‘निभेको आगो हूँ, कसैले ताप्दैन’

A+ A A-

२९ माघ, २०७५ । दिउँसोको करिब ३ बजेतिरको समय थियो । हामी कपन आकाशेधाराको ह्याण्डबल ग्राउन्ड नजिकैको एउटा घरमा पुग्यौं ।

घरको दोस्रो तल्लाको एउटा कोठामा रातो सोफामा बसेर उनी हामीलाई कुरिरहेका थिए । उनको सोफा पछाडि राष्ट्र निर्माता पृथ्बीनारायण शाहको जस्तै देखिने फोटो झुण्डिएको थियो ।

उनको दारी फूलेर सेताम्यै थियो । नकाटेको दाह्री । मोटो अनुहार । शरीर पनि मोटै।

‘नमस्ते, नमस्ते ।’

हामी कोठामा छिर्ने वित्तिकै उनले स्वागत गर्दै भने ।

‘नमस्ते’ भन्दा आवाज प्रष्ट आएन । र, हामीलाई स्वागतमा उनी उभिन पनि खोजेनन् । बसीबसी उनले ‘नमस्ते’ भने ।

हामीलाई ‘नमस्ते’ भन्दा उनको खुसीको सीमा नै रहेन जस्तो देखिन्थ्यो ।

हामी भेट्न गएका ती व्यक्ति थिए, पवन मैनाली । र, उनको सोफा पछाडि झुण्ड्याइएको फोटो पृथ्वीनारायण शाहको थिएन । उनै पवन मैनालीले नाटकमा ‘पृथ्बीनारायण’ को चरित्र उतार्दाको तस्बीर थिए ती ।

तस्विरः किरण पन्थ

‘म अरु भूमिकामा अभिनय गर्न सक्छु, दौंडिन मात्र सक्दिनँ, फाइट खेल्न सक्दिनँ, अरु सबै सक्छु,’ हामीसँग गफिन सुरु गरेपछि पवन भन्न थाले ।

उनको शरीरका आधा भाग चल्दैन् । हिँड्न कठीन हुन्छ । स्पष्ट आवाज छैन । अझै पनि मनमा अनेकन तर्कनाहरू जन्मछन् । बितेका समय र जोसिला दिनहरू सम्झन्छन् कलाकार पवन मैनाली ।

अभिनयको तिर्खा मरेको छैन उनको ।

उनलाई आफ्नै जिन्दगी सपना जस्तो लाग्छ । बिगत सम्झदा छटपटी हुन्छ । एक्लै बहकिन्छन् । मन शान्त पार्न ।

आफैंलाई जिन्दगी घाँडो लाग्छ उनलाई ।

‘मेरो के दोष ? मैले चढेको मोटरसाइकलाई गाडीले ठक्कर दियो, अनि मेरो यो हालत भयो,’ उनी आफ्नो बृतान्त सुनाउन लागे ।

२०५९ साल फागुन ८ गते बिहान ८ बजे बाराको निजगढमा ठूलो दुर्घटनामा परे पवन । उनको दोस्रो चलचित्र ‘दिदी बैनी’को छायाँकन सक्न एक साता मात्रै बाँकी थियो । उनी सोही चलचित्रको छायांकनको सिलसिलामा निजगढमा थिए । त्यही बेला जीवनले अर्कै मोड लियो ।

त्यो भयावह दुर्घटनामा परेका पवन एक महिना बेहोस नै रहे । बाच्ने आशा सबैले मारे । एक महिनापछि उनको होस् त खुल्यो । तर, अर्धचेत थिए ।

५२ वर्षे पवन ‘स्प्यास्टिक हेमिप्लेजिया’ रोगको शिकार भएका छन् । जुन रोगको उपचार सम्भव छैन । १६ वर्षदेखि उनको जीवन अत्यन्त पीडादायी अवस्थामा चलिरहेको छ । चलेको त के के भन्नु स्थीर छ । पिंजडामा जस्तै ।

