क्यानको ढर्राले चिप्लिएको क्रिकेट

A+ A A-

क्यानमा जति आए, विशुद्ध नेपाली क्रिकेटको विकास गर्छु भनेर कहिल्यै आएनन् । कतिले आफ्नो स्वार्थ हेरे त कतिले आफ्नो दोस्रो प्राथमिकतामा राखे । नेपाली क्रिकेटको विकास नहुनु र घरेलु संरचना नै ध्वस्त हुनु यो एउटा मुख्य कारण हो ।

भरखरै सम्पन्न नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताको पुरुष क्रिकेटबाट सुरुवात गरौँ । प्रतियोगिता राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) को । तर, नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) का कारण ओझेलमा मात्रै होइन, खेलाडीको भविष्यमै खेलबाड गरियो । खेलाडीहरू दुःखी बने, मैदान रोइरह्यो । तर, क्यान पदाधिकारी त्यो बिजोक देखेर हाँसिरहे ।

गत भदौ २३ देखि ३१ गतेसम्म मूलपानी र त्रिवि क्रिकेट मैदानमा नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता भयो । तर, धेरैलाई प्रतियोगिता भयो र ? भन्ने अचम्म लाग्न सक्छ । ११ टिम समावेश रहेको प्रतियोगितामा कुल २९ खेल हुने थियो । तर, १८ खेल वर्षाकै कारण रोकियो । ११ खेलको मात्रै नतिजा आयो । ११ खेलमध्ये पनि पाँच खेल मात्रै पूरै २० ओभरको भयो । बाँकी खेलहरू ओभर छोट्याएर जबर्जस्ती खेलाइएको छ । प्रतियोगिताको पहिलो दिन नै भारी वर्षा भयो ।

कुनै पनि कोणबाट त्यो दिन त्रिवि क्रिकेट मैदानमा खेल खेलाउन लायक थिएन । हिलाम्य बनेको मैदानमा राखेपका सदस्यसचिव टंकलाल घिसिङले गरेको बलिङमा युवा तथा खेलकुदमन्त्री महेश्वरजंग गहतराजले ब्याटिङ गर्दै उद्घाटन गरे । खेल ६ ओभरमा छोट्याइएको थियो । सुदूरपश्चिम प्रदेशलाई एनआरएनए स्पोट्‌र्स एकेडेमीले १२ रनले पराजित गर्‍यो । मूलपानीमा त्यही दिन गण्डकी प्रदेश र मधेस प्रदेशबीच खेल थियो । तर, हिलाम्य मैदानका कारण टससमेत हुन नपाई खेल रद्द भयो ।

यस्तो अवस्थामा क्यान र राखेप गम्भीर भएर सोच्नुपर्ने थियो । राखेपले आफ्नो प्रतियोगितालाई राम्रो बनाउनेभन्दा पनि लथालिङ्गै छोडिदियो । खेलाडी कतिबेला पानी उघ्रिन्छ र खेल्न पाइन्छ भनेर कुरेर बसेका थिए तर पदाधिकारी कतिबेला प्रतियोगिता सकिन्छ भनेर । नयाँ खेलाडीलाई आफ्नो प्रतिभा देखाउन हुटहुटी थियो, क्यान र राखेपलाई प्रतियोगिता सक्न । जिल्ला छनोटदेखि प्रतियोगिता खेलिञ्जेलसम्म २–३ करोड खर्च भयो । तर, यो सबै बालुवामा पानी खन्याएजस्तै भयो ।

अझ दुःखको कुरा विभागीय टिम एपीएफ क्लब र बागमती प्रदेशले एक खेल पनि खेल्न नपाई प्रतियोगिता सकियो । सहभागी टिमले खेल्न नपाई सकिने कस्तो प्रतियोगिता हो ? प्रदेश नम्बर १, गण्डकी प्रदेश र एनआरएनएले एक–एक खेल मात्रै खेल्न पाए । कुनै पनि टिमले आफ्नो सबै खेल खेल्न पाएनन् । मूलपानीमा हुने भनिएको ११ खेल सबै रद्द भयो । अप्रीय र हास्यास्पद त त्यतिबेला भयो, जतिबेला आर्मी र सुदूरपश्चिमबीच सेमिफाइनल हुँदै थियो । तर, पानी परेका कारण खेल हुन सकेन । आर्मी समूह ‘ए’ को विजेता भएका कारण सिधै फाइनलमा पुग्यो ।

प्रतियोगिता इतिहासकै झुर बन्यो । व्यवस्थापन त्यस्तै झुर । कतिसम्म भने खेलाडीले भोकभोकै खेल्ने वातावरणसम्म बन्यो । तर पनि कसैलाई मतलब छैन । कति निर्दयी क्यान ! यो कस्तो लाचारीपन हो राखेपको ?

