कांग्रेसभित्रका प्राज्ञिक व्यक्तिले रोजेको चितवन १, श्रेष्ठ र बुर्लाकोटीको चुनौती कति ?

कांग्रेसभित्रका प्राज्ञिक व्यक्तिले रोजेको चितवन १, श्रेष्ठ र बुर्लाकोटीको चुनौती कति ?

A+ A A-

प्राज्ञिक क्षेत्रमा भिन्न स्थान बनाएको र अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा समेत राम्रो परिचय बनाएका व्यक्तिहरू कांग्रेसबाट आगामी प्रतिनिधिसभा सदस्यको उम्मेदवार बन्ने प्रतीक्षा रहेको देखिन्छ । यस्तै चर्चामा राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष डा. स्वर्णिम वाग्ले छन्, जसले भर्खरै यूएनडीपीको एसिया क्षेत्रको सल्लाहकारबाट राजीनामा दिएका छन् । राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष डा. विश्वनाथ पौडेल जो एमसीसीका विज्ञसमेत रहेका थिए ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालयका पूर्वउपकुलपति तीर्थ खनियाँ, राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष प्रा.डा. गोविन्द पोखरेललगायतका चुनावमा उठ्ने तयारीमा छन् । यीमध्ये पोखरेल अघिल्लो निर्वाचनमा पनि उठेका थिए भने अन्यको भने पहिलो प्रयास हो ।

प्राज्ञिक क्षेत्र र विश्वस्तरमै छुट्टै नाम राखेका डा. वाग्लेसहित पौडेल र खनियाँले एउटै निर्वाचन क्षेत्रमा उम्मेदवार बन्न आवेदन दिएका छन् । ‘म यही क्षेत्रमा पढे हुर्केको पनि हो, त्यहाँबाट चुनाव लड्न म इच्छुक नै हो,’ डा. वाग्लेले शिलापत्रसँग भने ।

डा. विश्व पौडेल चितवन रत्ननगरका बासिन्दा हुन् । कांग्रेस पुराना नेता राजेन्द्रप्रसाद बुर्लाकोटी र भीमप्रसाद थपलिया पनि प्रत्यक्षतर्फ उम्मेदवार बन्न चाहेका छन् । प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयका राज्यमन्त्री उमेश श्रेष्ठले पनि यही क्षेत्रबाट दाबी गरेका छन् । उनी कांग्रेसको जनजाति कोटाबाट समानुपातिक सांसद बनेका थिए ।

कांग्रेस चितवनका नेताहरूका अनुसार बुर्लाकोटी स्वाभाविक दाबेदारका रूपमा हेरिन्छन् । ‘उहाँ पुरानो नेता हो । नयाँ आउँदा खोसियो भनेजस्तो पनि हुन्छ । उहाँको दाबी स्वाभाविक हुँदा अरुलाई भन्न भने गाह्रो हुन्छ,’ अहिले उम्मेदवारका लागि निवेदन दिएकामध्येकै एक नेताले केही दिनअघिको भेटमा भनेका थिए । बुर्लाकोटी यसअघि कांग्रेसको बागमती प्रदेश उपसभापतिमा झिनो मतले पराजित भएका थिए ।

त्यत्तिकै दाबी राज्यमन्त्रीसमेत रहेका श्रेष्ठको पनि छ । कांग्रेस नेताहरूका अनुसार अहिले उनले समानुपातिकको सूचीमा बस्न आफू तयार नरहेको र प्रत्यक्ष चुनाव उठाउन नेताहरूलाई आग्रह गरेका छन् ।

