डेब्यु प्रतियोगितामा उपाधि लक्ष्य

A+ A A-

फुटबल खेल्ने न धोको थियो, न सपना । रमाइलोका लागि खेल्दाखेल्दै दीपा शाहीलाई राष्ट्रिय फुटबल टिमसम्मको यात्रा थाहै भएन । उनी आफैँ पनि भन्छिन्, 'यहाँसम्मको यात्रा अकल्पनीय नै हो ।'

बनेको छ पहराले यो छाती मेरो
बगेको छ छहरा रगतमा मेरो
पखेरुमा जन्मी टाकुरामा खेल्ने
म झुक्दै नझुक्ने नेपालकी छोरी...।

हुम्ला ठाकुरनाथकै पहरा र छहराको स्पर्श लिँदै जन्मभूमिमा हुर्केकी दीपा नेपाली राष्ट्रिय महिला फुटबलमा नयाँ नाम हो । उदीयमान खेलाडीको रूपमा नेपाली फुटबलमा दीपा देखा परेकी छिन् । विकट ठाउँ जहाँ फुटबल गतिविधि हुँदैनथ्यो । केटीले फुटबल खेल्नु पाप नै हो भन्ने समाज थियो । त्यही समाजको अन्धविश्वासविरुद्ध झुक्दै नझुकी आफ्नो प्रतिभालाई आफूमा मात्रै नभई अन्तर्राष्ट्रियस्तरमै देखाउन दीपा तयार छिन् ।

महिला साफ च्याम्पियनसिप मंगलबार (भोलि) देखि सुरु हुँदैछ । यही प्रतियोगिताले दीपाको आगामी यात्रा कस्तो हुनेछ, एक किसिमको खाका तयार हुने नै छ । प्रतियोगिता सुरु हुँदै गर्दा सबैको ध्यान दीपामा केन्द्रित हुनेछ । पहिलोपटक राष्ट्रिय टिमबाट खेल्न लागेकी दीपा आफूलाई प्रमाणित गर्न पनि हतारमा छिन् । समस्या, अभाव र अन्धविश्वासलाई छिचोल्दै यहाँसम्म आइपुगेकी दीपा रोकिने छैनन् ।

केटीले फुटबल खेल्नुहुन्न

दीपा एकातिर, समाज अर्कोतिर । हुम्लामा उनका लागि यस्तो परिस्थिति थियो । त्यही भएर उनले फुटबल खासै खेल्न पाइनन् । फुटबल उनका लागि प्यासन पनि थिएन । खेल्न मन त हुन्थ्यो, तर समाजले दिँदैनथ्यो । नेपालको धेरै भागमा अझै पनि महिलाले फुटबल खेल्नुहुन्न भन्ने अन्धविश्वास छ । तर, बिस्तारै परिवर्तन हुँदै गएको पनि छ । फुटबल खेल्दै नखेल्नू भन्ने समाज अहिले दीपाको पक्षमा छ । ‘केटीले फुटबल खेल्नुहुँदैन भन्नुहुन्थ्यो । केटाहरूको लात्ती लाग्छ, फुटबल नखेल्नू भन्नुहुन्थ्यो । समाजले पनि तेरो छोरी त केटाहरूसँग खेल्न जान्छे भनेर अनेक सुनाउँथ्यो’, दीपा भन्छिन् ।

दीपाले यसरी गाली खाने गरेको धेरै समय भएको छैन । करिब ३ वर्षअघिसम्म पनि उनले यस्तै अनेक भनाइहरू खाने गरेकी थिइन् । उनकै बाबाले पनि फुटबल नखेल्नू भन्दै गाली गरेको उनका लागि आज पनि ताजै लाग्छ । तर समाज र उनको परिवार अहिले पछुताएको भने छ । दीपाले राम्रो गर्दै गएपछि घरबाट परिवारले भन्ने गरेका छन्, ‘धत्, दीपा गल्ती गरिएछ ।’

हुन पनि हो, दीपाले सानैदेखि फुटबल राम्रो खेल्न पाएको भए अहिले उनको स्तर नै अर्कै भइसक्थ्यो । जुन प्रतिभा उनीसँग थियो, त्यो धेरै पहिले निखार्ने मौका पाइसक्थिन् । दीपा भन्छिन्, ‘अहिले मेरो प्रदर्शन देखेर आमाबाबा पनि पछुताउनुहुन्छ । सानैदेखि खेल्नुपर्ने । हामीले खेल्न दिएनौँ भन्नुहुन्छ । अब राम्रो गर्दै जानू, आशीर्वाद छ भन्नुहुन्छ ।’

फुटबल खेलेको दुई वर्षमै राष्ट्रिय टिममा

न फुटबल खेल्ने ठूलो सपना थियो, न लक्ष्य । उनले कक्षा १० पास भइसकेपछि प्लस टु पढ्न काठमाडौं आएको करिब तीन वर्ष भयो । उनको फुटबल यात्रा काठमाडौं आइसकेपछि मात्रै सुरु हुन्छ । गाउँमा त रमाइलोका लागि भलिबललाई फुटबल बनाएर दाजुभाइसँग खेलेको याद मात्रै छ ।