फाइनल पनि ८ ओभरको मात्रै भयो । आर्मीलाई पराजित गर्दै पुलिसले उपाधि जित्यो । जितको खुसियाली खेलाडीमा देखिएन । मनभित्र भरिएको पीडा खेलाडीको अनुहारले प्रस्ट बताउँथ्यो । पुलिसलाई उपाधि दिलाएका कप्तान दीपेन्द्रसिंह ऐरी पनि खुसी छैनन् । खेलाडीको मन नरोएको होइन तर कुबेला राखेको प्रतियोगिताबारे खेलाडीले पनि विरोध गर्न सकेनन् । देशकै प्रतिष्ठित प्रतियोगिता ओझेलमा पर्दा कैयौँको प्रतिभा लुकेको छ । कतिको सपना त त्यही पानीसँगै विलीन भएको छ । तर, बोल्ने र बोल्नैपर्ने खेलाडीहरूले बोलेनन् । सायद नेपाल टी–२० लिग पो हो कि त्यसको कारण ?

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको पुरुष क्रिकेट किन यस्तो भयो ? यसका कारणहरू खोतलौँ ।

असोज ८ गतेदेखि कात्तिक ५ गतेसम्म नेपाल टी–२० लिग गर्ने भनेर क्यानले तालिका निकाल्यो । तर, राखेपको नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद गण्डकी प्रदेशमा असोज २८ देखि कात्तिक ३ गतेसम्म हुने मिति थियो । यसपछि क्यानले पुरुष क्रिकेटलाई अघि सार्न दबाब दियो । क्यानको दबाबकै कारण राखेपले मध्यझरीको समयमा प्रतियोगिता गर्ने निर्णय गर्‍यो । मुख्य गल्ती यही भयो ।

झरीमै लुथ्रुक्क भिजेको पुरुष क्रिकेट सक्नुभन्दा दुई दिनअघि अर्थात् २९ भदौमा नेपाल टी–२० लिग पूर्वनिर्धारित मितिमा नगरी पुस र माघमा गर्ने निर्णय गर्‍यो । क्यानले चुनावका कारण सारेको जानकारी दियो । यदि नेपाल टी–२० लिग सार्नै थियो भने नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको पुरुष क्रिकेट जबर्जस्ती सारेर वर्षात्‌मा किन गराइयो ? यसको जवाफ क्यानले दिनुपर्छ पर्दैन ? क्यानले हचुवाको भरमा निर्णय गर्दा पुरुष क्रिकेट मात्रै होइन, धेरै खेलाडीको भविष्यमा खेलबाड गरेको छ । यो एउटा अपराधभन्दा कम छैन ।

सार्नै थियो भने १०–१५ दिनअघि निर्णय गरेको भए नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदको पुरुष क्रिकेट पोखरामै हुने थियो । त्यो पनि भव्यताका साथ । खेलाडीले खेल्न पाउने थिए । नयाँले अवसर पाउँथे । तर, यो प्रतियोगिता ‘बेल’ बन्यो, अनि खेलाडी ‘काग’ । अर्थात् नेपाली उखानमा भने जस्तै ‘कागलाई बेल पाक्यो हर्ष न विस्मात ।’

यो प्रतियोगिताले नेपाली क्रिकेटको ऐना देखाएको छ । नेपाली क्रिकेट हाँक्ने नेतृत्वमा बसेका पदाधिकारी कस्ता छन् ? उनीहरूको योजना कस्तो छ ? कसरी प्रतियोगिता गर्छन् भन्ने कुरा यो प्रतियोगिताले छर्लङ्ग बनाएको छ । यता, क्यानका पदाधिकारी क्रिकेटको विकासमा गैरजिम्मेवार बनिरहेका छन् । यसको अर्थ क्यान अहिले पनि सुतेकै छ । हिजो पनि सुतेकै थियो र भोलि पनि सुतेरै बिताउनेछ ।