मुख्यतया निवेदन दिएकामध्ये प्राज्ञिक पृष्ठभूमिबाट आएका, राजनीतिक संघर्षबाट आएका र व्यापारिक क्षेत्रमा नाम कमाएका देखिएका छन् । चितवनका एक नेताको दाबी छ, ‘राजनीतिक रूपमा यहाँ स्वाभाविक दाबेदार राजेन्द्र र भीम हो, अन्यले पनि रहर देखाउनुभएको छ तर अन्तिम छनोट केन्द्रले नै गर्ने भएकाले तेस्रो नम्बरमा को पर्छ भन्ने रहन्छ ।’

कांग्रेस क्षेत्रीय सभापति किरणभूषण ओली योग्यता, इमानदारिता र भोलिका दिनमा निभाउने भूमिकामा केन्द्रित रहेर छलफल गरिने र सहमतिकै आधारमा उम्मेदवार छनोट हुने बताउँछन् ।

'धेरै परिचित व्यक्तिहरूको निवेदन परेकाले अहिले सबैको चासो छ । हामीले सामूहिक छलफल पनि चलाइसकेका छौँ,’ सहमतिबाटै कम्तीमा तीन जनाको नाम सिफारिस गरिनेछ,’ ओलीले भने ।

को हुन् वाग्ले ?

स्वर्णिम यसअघि यूएनडीपी एसिया प्यासिफिकको प्रमुख आर्थिक सल्लाहकार थिए । उनी त्यो पदबाट राजीनामा दिएर चुनाव लड्न आएका हुन् । सुशील कोइरालाको प्रधानमन्त्रीकालमा उनलाई अमेरिकाबाट बोलाएर योजना आयोगको सदस्यमा नियुक्त गरिएको थियो । तत्कालीन अर्थमन्त्री रामशरण महत र तत्कालीन सचिव रामेश्वर खनालले समेत आग्रह गरेपछि अमेरिकाको जागिर छोडेर नेपाल आई उनले योजना आयोगको सदस्य भएर काम गरेका थिए ।

पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको पालामा उनी दोस्रोपटक योजना आयोगको सदस्य बनेका थिए भने अघिल्लोपटक शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री हुँदा वाग्लेले योजना आयोगको उपाध्यक्ष भएर काम गरेका थिए ।

१३औँ महाधिवेशनबाट सभापतिमा निर्वाचित भएपछि देउवाले वाग्लेलाई महासमिति सदस्यमा समेत मनोनीत गरेका थिए । वाग्लेले बूढानीलकण्ठ स्कुलहुँदै लण्डन स्कुल अफ इकोनोमिक्स, हार्वर्ड विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरेका छन् ।

वाग्ले कांग्रेस राजनीतिमा विभिन्न लेखरचनामार्फत पार्टीले अघि सारेका अर्थराजनीति र नीतिका विषयको वकालत गर्नुका साथै प्रशिक्षण र दस्तावेज लेखनमा सक्रिय रहँदै आएका छन् । उनले कांग्रेसले अघि सारेको र सार्नुपर्ने अर्थराजनीतिबारे नेता/कार्यकर्तालाई प्रशिक्षण दिँदै आएका छन् ।

त्यस्तै, २०७०, २०७४ को निर्वाचन र २०७९ को स्थानीय तहको निर्वाचनका क्रममा पार्टीको घोषणापत्र तयार गर्न पनि वाग्ले सक्रिय थिए । पार्टीमा विकास र आर्थिक परिदृश्यको उजागर तथा पार्टीले अघि सार्नुपर्ने मुद्दाका विषयमा पनि उनले परामर्श दिँदै आएका छन् ।

को हुन् पौडेल ?