गाउँमा फुटबल खेल्ने वातावरण पनि थिएन । फुटबल खेल्न त परको कुरा छुन पनि नपाउनेजस्तै थियो । त्यही भएर उनी गाउँमा साथीहरूसँग भलिबललाई फुटबल बनाएर खेल्थिन् । जर्सी, जुत्ता लगाएर खेल्ने त एउटा कल्पनाजस्तै । उनी भन्छिन्, ‘मैले फुटबल राम्रोसँग खेल्न थालेको नै दुई वर्ष भयो । पिछडिएको ठाउँ । एक त बल पाउँदैन थियो । जर्सी, जुत्ता त सपनाजस्तै । गाडीको बाटो थिएन । सामानहरू प्लेनबाट लानुपर्थ्यो, त्यो पनि सम्भव प्राय: हुँदैनथ्यो ।’

फुटबल खेल्नुपर्छ भनेर खेल्न थालेको करिब दुई वर्ष मात्रै भयो । दुई वर्षमा पूरै लागिपरेर खेल्दा कहाँसम्मको यात्रा तय हुन्छ ? बाल्यकालदेखि नै फुटबल खेल्दै आएकाहरू धेरै छन्, जो राष्ट्रिय टिममा पर्ने सपना देख्दादेख्दै खेल्नै छाडे । तर, दीपा यस्ती प्रतिभावान् खेलाडी हुन्, जो छोटो अवधिमै ठूलो फड्को मार्न सफल भइन् ।

कल्पना पनि थिएन

काठमाडौं आइसकेपछि फुटसल खेल्न थालेकी उनले फुटबल बुझ्न थालेको पनि धेरै भएको छैन । जति खेलिन्, कडा परिश्रमले खेलिन् । त्यसैले त आफ्नो पहिचान बनाएकी छिन् ।

काठमाडौं आइसकेपछि फुटबलमा चाहिँ कसरी जोडिन पुगिन् त ? फुटबलबाट टाढै रहेकी दीपालाई परिवार र समाजले जति फुटबलबाट टाढा राख्यो तर अन्त्यमा उनी फुटबलमै जोडिन पुगिन् । यसभित्रको पोको यसरी उनी खोल्छिन्, ‘काठमाडौं आउनुको मेरो उद्देश्य फुटबल खेल्नु थिएन । म त पढ्न आएको थिएँ । तर, यहाँसम्म आइपुग्नका लागि मलाई सविन शाही दाइकै कारण हो । उहाँले फुटबल खेल्नुपर्छ भनेर फुटसलमा लानुभयो ।’ उनी थप्छिन्, ‘१२ कक्षाको छुट्टी हुँदा फुटसल प्रतियोगिता खेलेँ । मैले त्यहाँबाट फुटबलको वातावरण बुझेँ । तेरो राम्रो छ, फुटबल खेल्नुपर्छ भनेर साथीहरूले हौसला दिइरहन्थे ।’

त्यसपछि दीपाको फुटबल यात्रा अघि बढ्यो । साथीहरूकै संगतमा उनी झापामा स्थानीय प्रतियोगिता खेल्न गइन् । रोयल स्पोर्टिङ क्लबबाट पहिलोपटक प्रतियोगिता खेलेकी दीपाले राम्रो छाप छोड्न सफल भइन् । उनको टिमले विजेता बन्दै २ लाख पुरस्कार जित्यो ।

‘कन्काई नगरपालिकाका प्रशिक्षकले मेरो खेल हेरिरहनुभएको रहेछ । त्यसपछि म कन्काई नगरपालिकासँग जोडिए ।’

झापाको कन्काई नगरपालिका उपमेयर कप प्रतियोगिताका लागि खेलाडीको खोजीमा थियो । त्यही क्रममा दीपा कन्काई नगरपालिकासँग जोडिएकी थिइन् । ललितपुरमा सम्पन्न उपमेयर कप तथा राष्ट्रिय लिगको छनोटमा कन्काईकी दीपाको प्रदर्शन देखेर सबै छक्क परे । सबैले उनको तारिफ पनि गरे । सबैको नजर उनीमाथि पर्‍यो । त्यो प्रतियोगिताकै उनी उत्कृष्ट खेलाडी भइन् ।

त्यसलगतै उनले यू–१८ र यू–१९ राष्ट्रिय टिमबाट साफ च्याम्पियनसिप पनि खेलिन् । त्यसपछि उनी विभागीय टिम आर्मको नजरमा पर्न सफल भइन् । आर्मीबाटै राष्ट्रिय लिग पनि खेलिन् । उनी भन्छिन्, ‘आर्मीमा करारमा आबद्ध भएको सात–आठ महिना भयो । मासिक १० हजार दिनुहुन्छ । बेलाबेला घरमा खर्च पठाउँछु ।’

