व्यापारीकै स्वार्थमा खुल्दै बन्द हुँदै विदेशी मदिरा आयात, अर्थ र प्रधानमन्त्री रिझाउँदै ठूला घराना

व्यापारीकै स्वार्थमा खुल्दै बन्द हुँदै विदेशी मदिरा आयात, अर्थ र प्रधानमन्त्री रिझाउँदै ठूला घराना

A+ A A-

सरकारले विलासी र हानिकारक वस्तुको सूचीमा राखेका वस्तुहरूको आयात खुलाउने, प्रतिबन्धात्मक र पूर्ण बन्देज लगाउने निर्णय गर्दै आएको छ । करिब ६ महिना आयात रोक्न लगाएपछि गत २०७७ मा दसैँतिहारको मुखमा पुन: आयात खुलाउन सफल भएका व्यापारीहरूले अहिले पनि दसैँअघि आयात खुलाउन दबाब दिन थालेका छन् ।

गत वैशाखदेखि लगाइएको पूर्ण प्रतिबन्ध खुलाउन फेरि व्यापारीहरूले दबाब दिन थालेका छन् । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले मदिराको प्रतिबन्ध खुलाउने विषयको फाइल अघि नबढाएपछि व्यापारीहरूले अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मा र प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई दबाबसमेत दिन थालेका छन् ।

लामो समयदेखि प्रतिबन्ध लगाएका कारण मदिरा र होटल व्यवसायमा समस्या पुगेको तथा सरकारलाई राजस्वसमेत गुमेको तथ्यांक देखाएर व्यापारीहरूले लबिङ गरेका थिए । विगतमा प्रतिबन्ध लगाउँदाको अवस्था र अहिले ठूलो अन्तर नदेखिएको सन्दर्भमा उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले प्रतिबन्ध लगाइएका वस्तुलाई तत्कालका लागि निरन्तरता दिने गरी फाइल मन्त्रिपरिषद्‍मा पठाएको छ ।

‘हिजो मात्रै हाम्रोतर्फबाट प्रतिबन्धलगायतका वस्तुलाई निरन्तरता दिने गरी मन्त्रिपरिषद्‌मा सिफारिस गरेका छौँ, निर्णय के आउँछ हामीलाई नै थाहा छैन,’ उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका एक सह-सचिवले भने, ‘उद्योग मन्त्रालयमा पनि खुलाउन दबाब आएको थियो, अहिलेलाई हामीले खुलाउने निर्णय गर्न सकेनौँ ।’

प्रतिबन्ध खुकुलो बनाउने विषयमा सरकार सकारात्मक रहेको प्रधानमन्त्री कार्यालयको दाबी छ । ‘मदिरा मात्रै होइन, चाडवाडका बेला अन्य सामानमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएकाले यसले बजारमा महँगी बढाउने देखिन्छ, त्यसैले अहिले केही खुकुलो गराउन सकिन्छ कि भन्ने विषयमा छलफल गर्दैछौँ । लामो समय प्रतिबन्ध लगाउन हुँदैन भन्ने सबैको बुझाइ छ,’ प्रधानमन्त्री कार्यालयका एक अधिकारीले भने ।

स्रोतका अनुसार आयात खुलाउन विशाल ग्रुप र शारदा ग्रुपले सरकारलाई दबाब दिएका छन् । यी दुई ग्रुप नेपालमा धेरै विदेशी मदिरा भित्र्याउनेमा पर्छन् । यसका लागि उनीहरूले गत वर्ष मदिरा नआउँदा जोगिएको भनिएको सञ्चिति, राजस्वमा पुगेको धक्का र बजारमा भेटिएको नक्कली स्टिकरका मदिराको सहयोग लिएका छन् ।

नेपाल प्रहरीले ब्राण्डेड विदेशी मदिराको नक्कली उत्पादन गरी बिक्री वितरण गर्ने पाँच जनालाई गत शुक्रबार पक्राउ गरेको थियो । व्यापारीहरूले लामो समय प्रतिबन्ध लगाएकाले मदिराको कारोबारमा फल्ट हुनेको गरेको दाबी गरेका छन् ।

