सिन्धु एमाले : को, कति पानीमा ?

A+ A A-

सरकारले निर्वाचनको मिति घोषणा गरेसँगै चुनावी सरगर्मी बढ्दो छ । एमाले सिन्धुपाल्चोकमा टिकटका आकांक्षीहरू धेरै देखिएका छन् । वडा अध्यक्षमा जित्न नसक्नेहरूसमेत केन्द्रमा आफ्नो नाम सिफारिस गराउन सफल भए । तिनले टिकट पाए हालत कस्तो होला ? आफू कति पानीमा छु भनेरसमेत विश्लेषण गर्न नसक्नेहरूसमेत अहिले पदका लागि जे पनि गर्न तयार भएर लागेका छन् । ती व्यक्तिहरूले टिकट पाउने सम्भावना त छैन नै, साथै टिकट नपाउँदा तिनीहरूले के गर्लान् भनेर सिन्धुवासीले चासोका साथ हेरेका छन् ।

सिपामा एमालेको खास अवस्था कस्तो छ त ?

सिन्धुपाल्चोकमा स्थानीय तह निर्वाचन–२०७९ मा वडाध्यक्षले प्राप्त गरेको मतका आधारमा दलीय क्षेत्रगत र प्रदेशगत अंकगणित यस्तो छ:

PDF Table- Yogesh (1)1663743495.jpg

यो त गत वैशाखमा सम्पन्न स्थानीय निर्वाचनको मत परिणाम भयो । स्थानीया तहमा आएको मत संघीय संसद् या प्रदेशमा जस्ताको तस्तै जान्छ भन्नु मूर्खता हो । तर पनि अलिअलि चैँ मिल्न सक्छ ।

एमाले सिन्धुमा को–को छन् त टिकटका दाबेदारहरू ?
कसले लिन सक्छ टिकट ?
जित्ने व्यक्ति चाहिँ को हो त ?
अनि जित्ने आधारहरू के–के हुन् ?

सिन्धुपाल्चोक जिल्लाका मुख्य ठाउँ, एमालेका विभिन्न तहका नेता/कार्यकर्ताहरू र विभिन्न राजनीतिक दलका सक्रिय नेता/कार्यकर्ताहरूसँग औपचारिक तथा अनौपचारिक कुराकानीबाट यो विश्लेषण तयार गरिएको हो ।

सिन्धुपाल्चोक जिल्लामा २ संघीय निर्वाचन क्षेत्र र ४ प्रदेश निर्वाचन क्षेत्र छन् । गत निर्वाचनमा १ प्रदेश सांसदबाहेक ३ सिट नै वामपन्थी गठबन्धनले जितेको थियो । अहिले अवस्था फरक छ । त्यति हुँदा पनि एमाले बलियो नै छ ।

क्षेत्र नं १ बाट सुरु गरौँ ।

संघीय संसद्‌का लागि मुख्य गरी तीन जनाको दाबी छ । नाम चाहिँ केन्द्रमा चार जनाको पठाइएको छ । सो सूचीमा बागमती प्रदेशका बहालवाला दुई जना सांसदहरू अरुण नेपाल र सरेश नेपाल तथा युवानेता भरत पराजुली र बादल तामाङ परेका छन् ।

निर्वाचन क्षेत्र नं. १ का जनताबीच अरुण नेपाल र सरेश नेपाल दुवै जना टेस्टेड नेता हुन् । उनीहरू दुवै जना प्रदेश सांसद हुन् भने दुवैले यसैपालि (२०७४–२०७८) मा नै मन्त्री हुने अवसर पाए । अरुण नेपाल संसदीय मोर्चामा २०६४ सालदेखि लागेका हुन् । संविधानसभाको दुवै निर्वाचन (२०६४, २०७०) मा अरुणले पराजय ब्यहोर्नुपर्‍यो । २०७० को दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा त जम्मा ३२ मतले पराजित भएका थिए । विजयी भएका थिए मोहनबहादुर बस्नेत ।

एमाले कार्यकर्ताहरू अझै भन्ने गर्छन्– सरेशले सघाएको भए उक्त निर्वाचन जितिन्थ्यो । खैर, त्यो पाटो छोडौँ । एमाले सिन्धुपाल्चोकमा सुवास कर्माचार्य (जो अहिले समाजवादीमा छन्) पछि सबैभन्दा बढी लाभको अवसर लिने नेतामा सरेश नेपाल पर्छन् ।

सरेश नेपालले गाविस अध्यक्ष, जिविस उपसभापति, जिविस सभापति र प्रदेश सांसदजस्ता अवसरहरू पाइसकेका छन् । त्यस्तै, उनले प्रदेशमन्त्री, कृषि विकास बैंक बोर्ड सदस्य, बीमा संस्थानमा बोर्ड सदस्य र पशुपति क्षेत्र विकास कोषको सदस्य–सचिवजस्ता पदमा पनि अवसर पाइसकेका छन् ।