पौडेल हाल राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष छन् । अहिले प्रधानमन्त्रीसँग नजिकको सम्बन्ध बनाएको पात्रको रूपमा चिनिने उनले अमेरिकाको बर्कलीस्थित युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्नियाबाट एग्रिकल्चरल एन्ड रिसोर्स इकोनोमिक्समा विद्यावारिधि गरेका छन् ।

काठमाडौं युनिभर्सिटी स्कुल अफ म्यानेजमेन्टमा भिजिटिङ एसोसिएट प्रोफेसरका रूपमा काम गरिसकेका पौडेलले मध्यतमोर हाइड्रोपावर कम्पनीको बोर्डमा बसेर काम गरेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आईएलओ) को आर्थिक सल्लाहकारको रूपमा पनि काम गरेका छन् पौडेलले । मिलेनियम च्यालेन्ज नेपालमा अर्थशास्त्रीको भूमिका निभाइसकेका उनी राष्ट्रिय योजना आयोगकै उपाध्यक्षका विज्ञ सल्लाहकारसमेत रहिसकेका छन् ।

को हुन् खनियाँ ?

खनियाँ त्रिभुवन विश्वविद्यालयका पूर्वउपकुलपति हुन् । विद्यालय र विश्वविद्यालय शिक्षामा लामो समय काम गरेको अनुभव सँगालेका उनले योजना आयोगको सदस्य, उच्चमाध्यमिक शिक्षा परिषद्को उपाध्यक्ष, आधारभूत तथा प्राथमिक शिक्षा परियोजनाको प्रमुख भएर काम गरिसकेका छन् ।

कांग्रेस महाधिवेशन प्रतिनिधिसमेत भएका उनी अघिल्लो निर्वाचनमा पनि उम्मेदवारको रूपमा सिफारिसमा परेका थिए । उनी उपकुलपतिहुँदै गर्दा उनीविरुद्ध स्वास्थ्य क्षेत्र सुधार अभियानकर्ता डा. गोविन्द केसी अनशनसमेत बसेका थिए ।

उपकुलपति पदबाट बिदा लिँदै गर्दा खनियाँले आफ्नो कार्यकालमा त्रिविमा प्राज्ञिक, भौतिक, प्रशासनिक र आर्थिक सुधार गरेको दाबी गरेका थिए ।

२०७४ को स्थानीय तहको निर्वाचनमा पार्टीका उम्मेदवारलाई असहयोग गरेको भनेर समेत उनीसँग स्पष्टीकरण माग गरिएको थियो ।

बलिया देखिन्छन् बुर्लाकोटी र श्रेष्ठ

उम्मेदवार बन्न चाहेकामध्ये सबैभन्दा बलिया नेता हुन् बुर्लाकोटी र श्रेष्ठ । चर्चामा पौडल र वाग्ले बढी रहे पनि जिल्लाबाट दुवै जना सिफारिस हुन गाह्रो हुने दाबी गरिएको छ ।

‘यो क्षेत्रमा हामीले अहिले जित्छौँ भन्ने छ, सबै योग्य नै हुनुहुन्छ,’ चितवन निर्वाचन क्षेत्र १ का एक महाधिवेशन प्रतिनिधि भन्छन्, ‘राजनीति गरेका व्यक्तिहरूले यदि बाहिरको मान्छेले पायो भने घात गर्न सक्ने जोखिम बढी हुन्छ । कम्तीमा जिल्लाले सिफारिस गर्ने क्रममा यो विषयलाई ध्यान दिनुपर्छ ।’

उनको अनुमान छ, 'सिफारिसमा बुर्लाकोटी, विश्व पौडेल र प्रधानमन्त्रीको चाहनाअनुसार उमेश श्रेष्ठ पनि पर्लान् । तर, टिकट पाउन सजिलो बुर्लाकोटी वा श्रेष्ठलाई देखिन्छ ।’

वाग्लेले यसबाहेक काठमाडौं ५ वा २ र गोरखाबाट पनि टिकट लिन चाहेका छन् । पौडेल भने निर्वाचन लड्दा चितवनबाटै उठ्ने अन्यथा नउठ्ने सोचमा देखिन्छन् । प्रत्यक्षतर्फ उम्मेदवार बन्न निवेदन दिनेमध्ये चार जना देउवा पक्ष र दुई जना कोइराला पक्ष हुन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, भदौ १५, २०७९ १४:११