अंग्रेजी शिक्षकसँग चर्काचर्की परेर मुक्का बजार्दा...

A+ A A-

त्यतिबेला म ११ वर्षको थिएँ । कक्षा ६ मा पढ्दै गर्दा अंग्रेजी पढाउने शिक्षकसँग मेरो चर्काचर्की पर्‍यो र मैले डेस्कमा मुक्का बजारें । त्यसपछि मलाई स्कुलबाट रेस्टिकेट गरियाे ।

म कक्षाकोठामा यसरी हिंस्रक रुपमा प्रस्तुत भएको यो पहिलो घटना थिएन र दुःखको कुरा अन्तिम पनि होइन । तीन कक्षामा पढ्दा यस्तै व्यवहार गरेका कारण मलाई शिक्षकले निलम्बन गरेका थिए ।

मलाई ती गोरी शिक्षिका पटक्कै मन पर्दैनथ्यो । मलाई निष्कासन र घटुवा गर्ने शैली फरक र अपमानपूर्ण थियो । कक्षामा मलाई अन्य (काउकासियन) विद्यार्थीभन्दा फरक व्यवहार हुन्थ्यो । कुनै गल्ती गरेमा उनीहरु र मलाई सजाय दिने तरिका फरक थियो ।

म ८ वर्षको उमेरमा नश्लवाद, वर्ग विभेद र पूर्वाग्रहपूर्ण व्यवहारबाट अरुभन्दा धेरै फरक भएको थिएँ । प्रिन्सिपलले मलाई कारबाहीको नयाँ तरिका अपनाएकी थिइन् । उनले मलाई नयाँ स्थापित एकेडेमिक उपलब्धि कार्यक्रममा सामेल गराइन्, जुन स्कुलका लागि रोचक र विचित्रको नाम थियो । आश्चर्यको कुरा त के थियो भने यहाँ कक्षाका सबै विद्यार्थीको छालाको रंग पनि मेरो जस्तै (कालो) थियो ।

रोबर्ट लिप्साइटले लेखेको ‘द कन्टेन्डर’ उपन्यासमा न्युयोर्क नजिकैको हार्लेम सिटीका कालो रंगका बच्चाहरुको संघर्ष र जितको चित्रण गरिएको छ । जहाँका मुक्केबाजको परिचय जीवन बदल्न उत्प्रेरक बन्यो । तर, मेरा पाठकमध्ये कसैले पनि विद्यालय बाहिर मेरो परिस्थिति उनीहरुले पढेको उपन्यासका मुख्य चरित्रबीच समानता थियो भन्ने स्विकार नै गरेनन् ।

म सानै हुँदा मेरा बुबा हिरोइन (लागू पदार्थ)को अम्बली हुनुभएको थियो र जेलमा हुनुहुन्थ्यो । परिवारका लागि सबै आर्थिक जोहो गर्ने जिम्मा आमाको थियो ।

सानो घरमा बस्थ्यौं । बाल्यकालमा नै मेरो सुत्ने कोठाबाट बाहिर एक जनालाई गोली हानेको, महिलाहरु आफ्नै साथीबाट शारीरिक हिंसामा परेको र बालबालिका शोषित भएको देखेको थिएँ ।

मैले १२औं जन्म दिन मनाउन नपाउँदै गाडीमा आएर गोली चलाएको दृश्य देखें । यसबाट मेरो मनमा प्रश्नै प्रश्न उब्जिए । जवाफ दिने कोही थिएन । दुई वर्ष डिप्रेसनमा परें र दुईपटक आत्महत्याको प्रयाससमेत गरें ।

अत्यधिक डिप्रेसनको औषधि खाएँ । योगबाट आज मेरो जीवनको मार्ग बदल्दै छु । न्युयोर्कका सरकारी विद्यालयमा योगा सिकाउँदै आएको गैरनाफामूलक संगठन ‘बेन्ट अन लर्निङ’ कार्यक्रमको निर्देशकका रुपमा मैले बच्चा र अन्य हजारौं मानिसलाई आवश्यक वस्तुसहित योगा र ध्यान अभ्यास गराउँदै आएकाे छु । बच्चामा योगाको सकारात्मक प्रभाव देख्न थालेको छु । मलाई हरेक विद्यालयमा योगा आवश्यक छ भन्ने लाग्छ ।