सरेशले जति अवसर अरुण नेपालले पाएका छैनन् । उनले पाएको भनेको दुईपटक संविधानसभाको निर्वाचनमा टिकट हो । अरुण र सरेशको आन्तरिक द्वन्द्वले १ नं क्षेत्र गुम्न सक्ने भयमा छन् स्थानीय एमाले कार्यकर्ताहरू । अहिले सरकारी गठबन्धन मतमा अघि भए पनि निर्वाचन जित्ने आधार छैन । कांग्रेसले टिकट पाउँदा माओवादीले सहयोग नगर्ने, माओवादीले टिकट पाउँदा कांग्रेसले सहयोग नगर्ने भनेर खुलमखुल्ला घोषणा गरेका छन् ।

यस्तो परिस्थितिमा एमालेले निर्वाचन जित्ने सम्भावना अधिक छ । सरेशलाई माओवादीहरूले नरुचाउने र अरुणलाई कांग्रेसहरूले नरुचाउने हुँदा तेस्रो साझा व्यक्ति खोजी गर्ने हो भने एमालेले सहजै निर्वाचन जित्न सक्छ । तेस्रो व्यक्ति हुन् भरत पराजुली । युवाहरूमाझ राम्रो छवि भएका र परिआउँदा जे पनि गर्न सक्ने, नेपालद्वयको द्वन्द्वले निर्वाचन हार्नुभन्दा नयाँ व्यक्तिलाई दिनुपर्छ भन्ने आवाज एमाले पङ्क्तिमा व्यापक देखिन्छ । जिल्लाका एक प्रभावशाली नेताले भने, 'सरेशले संघीय संसद्‌को टिकट पाए भने अरुण नेपाल निकटकाले असहयोग गर्न सक्छन तर अरुण नेपालले टिकट पाए भने सरेश नेपाल स्वयम्‌ले असहयोग गर्छन्, जुन तथ्य २०७० मा नै देखिसकिएको छ ।'

प्रदेश प्रतिनिधिसभा– १ (क)

प्रदेशसभा (क) बाट जिल्ला कमिटी अध्यक्ष कमल नेपाल, दीपक सुवेदी, प्रदीप पौडेल, शम्भु सापकोटा, सुकदेव रिसाल, बाह्रबिसे नगरपालिकाका पूर्वमेयर निमफुञ्जो शेर्पा, आङदोर्जे शेर्पा, डीबी लामा, कल्याणी घिसिङ, सागर घिमिरे, फुर्निमा शेर्पा, पेम्बा शेर्पा, कृष्णमाया मोक्तान, मीना बोहरा, दिल्लीप्रसाद तिमिल्सिना र अर्थमाया श्रेष्ठ सिफारिस भएका छन् ।

प्रदेश प्रतिनिधिसभा– १ (ख)

प्रतिनिधिसभा–१ (ख) मा प्रत्यक्षतर्फ प्रेमलाल लामा, अमानसिं तामाङ, डम्बर थापा, शोभा कार्की, डाक्टर विनोद नेपाल, पुरुषोत्तम प्याकुरेल र होमनारायण श्रेष्ठ सिफारिस भएका छन् ।

प्रतिनिधिसभा १ को (क) मा अहिलेका जिल्ला अध्यक्ष कमल नेपालको लगभग पक्कापक्कीजस्तो देखिन्छ भने (ख) मा चैँ अलि पेचिलो देखिन्छ ।

(ख) मा तीन जनाको प्रमुख दाबेदारी देखिन्छ । जातीय सन्तुलन, पार्टीमा योगदान आधार सिनियर, नवप्रवेशी आदि हेर्दा अमानसिं तामाङ, प्रेम लामा र पुरुषोत्तम प्याकुरेलबीच रस्साकस्सी देखिन्छ । भर्खरै मात्र गाउँपालिका अध्यक्षको कार्यकाल सकेका अझ गाउँपालिका महासंघका अध्यक्ष भएका होमनारायण श्रेष्ठलाई कार्यकर्ताहरूले अर्को पटकको तयारी गर्नू भनेर सुझाव दिइरहेका छन् । तीमध्ये सबैभन्दा बढी अवसर पाउने होमनारायण नै हुन् ।

होमनारायण श्रेष्ठ २०५४ सालमा नै गाविस अध्यक्ष भएका थिए । उनी २०७४ को स्थानीया तहको निर्वाचनमा जुगल गाउँपालिकामा अध्यक्ष थिए । त्यस्तै, गाउँपालिकामा अध्यक्ष बनेलगत्तै गाउँपालिका महासंघको केन्द्रीय अध्यक्षसमेत भए । उनी जिल्लामा मदन भण्डारी फाउण्डेसनको जिल्ला कार्यसमितिको अध्यक्षसमेत भएका थिए ।