फुटबलमै भविष्य

अब उनका लागि फुटबल नै सबै थोक भएको छ । नसाजस्तै । फुटबल छोडेर टाढिनुभन्दा, यही भविष्य खोज्ने दृढ संकल्प गर्छिन् उनी । पूर्वकप्तान सजना रानामगरलगायतका धेरै खेलाडी खेल्दाखेल्दै मैदान छाडेर विदेश पलायन भएका छन् । फुटबलले आफ्नो समस्या समाधान नहुने भएपछि राष्ट्रिय टिमबाट खेल्दै गरेका सन्तोष तामाङ, दर्शन गुरुङ, सुमन लामा, आशिष लामा, हेमन्त थापामगरलगायतका खेलाडी विदेशिएको धेरै समय भएको छैन । अझै धेरै खेलाडी विदेशिने तरखरमा छन् ।

फुटबलमा किरण चेम्जोङ र रोहित चन्द, क्रिकेटमा पारस खड्का र सन्दीप लामिछानेलाई देखाएर सबै खेलाडीको मूल्यांकन गरिनुहुन्न । त्यसले झनै खेलाडीलाई आर्थिक समस्या हुनेछ र पलायन हुने खेलाडी झन् बढ्नेछन् । दीपाजस्तै नयाँ आउने खेलाडीका लागि तनाव र दबाबमुक्त खेल्ने वातावरण बनाइनुपर्छ ।

दीपालाई पनि खेलाडीहरू विदेशिएको समाचारले मन पोल्छ । भविष्य सुनिश्चित छैन कि भन्ने प्रश्न उनको मनमा नउब्जिएको पनि होइन । ‘दाजु–दिदीहरू विदेश जाँदा नराम्रो हुन्छ । यहाँ भविष्य छैन कि जस्तो हुन्छ । तर, यहाँ राम्रो हुन्छ भन्ने विश्वास छ,’ उनी भन्छिन्, ‘विगतमा नराम्रो भए पनि अब राम्रो हुँदै जान्छजस्तो लाग्छ । दाइदिदीहरूले जे–जस्तो भोग्नुभयो, अब हाम्रो पालामा त्यो हुँदैनजस्तो लाग्छ । खेलेरै सुखका साथ बाँच्ने दिन पनि त आऊला नि ।’

च्याम्पियन लक्ष्य

उपाधिको हुटहुटी भएको पनि धेरै भयो । पाँचौँ संस्करणसम्म नेपाल चारपटक उपविजेता बनेको छ । उपाधिमा नेपालको बाधक सधैँ भारत हुँदै आएको छ । मन जित्नु मात्रै सबै थोक होइन । उपाधि नै नजितेर मन जितेको के अर्थ रह्यो र ? साफ च्याम्पियनसिपमा नेपालले जित्ने भनेकै सधैँ मन हो । खेल त सधैँ भारतको पोल्टामा । तर, योपटक भने साफ च्याम्पियन बन्ने नेपालका आधारहरू धेरै छन् । विगत लामो समयदेखि नेपालले साफकै लागि भनेर अभ्यास गरेको छ । यो अभ्यासको दौरानमा धेरै कमी कमजोरीहरूलाई सुधार गरिएको छ ।

नयाँ प्रतिभावान् खेलाडीको आगमनले टिममा ऊर्जा थपिएको छ । टिमवर्क नै नेपालको मुख्य हतियार हो । दीपा भन्छिन्, ‘लक्ष्य भनेकै उपाधि हो । म जुनियर हुँ । मभन्दा राम्रा दिदीहरू हुनुहुन्छ । तर, मैले मौका पाएँ भने शतप्रतिशत राम्रो गर्नेछु । म जति सक्छु, त्यो देशका लागि दिनेछु ।’ अभ्यासको दौरानमा पनि सबैबाट उनले सहयोग पाइन् । तर, एक्कासि सिनियरसँग अभ्यास गर्दा अप्ठ्यारो भने निकै भयो । तर, अथक परिश्रमले आफूलाई अरुमाझ बलियो रूपमा प्रस्तुत गरेकी छिन् । सानो कद भए पनि उनी आफ्नो जिम्मेवारी इमानदारितापूर्वक निभाउँछिन् । भन्छिन् ‘प्लेइङ सेटमा पर्छुजस्तो लाग्छ । प्रशिक्षकले विश्वास गरेर खेलाउनुभयो भने म त्यो विश्वासलाई टुट्न दिन्नँ ।’

मुख्य प्रशिक्षक कुमार थापालाई पनि दीपा शाहीको प्रदर्शनले लोभ्याएको छ । भन्छन्, ‘दीपा एकदम प्रतिभावान् खेलाडी हुन् । नयाँ खेलाडी भए पनि उनमा परिपक्वता छ । उनले सुरुदेखि नै टिमबाट खेल्ने सम्भावना अधिक छ ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ २०, २०७९ २१:३०