‘त्यही बेला मर्न पाएको भए आनन्द हुन्थ्यो, मर्न सकिएन, सबैलाई गाह्रो भयो, मान्छे हत्तपत्त नमर्दो रहेछ,’ उनी भन्दै गए ।

पवनलाई जीन्दगी गहु्रङ्गो लाग्छ । आफ्नै जीन्दगी आफैलाई बेकार लाग्छ ।

‘नियतिले खटाएको जीवन बाचिरहेछु, मर्न पाएको भए यो दुःख हुँदैन थियो, बाँचेर सबैलाई दुःख भयो, अर्थहीन जीवन बाचेको छु ।’

उनी आँखाबाट बलिन्द्रधारा झार्दै भन्दै गए, हामी गह्रुँगो मन बनाएर सुन्दै गयौं ।

तस्विरः किरण पन्थ

एकताकाका नेपाली सिनेमा, नाटक र टेलिसिरियलका उम्दा कलाकार हुन् पवन । विशेष गरी उनी खलनायकको चरित्रमा देखिन्थे ।

२०४९ सालमा चेतन कार्कीको निर्देशनमा बनेको ‘पहिलो प्रेम’बाट चलचित्र क्षेत्रमा पाइला टेकेका पवनको जिन्दगी अहिले श्यामस्वेत छ । पवनले थुप्रै सुपरहिट चलचित्रमा अभिनय गरेका छन् । कुशल अभिनय क्षमताका धनी पवनले ‘अमरसिंह’ नाटकबाट आफ्नो कलाकारिताको यात्रा सुरु गरेका थिए ।

‘वसन्ती’, ‘शिवशक्ति’, ‘दौंतरी’, सुनचाँदी’, ‘आँधीबेरी’, ‘आफन्त’, ‘प्यारी बहिनी’, ‘जन्मभूमि’, ‘बिद्रोही’, ‘छोरी बुहारी’ लगायतका सयभन्दा बढी चलचित्रमा उनको जीवन्त अभिनय थियो । ‘धर्मको मर्म’, ‘देशभक्त’, ‘राप’, ‘अस्मिता’ जस्ता आधा दर्जन बढी चर्चित टेलिसिरियलमा मुख्य भूमिकामा निभाएका पवनले थुप्रै नाकटहरू पनि अभिनय गरेका छन् ।
पवनले कथा लेखे । गीत लेखे चलचित्र पनि बनाए । समाजिक सेवा पनि सक्रिय पनि सक्रिय पवन जसले त्यही कलाकारिताबाट धेरै आवर्ड र सम्मान पाएका छन् ।

................................................

नयाँ उमंग सहित चलचित्रको यात्रा गर्दै थिए पवन । तर पत्तै नपाई कति बेला हस्पिटलको बेडमा पुगे, उनैलाई थाहा छैन । हस्पिटलको बेडैमा अनेकन सपना विलीन भए । यतिमात्रै होइन, अभिनयमा सदाको लागि पूर्ण विराम लाग्यो ।

हस्पिटलको बेडमा दुई वर्ष बिताए । हस्पिटलामा को आए को गए, त्यति हेक्का छैन उनलाई । सबैले माया मारिसकेका थिए ।

दुर्घटनाको कारण उनको दिमागमा पनि असर पुगेको छ । पहिलेको कुरा २५ प्रतिशत मात्रै याद छ उनलाई ।

जम्माजम्मी चार वर्ष विताए हस्पिटलमा । अहिले खुट्टा टेक्न मुस्किल हुन्छ उनलाई । दुई वर्ष दिक्षा चापागाँईको पवित्र समाज सेवा पनि बसे ।

‘आफैलाई वाक्क लागेर आश्रामा बसेको हूँ, यसमा परिवारको दोष छैन,’ उनी भन्दै गए । घरपरिवारको मायाले गर्दा उनी फेरि घर फर्के ।