'जसले अहिलेसम्म एकपटक बैठकसमेत राखेका छैनन् । अवसर आउँदा जहाँ पनि तम्सिने बानीका कारण श्रेष्ठको दाबेदारी कमजोर देखिन्छ । हुन त उनले राष्ट्रपतिको हाउगुजी देखाउँदै पद पाएका हुन्', अब त्यो हाउगुजीले काम नगर्ने एमाले नेताहरू बताउँछन् ।

संघीय क्षेत्र नं २

संघीय संसद्‌का लागि मुख्यगरी तीन जनाको दाबी छ । नाम पनि केन्द्रमा तीनै जनाको नै पठाइएको छ । जसमा स्थायी कमिटी सदस्य शेरबहादुर तामाङ र बागमती प्रदेश संगठन कमिटीका सदस्यद्वय हस्त पण्डित र माधव पाण्डे छन् ।

यो क्षेत्रमा नेताहरू धेरै तर लाभको पद लिने कम नेताहरू भएकै कारण एमालेको बलियो संगठन, विरासत राम्रो, दूध र तरकारी बेचेर पार्टीलाई लेबी तिरेर पार्टीको काममा हिँड्ने धेरै प्रतिबद्ध कार्यकर्ताहरू रहेकै कारण पनि नेताहरू टिकट लिन मरिहत्ते गरेर लागेका छन् ।

साबिक ३ नं का सबै र साबिक २ नं का इन्द्रावती गाउँपालिकाका सबै वडा, चौतारा नगरका २,३,४,९,१० बाहेक सबै वडाहरू मिलाएर २ नं क्षेत्र बनाइएको हो । पहिलेदेखि नै एमाले बलियो रहेको भूगोल हो यो । संसदीय राजनीतिमा २०४८ देखि २०५६ सम्म पशुपति शमशेरले जिते पनि स्थानीयस्तरमा एमाले बलियो रहेको क्षेत्र हो । यो क्षेत्रमा एमालेबाट दुईपटक जितेका शेरबहादुर तामाङ दुईपटक मन्त्री भइसकेका छन् भने एकपटक जितेका दावा तामाङ (जो अहिले एमालेमा छन) पनि मन्त्री भइसकेका छन् ।

विशेष गरी तामाङको बाहुल्य रहेको यस क्षेत्रमा टिकट लिनेहरूमा झन् चर्को प्रस्तिस्पर्धा छ । निर्वाचन क्षेत्र २ मा संघीय संसद्‌भन्दा पनि प्रदेशमा झनै बढी रस्साकस्सी देखिन्छ । ज–जसको नाम सिफारिस भए पनि टिकट लिने शेरबहादुर तामाङ नै हुन् । यो निर्वाचनमा चाहिँ उनको विकल्प खोज्नु भनेको एमालेले एक सिट गुमाउनु अनि सिन्धुका जनता थप पछि पर्नु हो । गठबन्धनलाई परास्त गर्न सक्ने र राष्ट्रिय फिगरको नेता उनी मात्र हुन् ।

गठनधनको उम्मेदवार को हुने भन्ने अहिलेसम्म टुङ्गो छैन । जो उम्मेदवार भए पनि उनलाई चुनौती दिन सक्ने कोही छैन । 'अहिले हामीलाई शेरबहादुर मन नपरेर के गर्नु, सिन्धु २ मा उनको विकल्पमा कोही निस्केनन् । अलि सम्भावना हस्त पण्डितको थियो त उनी कता पो अल्झे,' एक कार्यकर्ता नाम नबताउने सर्तमा भन्छन । जातीय भोट, एमालेको मजबुत संगठन भएका कारण विपक्षीको भोटसमेत ल्याउने क्षमता उनीसँग छ ।

शेरबहादुर तिनै व्यक्ति हुन्, जसले २०६४ को पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनमा ९८ मतले हार व्यहोरे । जित निकालेका थिए, माओवादीका दावा तामाङले । जो अहिले एमालेको केन्द्रीय सदस्य छन् । २०७० को निर्वाचनमा पशुपति शमशेरलाई ४ हजारभन्दा बढी मतले पराजित गरे । उनी जम्माजम्मी दुईपटक सांसद भए । दुईपटक मन्त्री भए । एकपटक लगभग ५ महिना जति, अर्कोपटक १९ दिने । त्यो बेलामा उनले गर्न सक्ने योगदान चाहिँ दिएका छन् ।