ठूलो मात्रामा भन्सार छली गरेर मदिरा भित्रिएको पनि व्यापारीहरूले बताएका छन् । ‘एकातर्फ भन्सार छली गरेर आउँदा राजस्व गुमेको छ, अर्कोतर्फ व्यापारमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा देखिँदा के गर्ने भन्ने सवालमा छलफल गरिएको हो, तर निर्णय केही भएको भने छैन,’ अर्थ मन्त्रालयका एक अधिकारीले भने ।

यता स्वदेशी उद्योगीहरू भने अहिले स्वदेशी बजारको माग धान्ने गरी उत्पादन गर्न सफल भएको दाबी गर्दै आयातित मदिरा प्रतिबन्ध नै लगाउन दबाब दिँदै आएका छन् । स्वस्थ प्रतिस्पर्धामा सरकारले सहयोग नगरेकाले व्यापारीहरू पनि विभाजित भएको निजीक्षेत्रका अगुवाहरूको दाबी छ ।

सरकारले गत वैशाखबाट लगाएको १० वस्तुको आयात प्रतिबन्धलाई १४ भदौसम्म निरन्तरता दिएको छ । आज रातिदेखि यो समय सकिने भएकाले तत्काल निर्णय लिनुपर्ने हुन्छ ।

निहित व्यापारीको स्टक सकिँदा खुलाउने, भरिँदा बन्द गर्ने प्रवृत्ति

लामो समय रोकिएको मदिरा आयात २०७७ असोजमा खुला गरिएको थियो । तत्कालीन सरकारले विशाल ग्रुपकै दबाबमा तयारी मदिरा आयात रोकेको सरकारले आयात खुला गरेको थियो ।

मदिरा आयातमा बन्देज लगाएसँगै स्वदेशी उद्योगीहरूले लगानी वृद्धि गरिरहेको समयमा २२ असोजमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले मदिरा आयात खुला गर्ने निर्णय गरेको थियो । ११ चैत २०७६ मा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले शोधनान्तरमा असर गर्न सक्ने भन्दै तयारी मदिरामा रोक लगाएको थियो । तत्कालीन सरकारले, विशाल ग्रुपलाई नै लाभ पुग्ने गरी सरकारले चकलेटको अन्तशुल्क घटाएको थियो ।

कुनै कारणबिना आयात रोक्ने र खोल्ने निर्णयले सरकार सीमित व्यवसायीको स्वार्थमा चलेको गरेको प्रस्ट गर्छ । `लकडाउन गरेपछि व्यापारमा संकुचन आयो, क्रयशक्ति कम हुने सम्भावना भएकाले शोधनान्तरमा असर पर्ने भभएकाले विलासी वस्तु र हानिकारक पदार्थ नियन्त्रण गराैँ भनेर मन्त्रालयसमेतको सल्लाहमा रोकिएको थिय‍ो,´ त्यतिबेला अर्थका एक अधिकारीले भनेका थिए, ‘अवस्था झन् खराब भएपछि खुलाउने निर्णय गरियो, हामीलाई थाहा नै भएन ।´

५ वर्षमा १५ अर्बको आयात

पछिल्लो ५ वर्षमा १५ अर्बको मदिरा आयात भएको छ । नेपालमा बढी आयात हुने पेय पदार्थमध्ये मदिरा अग्रस्थानमा छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ४ अर्ब ६ करोड ८४ लाख रुपैयाँको मदिरा आयात भएको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा २ अर्ब ६७ करोड, आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा ३ अर्ब ५० करोड, आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ३ अर्ब ५५ करोड र आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा २ अर्ब ८० करोड रुपैयाँको मदिरा नेपाल भित्रिएको छ ।

गत आर्थिक वर्ष र आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा आएको मदिराको परिमाण ९ महिनाको मात्रै हो । दुई आर्थिक वर्षमा सरकारले कुल ६ महिना परिमाणात्मक बन्देज लगाएको थियो । स्वदेशी व्यवसायीले भने मदिरामा नेपाल आत्मनिर्भर भएकाले विदेशी मदिरालाई कडाइ गर्न आग्रह गर्दै आएका छन् ।

सरकारले सीमित व्यवसायीको स्वार्थमा मदिरा आयातमा बन्देज लगाउने र खुला गराउने गरेको उनीहरूको आरोप छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ १४, २०७९ १५:५०