पवनले दोलखाकी लक्ष्मी शिवाकोटीसँग विवाह गरेका छन् । जीवनमा केही सहज हुन्छ भन्ने आशाले बिहे गरेको उनी बताउँछन् ।

लक्ष्मी उनको अभियनको फ्यान थिइन् । पवनको यस्तो हालत देखेर लक्ष्मी आफंैले बिहेको प्रस्ताव गरेकी थिइन् । करिब २ बर्ष अगाडि लक्ष्मीसँग पवनको बिहे भयो ।

हाल श्रीमती, आमा, भाइबुहारीको साथमा छन् पवन । जीवन संगिनी लक्ष्मीले पवनलाई सक्दो हेरचाह गरेकी छन् । जीवन साथीले गर्नुपर्ने काममा कुनै कसर बाँकी राखेकी छैनन् ।

‘भाइ बुहारी नभएको भए म यत्तिको पनि बाँच्न सक्ने थिइनँ, उनीहरुले नै म जस्तो जिउँदो लासलाई आज यत्तिको बनाएर पालिरहेका छन्, अहिले भाइबुहारी र दिदीबहिनीको आड भरोसामा बाँचेको छु ।’

बायाँबाट क्रमशः भाई–बुहारी, भतिजी र आमाको साथमा पवन। तस्विरः किरण पन्थ

हामीलाई सस्तो सुनाउँदै गर्दा उनको मनभित्र पीडाको आँधी बेहेरी नै चलको भान हुन्थ्यो । उनी आफूभित्रका सबै पीडा एकैचोटी बाहिर निकालेर हामीलाई देखाउन खोजे जस्तो गर्थे । तर, मनभित्रका पीडा झिकेर कसैले पनि अरुलाई देखाउन सक्दैन । झन् पवन जस्तो एकचोटीमा ३÷४ शब्दको वाक्य मात्रै बोल्न सक्ने र बोल्दा पनि स्पष्ट बोल्न नसक्ने मान्छेका लागि यो सम्भव हुने कुरै भएन ।

पवनको जीवनका अनेकन सपना थिए । नेपाली चलचित्रको विकास र विस्तारका लागि आफू जन्मिएका गाँउ सर्लाहीमा सिनेमा हल समेत स्थापना गरेका थिए । त्यो हल उनले लगभग ८ सय जना अटाउने जग्गा भाडामा लिएर सुरु गरेका थिए ।

पवनको त्यो ‘पिंजडा’

पवन मैनालीले लेखन तथा प्रस्तुतीमा निर्माण गरेको सुपरहिट चलचित्र हो ‘पिंजडा’ । अभिनेता निखिल उप्रेतीलाई एक्सन स्टारका रुपमा स्थापित गर्ने श्रेय पवनको त्यही ‘पिजडा’लाई नै जान्छ । अहिले पवन कपनको एउटा घरमा आफै पिंजडा जीवन बाँचिरहेका छन् ।

बम्बईमा संघर्षरत निखिल ‘पिंजडा’ खेल्न काठमाडौं आए । ‘पिंजडा’मा निखिलले ७ तला माथिबाट हाम फालेको दृश्यले सबैका लागि रोमान्चित बनायो । त्यो सिन नेपाली चलचित्रकै लागि नौलो प्रयोग थियो ।

तस्विरः किरण पन्थ

निखिल पिंजडा पश्चात् नेपाली चलचित्रमा राम्रै जमे । उनले पछाडि फर्केर हर्नु परेको छैन । निखिलाई मात्रै होइन, देशभक्त खनालाई निर्देशनमा डेब्यु गराए । तर, केही सयम अघि चलचित्र ‘पिंजडा ब्याक अगेन’ निर्माण भयो । निखिलको मुख्य भूमिका थियो । त्यसमा निखिलले आफूलाई नसम्झेको गुनासो छ पवनको ।