यही असोजमा चतुरबहादुर चन्द क्यानको अध्यक्षमा निर्वाचित भएको तीन वर्ष पूरा भएको छ । अब उनको कार्यकाल सकिन एक वर्ष बाँकी छ । तर, उनको नेतृत्वमा नेपाली क्रिकेटले के प्रगति गर्‍यो ? अहिलेसम्म वाह ! भन्ने काम के गरे ? केही पनि भएन । पहिलो वर्षमै नेपाल प्रिमियर लिग गराउँछौँ भन्ने नारा बोकेका चन्दले कार्यकाल सकिन लाग्दा इन्डियन कम्पनीलाई बेचेको नेपाल टी–२० लिग गराउन सकेका छैनन् ।

क्यानले ग्रास रुटका कार्यक्रम गर्न सकेको छैन । उमेर समूहका क्रिकेट लथालिङ्गै छ । आईसीसी र एसीसीले उमेर समूहको प्रतियोगिता गरेको खण्डमा क्यानले बत्ती बालेर खेलाडी खोज्नुपर्ने अवस्था आएको छ । धेरै खेलाडी पेसा नै त्यागेर पलायन भएका छन् । कतिको प्रतिभा लुकेको छ । कति खेलाडी राम्रो खेल्दाखेल्दै अवसरको अभावमा क्रिकेटबाटै बाहिरिएका छन् । त्यसको एक प्रतिनिधिपात्र हुन् नरेश बुढाऐर । नरेश क्यानडाको राष्ट्रिय टिममा बन्द प्रशिक्षणमा परेका छन् । नरेशले नेपाली राष्ट्रिय टिमबाट अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलिसकेका छन् । चन्द्र–सूर्य झण्डामुनि खेल्ने नरेश किन क्यानडाबाट खेल्दैछन् ? उनीजस्तै नेपाली क्रिकेटबाटै पलायन भएका प्रतिभावान् खेलाडीको आँसुले क्यान पदाधिकारीलाई सायद पोल्दैन होला ।

क्यान अध्यक्ष चतुरबहादुर चन्द कांग्रेस बैतडीका सभापति हुन् । चन्द बैतडीबाट प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि उम्मेदवार सिफारिस पनि भएका छन् । यसबाट प्रस्ट हुन्छ, उनले नेपाली क्रिकेटको विकास गर्छन् कि राजनीति ? क्यानको कार्यालय काठमाडौंको मूलपानीमा छ । तर, उनको कार्यक्षेत्र बैतडी हुने गरेको छ । त्यो पनि जिल्ला सभापतिको रूपमा ।

क्यानको बोर्ड बैठक र विशेष काम पर्दा मात्रै उनी काठमाडौं आउने गरेका छन् । पछिल्लो समय त उनले भुल्ने गरेका छन् क्यानको अध्यक्ष हुँ भनेर । हुन पनि उनी कम्मर कसेर लागिपरेका छन् प्रतिनिधिसभाको टिकट हात पार्न ।

रामचन्द्र पौडेलनिकट चन्द प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवादेखि अन्य नेतालाई टिकटका लागि मनाउने प्रयासमा छन् । ‘कामकुरो एकातिर, कुम्लो बोकी ठिमीतिर’ भनेजस्तै छ, अध्यक्ष चन्दको कार्यशैली । यसरी क्रिकेटको विकास कदापि हुने छैन । अध्यक्षजस्तो पद सम्हालिसकेपछि उनले क्रिकेटमै ध्यान दिनुपर्ने हो । तर, क्रिकेटभन्दा पनि अध्यक्ष चन्द राजनीतिमा लागे । नेपाली क्रिकेटको विकासका लागि कि उनले राजनीति छोड्नुपर्छ, कि क्रिकेट । नत्र त भोकाइरहेका खेलाडी, टुटिसकेका सपना, ओझेल बन्दै गरेका लक्ष्यले पनि सराप्नेछन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असोज ६, २०७९ १५:०९