमन्त्री महेश्वरजंग गहतराजले पदक वितरण गर्ने भएपछि पदक अभावमै केही समय रोकियो ।

तर पछि पदक लिइसकेका खेलाडीको मागेर मन्त्री गहतराजले विजयी खेलाडीलाई लगाई दिए । यसबारे फेन्सिङ संघका महासचिव सुजनलाल श्रेष्ठ कुनै ठूलो समस्या नभएको दाबी गर्छन् । उनी भन्छन्, ‘मेडल बाटोमा ल्याइरहेका थियौँ । मन्त्रीज्यू व्यस्त भएको कारण दिइसकेको पदक मागेर विजयी खेलाडीलाई वितरण गरिएको हो । यो सामान्य नै हो । ठूलो विषय बनाउनु हुन्न ।’

जर्सी नआईपुग्दा खेल रोकिएपछि

असोज २७ नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको हक्की प्रतियोगिता सुरु हुँदै थियो । महिलातर्फको उद्घाटन खेलमा बागमती प्रदेश र सुदूरपश्चिम प्रदेशबीच खेल हुने तालिका थियो । हक्कीमा पहिलो गासमै ढुंगा सावित बन्यो । जर्सी नआइपुगेपछि बागमती प्रदेश र सुदूरपश्चिम प्रदेशबीचको खेललाई स्थगित गर्दै जर्सी आइपुगेको गण्डकी प्रदेश र प्रदेश १ बीचलाई खेलाइयो ।

गण्डकी बोर्डिङ स्कुल लामाचौर पोखराको मैदानमा गण्डकीले प्रदेश १ लाई ७–० गोलले पराजित गर्‍याे । जर्सी अभाव भएको यो एउटा प्रतिनिधि घटना मात्रै हो । यस्ता धेरै खेलका विधाहरूमा खेलाडीले बिना जर्सी खेल्नुपरेको तितो यथार्थ छ । नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको सुटिङ प्रतियोगिता काठमाडौंमै चलिरहेको छ । तर जर्सीबिनै खेलाडीले खेलिरहेका छन् ।

मैदान तयार नहुँदा रोकिएको खेल

राखेपले नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद जसो तसो होचुवाको भरमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य नै बनाएको छ । पुरुष हक्की पोखराको हेमजास्थित गौरीशंकर खेल मैदानमा २७ गतेदेखि हुने थियो । उद्घाटन खेलमा सुदूरपश्चिम प्रदेश र प्रदेश १ बीच खेल हुँदै पुरुष हक्की सुरु हुँदै थियो । तर यी दुई टिमबीचको खेल नै भएन । कारण मैदान नै तयार भएन ।

खेल सुरु हुन ५–६ घण्टा बितिसक्दा पनि मैदान तयार नभएपछि सुदूरपश्चिम र प्रदेश १ को खेल पछि गर्ने गरी सारियो । त्यही दिन दोस्रो हुने खेल आर्मी र गण्डकी प्रदेशको खेल भने भयो । उक्त खेलमा आर्मीले गण्डकी प्रदेशलाई ४–० गोल अन्तरले पराजित गरेको थियो । राम्रो गुणस्तरीय मैदानको त परैको कुरा सामान्य मैदान पनि तयार गर्न नसक्दा हक्कीको पहिलो खेल सारिएको थियो ।

तर पुरुष हक्की युवा तथा खेलकुदमन्त्री महेश्वरजंग गहतराजले उद्घाटन गरेका थिए । उद्घाटनमा उनले खेलाडीलाई पंगु बनाउन पनि भ्याईहाले । उनले उद्घाटन गर्दै भने, ‘खेल क्षेत्रको समस्या पहिचान गरी यसलाई विकास गर्नको लागि अहिलेको सरकारले देशका विभिन्न स्थानमा भौतिक पूर्वाधार निर्माण गर्ने कार्य सुरुवात गरेको छ । खेलाडीको मनोबल उच्च राख्नको लागि सरकारले विभिन्न योजनाहरू बनाएको छ, विगतको जस्तो निराश हुने अवस्था छैन ।’

मन्त्री गहतराजले यसो भनिरहँदा मैदानका कारण खेल स्थगित भएपछि खेल्न नपाएका खेलाडीको चोटमा नुन छर्ने काम मात्र भयाे ।

कमजोर व्यवस्थापन

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्ले कमजोर व्यवस्थापन गरेको छ । हरेक पक्षमा राखेप चुकेको छ । खेलाडीले खेल सुरु भइसक्दा पनि खेल सामग्री पाएनन् । अझै धेरै खेलाडीले जर्सी, जुत्तादेखि किट्सहरू पाउन बाँकी नै छ । गुणस्तरको त परैको कुरा आफ्नो साइजको जर्सीहरू नपाउँदा खेलाडी हैरान छन् ।

खेलाडीले हरेक कुरामा समस्या भोग्नुपरेको छ । तर उनीहरू खुलेर बोल्न सकिरहेका छैनन् । प्रदेश १ खेलकुद विकास बोर्डका सदस्यसचिव हंशराज वाग्ले व्यवस्थापनमा राखेप धेरै चुकेको दाबी गरे, उनी भन्छन्, ‘जसरी हुनुपर्ने थियो त्यो पटकै भएको छैन । गर्नकै लागि गरे जसो भयो । कतै मैदान तयार भएको छैन । कतै मेडल नै छैन । खेलाडीको लागि सुविधा छैन ।’

महिला भलिबल म्याग्दीको बेनीमा २७ गतेबाट सुरु भयो । यसको अर्थ खेलाडीले खेल्ने बेलासम्म एक्रिडिटेसन कार्ड पाइसक्नुपर्छ । तर बागमती प्रदेशका खेलाडीले ३० गते मात्रै एक्रिडिटेसन कार्ड पाए । भलिबलको अन्तर्राष्ट्रिय नियमअनुसार यो कार्डबिना खेलाडीले खेल्नै पाउँदैनन् । तर बागमतीले यो कार्डबिनै २८ गते प्रदेश १ सँग खेल्यो ।

भलिबलकै एक पदाधिकारी प्रतियोगिता भद्रगोल भएको बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, अन्तर्राष्ट्रिय नियमअनुसार गराएपछि व्यवस्थापन पनि त्यही अनुसारको हुनुपर्ने हो । तर छैन । खेलाडीको एक्रिडिटेसन कार्ड त आज पाउँदैछु । यस्तो बेहाल छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, असोज ३०, २०७९ ११:०८