प्रतिनिधिसभा– २ (क) मा डालबहादुर सापकोटा, विष्णुमणि आचार्य, रामचन्द्र बस्नेत, राजन आचार्य, देवी दुलाल, शिवहरि सापकोटा, राजु नेपाल, खिलबहादुर गिरी र डबले लामा सिफारिस भएका छन् ।

प्रतिनिधिसभा– २ (ख) तर्फ मित्रलाल चौलागाईं, कृष्णगोपाल तामाङ, अशोक चौलागाईं, शिशिर वाइबा, सोमर बम्जन र चिरन तामाङ सिफारिस भएका छन् ।

प्रतिनिधिसभा– २ को (क) मा खासै गतिला उम्मेदवार छैनन् । वडामा समेत जित्न नसक्नेहरू सिफारिस भएका छन् । संघीय निर्वाचन क्षेत्र १ (ख) मा सिफरिस भएका, केही समय अघि एमाले प्रवेश गरेका अमानसिंह तामाङलाई टिकट दिँदा उनले जित निकाल्न सक्ने अनि नवप्रवेशीलाई एमालेले लाखापाखा गर्दैन भन्ने सन्देश जाने हुँदा उनले नै पाउने सम्भावना ज्यादा छ । अमानसिंले ५ वर्ष चौताराको मेयरसमेत चलाएको हुँदा उनले जित्ने आधारहरूसमेत निकै छन् ।

खास पेचिलो लडाइँ चै २ (ख) मा देखिन्छ । जहाँ नेता नै नेता छन् । हस्त पण्डित, बालकृष्ण देउजा, माधव पाण्डे, शिशिर वाइबा, अशोक चौलागाई, कृष्ण गोपाल तामाङ, मित्रलाल चौलागाईं, सोमर बम्जन, चिरन तामाङ आदि छन् ।

प्रदेशमा हस्त पण्डित अनि संघीयमा शेरबहादुर तामाङलाई टिकट दिने हो भने दुवै जनाले जित्ने लगभग पक्कापक्की नै छ । जातीय सन्तुलन, भौगोलिक अवस्था, पार्टीमा योगदान, सक्रियता सबै हिसाबले उपयुक्त देखिन्छ । प्रदेशमा एमालेलाई किन सहज छ भने तीन पालिका रहेको यस क्षेत्रमा पाँच पोखरीमा एमालेको अत्यधिक बहुतमा मेलम्चीमा उपमेयरसहित बहुमत हेलम्बुमा दुईवटा वडा जितेर सम्मानजनक स्थितिमा छ ।

मेलम्चीमा त २ गठबन्धनविरुद्ध (कांग्रेस–राप्रपाको एउटा गठबन्धन, माओवादी–समाजवादी अर्को गठबन्धन) अनि आफ्नै पार्टीका बहालवाला मेयरलगायत १० बुँदेवालाहरूको असहयोगका बबाजुद पनि मेलम्चीमा एमाले उम्मेदवार बालकृष्ण देउजाले ९२ मतले निर्वाचन हार्नु भनेको एमाले कमजोर छैन भन्ने बलियो आधार हो । अझ वडा नं. ४, ५, ९ मा त कांग्रेसले बुथ कब्ब्जा नै गरेको थियो । बालकृष्ण देउजाले प्रदेश संसद्‌का लागि जान्नँ भनेपछि टिकटका लागि झन् बढी प्रतिस्पर्धा देखिन्छ ।

यो क्षेत्रमा नेताहरू धेरै तर लाभको पद लिने कम नेताहरू भएकै कारण एमालेको बलियो संगठन, विरासत राम्रो, दूध र तरकारी बेचेर पार्टीलाई लेबी तिरेर पार्टीको काममा हिँड्ने धेरै प्रतिबद्ध कार्यकर्ताहरू रहेकै कारण पनि नेताहरू टिकट लिन मरिहत्ते गरेर लागेका छन् ।

निष्कर्ष

सिन्धुपाल्चोकमा एमालेले आफ्नो प्रभुत्व कायम राख्ने हो भने संघीय निर्वाचन क्षेत्र नं १ मा नयाँ व्यक्ति ल्याउनुपर्ने देखिन्छ । संघीय निर्वाचन क्षेत्र नं २ मा शेरबहादुर तामाङलाई नै निरन्तरता दिनुपर्ने देखिन्छ । प्रदेशमा चैँ कमल नेपाल, प्रेम लामा, अमानसिं तामाङ, हस्त पण्डितलगायतलाई मिलाएर लैजाँदा जित्ने सम्भावना ज्यादा देखिन्छ ।

लेखक आचार्य नेपाल पत्रकार महांसघ सिन्धुपाल्चोकका सचिव हुन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, असोज ५, २०७९ १६:४६