बेलायतको स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्न योग्य छन् नेपाली नर्स ?

A+ A A-

नेपाल र बेलायत सरकारबीच श्रम सम्झौता भएसँगै निःशुल्क सेवा–सुविधासहित नेपाली नर्स रोजगारीमा जाने बाटो खुलेको छ । यो नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रको हकमा अवसर भएको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले जनाएको छ ।

नेपाल र बेलायतबीच भदौ ६ मा जीटूजी (सरकार–सरकारबीचको समझदारी) मोडलमा श्रम सम्झौतापत्रका हस्ताक्षर भएको हो । उक्त दुईदेशीय सहमतिमा नेपालबाट नर्स मात्र नभई ल्याब असिस्टेन्ट, अनमी, बीएन नर्स, फार्मेसिस्टलगायत पनि पठाउने गरी श्रम सम्झौता भएको श्रम मन्त्रालयकोे दाबी छ ।

श्रम सम्झौतापत्रमा नेपालको तर्फबाट श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव एकनारायण अर्याल र नेपालका लागि बेलायती राजदूत निकोल पोलिटले हस्ताक्षर गरेका छन् ।

बेलायतको ‘डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ सर्भिस’ र ‘नेसनल हेल्थ सर्भिस’सँग श्रम मन्त्रालय, स्वास्थ्य मन्त्रालय र परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रतिनिधिबीच विभिन्न चरणमा छलफल गरी श्रम सम्झौता भएको हो ।

श्रम सम्झौता गर्दा संख्या यकिन नभए पनि पहिलो चरणमा अथवा कात्तिकसम्म कम्तीमा १ हजार नर्स पठाउने गरी सम्झौता गरिएको र केही वर्षभित्रै १० हजार नर्स आपूर्ति गर्नेगरी श्रम सम्झौता भएको श्रम मन्त्रालयले जनाएको छ ।

श्रम सम्झौता भएपछि पनि धेरै विषयमा छलफल गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिएको श्रम मन्त्रालयका सचिव अर्याल बताउँछन् । अब प्राविधिक विषय मिलाउँदै कामदार पठाउनुपर्ने उनले बताए । ‘सरकारले बेलायतको स्वास्थ्य क्षेत्रमा नेपाली श्रमिक पठाउने बाटो खोलेको छ । श्रम, सम्झौता एउटा महत्त्वपूर्ण प्रक्रिया हो । सम्झौतामा भएका महत्त्वपूर्ण पाटोलाई अध्ययन गर्दै कार्यान्वयनमा लैजानुपर्छ,’ उनले भने ।

यस्ता नर्स योग्य हुने

रोजगारीका लागि बेलायत जान चाहने नर्सहरूले इन्टरनेसनल इङ्लिस ल्याङ्ग्वेज टेस्टिङ सिस्टम (आईईएलटीएस) परीक्षामा ६.५ अंक प्राप्त गर्नुपर्ने श्रम सम्झौतामा उल्लेख छ ।

कम्तीमा साढे दुई वर्ष सरकारी मान्यताप्राप्त अस्पतालमा काम गरेका नर्सले आईईएलटीएस परीक्षामा सहभागी हुन पाउँछन् । उनीहरूका हकमा भने आईईएलटीएसमा ६ अंक ल्याए पुग्छ ।

यस्तै, श्रम सम्झौतापछि बेलायत जाने नर्सले कम्तीमा छ महिना काम गरेपछि मात्र बेलायतको ‘डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ सर्भिस’ र ‘नेसनल हेल्थ सर्भिस’मार्फत परीक्षा लिएपछि रोजगार करार पाउनेछन् ।

नेपालबाट बेलायत पुगेका नर्सलाई यी दुवै संस्थाले क्षमताका आधारमा परीक्षा लिएर रोजगार करार दिनेछ । यी संस्थाले लिएको परीक्षाका आधारमा बेलायत पुगेका नेपाली नर्सलाई कुन वर्गको अस्पतालमा पठाउने हो भनेर तय हुनेछ ।

साथै, नेपाल वैदेशिक रोजगार विभाग, बेलायतको डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ एण्ड सोसियल केयर र नर्सिङ काउसिलमार्फत परीक्षा हुनेछ । उक्त परीक्षामा उत्तीर्ण भएका नर्सलाई दुई महिनाभित्र बेलायत जाने वातावरण निर्माण गरिने श्रम सम्झौतामा उल्लेख छ ।

नेपालबाट परीक्षा उत्तीर्ण भएर गएका नेपाली नर्सको बेलायतमा ६–८ महिना परीक्षण काल हुनेछ । त्यसपछि उनीहरूलाई बेलायतको डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ एण्ड सोसियल केयरले रोजगारीमा पठाउनेछ ।

यसैगरी, बेलायत जाने स्वास्थ्य जनशक्तिले नर्सिङ काउन्सिलबाट अनुमतिपत्र लिनुपर्ने, ५ वर्षसम्म काम गरेपछि अनिवार्य स्वदेश फर्किनुपर्ने र २० देखि ४५ वर्ष उमेर समूहका नर्स जान पाउने श्रम सम्झौतामा उल्लेख छ ।