‘इन्टरनेसनल जर्नल अफ योगा’ ले सन् २००९ मा गरेको एक अध्ययनमा ३ सय उच्च तनावग्रस्त बच्चाहरुलाई दुई समूहमा विभाजन गरिएको थियो । जसमध्ये एउटा समूहलाई नियमित योगामा सहभागी गराइयो भने अर्को समूह योगामा सहभागी थिएन । अध्ययनको नतिजाअनुसार योगामा सहभागी विद्यार्थीले आफ्नो एकेडेमिक प्रदर्शनमा पहिलेभन्दा उल्लेख्य सुधार गरे भने योगामा सहभागी नभएका विद्यार्थीको नतिजा यथावत् नै थियाे । धेरैजसो मानिसको सिकाइको तरिका पुनरावृत्ति र स्थिरता हो । जर्नल अफ फिजिकल थेरापीले गरेको एक अध्ययनअनुसार नियमित योगाले राम्रो मनोदशा (मुड) र स्मरण शक्ति बढाउन योगदान दिन सक्छ ।

अध्ययनमा १ सय ८ जना विद्यार्थीलाई ४ समूहमा विभाजन गरिएको थियो । उनीहरूलाई प्रत्येक फरक शैलीको प्राणायाम (श्वास नियन्त्रित गर्ने औपचारिक अभ्यास)को अभ्यास गराइन्थ्याे । यसमा सहभागी प्रत्येक समूहले औसत ८४ प्रतिशत स्मरण शक्तिमा सुधार गरेका थिए ।

जर्नल अफ अल्जाइमर रोगमा प्रकाशित एक रिपोर्टअनुसार शोधकर्ताले योगा र ध्यानले अल्जाइमर र विभिन्न प्रकारका मानसिक समस्याका रुपमा जोडिएका समस्या कम गर्न सहयोग पुग्छ ।

अफगानिस्तानमा हिंसामा परेका र गरिब समुदायका बालबालिकामा पीटीएसडी (पोस्ट ट्रम्याटिक स्ट्रेस डिसअर्डर) अर्थात् डिप्रेसन भएको पाइएको छ ।

सानो उमेरमै मैले स्कुलमा देखाएको हिंस्रक व्यवहार अनियन्त्रित चिन्ता र डिप्रेसनको सिधा असर थियो भन्ने अहिले आएर मैले बुझेको छु । मलाई त्यो व्यवहार ठीक थिएन भन्ने अहिले महसुस पनि हुन्छ । मैले २० वर्षभन्दा लामो समय यस्ता समस्यासँग संघर्ष गरें ।

न्युयोर्कको मेनहट्टन इन्टर साइन्स हाई स्कुलका प्रिन्सिपल केभिन फोर्नर भन्छन्, ‘हाम्रा बच्चाहरु असाधारण तनावमा छन् । विद्यार्थीले आफूलाई अलग बनाउन र जोड्न सकून् । यसबाट उनीहरुले आफूलाई रिकनेक्ट, रिलिज, रियलाइज र रि–फोकसका माध्यमबाट रिक्त स्थान पूर्ति गर्नमा सहयोग गरेको छ ।’

(क्विन्टिन भेन्नी अमेरिकाको बाल्टिमोरका योगा शिक्षक हुन् । चरम गरिबीका कारण स्कुलमा कमजोर छात्रका रुपमा भोगेको अपमानका कारण डिप्रेसनको सिकार बनेका भेन्नीले आफू कसरी यसवाट मुक्त भएँ भन्ने विषयमा मिडियम डटकम अनलाइनमा लेखेको बाल्यकालको संस्मरणलाई केशरमणि कटुवालले गरेको भावानुवाद)

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन १४, २०७६ ०१:०६