बेलायत जाने नर्सको मासिक तलब ३ हजार (पाउन्ड स्टर्लिङ) भन्दा धेरै हुनेछ । उनीहरूले बेलायत पुगेर परीक्षाकालको अवधिमा देखाएको क्षमताका आधारमा तलब तय हुने श्रम सम्झौतामा उल्लेख छ ।

बेलायत जाने स्वास्थ्य जनशक्तिले श्रम ऐनअनुसार तलब, सेवा सुविधा र रोजगार अवधिको बोनस पाउनेछन् ।

समझदारीअनुसार रोजगारीका लागि बेलायत जाने श्रमिकले कुनै पनि शुल्क तिर्नुपर्ने छैन । उनीहरूले पाँच वर्षका लागि बेलायतमा काम गर्न पाउनेछन् । बेलायतमा काम गर्दा नेपाली स्वास्थ्यकर्मीको सेवा सुविधा बेलायतकै स्वास्थ्यकर्मीको बराबर रहने बताइएको छ ।

नेपालमा स्वास्थ्य क्षेत्रअन्तर्गत नर्स, अनमी, ल्याब असिस्टेन्ट, बीएन नर्स, फार्मेसिस्टलगायत पढेका विद्यार्थीको बेलायतमा भन्दा कम प्रयोगात्मक परीक्षा हुन्छ । जसका कारण त्यहाँको प्रविधिमा यहाँ पढेका विद्यार्थीले एकैपटक काम गर्न नसक्लान् कि भनेर परीक्षणकालको व्यवस्था गरिएको श्रम मन्त्रालयले जनाएको छ ।

बेलायतसँग श्रम सम्झौता भए पनि त्यहाँ गएर नेपाली नर्सले काम गर्न सक्लान् त भन्ने प्रश्न उब्जिन थालेको छ । तर, श्रम मन्त्रालयले भने नर्सिङ शिक्षा उस्तै भए पनि प्रयोगात्मक अभ्यासमा समस्या हुने हो, त्यो पनि तालिम लिएका नर्स जाने भएका कारण समस्या नहुने जानकारी दिएको छ ।

बेलायतको स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्न जाने नेपाली नर्स समस्यामा नपरून् भनेर श्रम सम्झौतामै यसको व्यवस्था गरिएको श्रमसचिव अर्यालले जानकारी दिए । बेलायत र नेपालको शिक्षा उस्तै भए पनि प्रयोगात्मक विषय फरक हुन सक्ने भएका कारण श्रम सम्झौतामा त्यहाँ जाने कामदारलाई सहज बनाउन प्रयास गरिएको उनको भनाइ छ ।

सोमबार भएको सम्झौताका मुख्य आठ बुँदा

१ स्वास्थ्यकर्मीको छनोट र पदस्थापना नेपालको वैदेशिक रोजगार विभाग तथा बेलायतको डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ एण्ड सोसियल केयर वा तोकिएको निकायको प्रत्यक्ष संलग्नतामा सरकारी (गभर्मेन्ट टु गभर्मेन्ट) प्रक्रिया बमोजिम लागू हुनेछ ।
२ नेपाली स्वास्थ्यकर्मीलाई बेलायतको स्वास्थ्य सेवा (एनएचएस) मा सुरक्षित, मर्यादित र व्यवस्थित तवरले रोजगारीमा संलग्न हुने व्यवस्था मिलाइनेछ ।

३ विश्व स्वास्थ्य संगठनको हेल्थ वर्कर सपोर्ट एण्ड सेफगार्ड लिष्ट २००० मा नेपाल समावेश रहेको अवस्थालाई मध्यनजर गरी स्वास्थ्यकर्मीको सङ्ख्या र प्रकारका सम्बन्धमा दुवै सरकारले संयुक्त निर्णय गर्ने ।

४ नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रको विकास र सुदृढिकरणमा बेलायत सरकारको योगदान रहँदै आएकोमा आगामी दिनमा समेत स्वास्थ्य क्षेत्रको निरन्तर सुदृढीकरण र आधुनिकीकरणमा सहयोग जारी हुने ।

५ परीक्षणको रूपमा प्रथम चरणमा नेपाली नर्सहरूलाई बेलायतमा पदस्थापना गर्ने कार्यलाई इम्प्लिमेन्टेसन प्रोटोकल स्पष्ट व्यवस्था गरिने ।

६ नियुक्ति प्रक्रियाका लागि कुनै शुल्क नलाग्ने एवम् रोजगारीका लागि छनोट भएका स्वास्थ्यकर्मीको लागतको शोधभर्ना हुने ।

७ परीक्षण चरणको अन्त्यमा समग्र स्वास्थ्यकर्मी नियुक्ति प्रक्रियाको मूल्याङ्कन गरिने र थप नियुक्ति तथा विस्तारका सम्बन्धमा आवश्यक निर्णय लिइने ।

८ समझदारी पत्र, नियुक्ति प्रक्रिया र अन्य जानकारी दुवै देशको मन्त्रालयको वेबसाइट पाइनेछ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ ७, २०७९ १७:३१