पिंजडा पछि उनी ‘दिदी बैनी’ बनाउँदै थिए । छायांकन सकिन लागेको थियो । उनको दोस्रो प्रोजेक्टमा पनि निखिलसँगै स्वार्गीय श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, करिष्मा मानन्धर, झरना थापा, रवि शाहलगायतका ‘स्टार’ कलाकार थिए ।

‘यो फिल्म सक्न पाएको भए त्यसले नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा अर्काे नयाँ ‘ट्रेण्ड सेट’ गथ्र्यो, तर म आफै यस्तो भएँ, श्रीकृष्ण श्रेष्ठ पनि बिते, त्यो मेरो सपना अरु धेरै सपना जस्तै गरी मर्यो,’ उनले भावुक भएर सुनाए ।

अचेल आफूलाई साथीभाइले बिर्सिएकोमा दुःख लाग्छ पवनलाई । फिल्म र नाटकमा गेस्ट रोल पाए गर्ने इच्छा छ। केही बर्ष अघि निर शाहले ‘सेतो बाघ’मा खेलाए पवनलाई ।

‘मलाई उहाँले माया गरेर चान्स दिएको, मलाई माया गर्नु हुन्छ, बेलाबेलामा फोन पनि गरिराख्नुहुन्छ,’ निर शाहबारे उनले भने ।

उनलाई निर शाहको मोबाइल नम्बर पनि कण्ठ छ । बेलाबेलामा फोन पनि गरिरहन्छन् । तर, अरु कलाकारले न त उनलाई फोन गर्छन्, न त उनी आफैं पनि ।

‘म निभेको आगो हूँ, निभेको आगो कसैले पनि ताप्दैन, अरुलाई किन भार दिने भनेर म पनि अरुलाई फोन गर्दिनँ,’ यस्तो सुनाउँदै गर्दा उनको गला अबरुद्ध भयो ।

तस्विरः किरण पन्थ

आमा त आमा हो

अर्काे मान्छेलाई निस्वार्थ माया गर्ने र समर्पण देखाउने यो संसारमा कुनै ब्यक्ति वा नाता छ भने त्यो आमा नै हो । आफ्नो छोरा पवन ३६ बर्षको उमेरमा नै त्यस्तो हालतमा पुग्दा आमालाई कस्तो भयो होला ।

‘तै ठीक हुन्छ कि भनेर संसार डुलाइयो, निको भएन’ उमेरले ८० नाघिसकेकी उनकी आमा छेवैमा बसेर भन्दै थिइन् ।

जतिबेला पवन दुर्घटनामा परेर अर्धचेत भए, त्यो बेला छोरा जसरी भएपनि बाँचे हुन्थ्यो भन्ने लागेको थियो आमालाई । तर, अहिलेको पवनको अवस्था देखेर आमाको मनमा बेग्लै खालको सोच पलाएको छ ।

‘बाचेर दुःख पायो यसले, मरेको भए मलाई खिड्काना मात्रै हुन्थ्यो, केही समयपछि सम्झनामा मत्र रहन्थ्यो कि, बाँच्यो, उसैलाई दुःख भयो,’ पवनको आजको दैनिकी देखेर आहात बनेकी आमाले यसो भन्दै गर्दा दुबै आँखामा आँशु भरिएको प्रष्टै देखिन्थ्यो ।

‘कुनै बेला यसलाई भेट्न खोज्ने कलाकार र निर्देशकको भीड लाग्थ्यो, अहिले यसलाई सबैले बिर्से, नाटक वा फिल्ममा यसो सानो तिनो रोलमा राखिदिए हुन्थ्यो, उसको मोबाइल खर्च आफैले जुटाउन सक्थ्यो, बुबा पनि बिती गए, भाइ–बुहारी अनि दिदी बहिनीले पनि कति दिन हेरून्’, आमाले भनिन् ।

पवनलाई पनि अभिनय गर्ने रहन मरेको छैन । अभिनय रगतमा छ उनको । दौंडन र फाइट बाहेका सबै रोल गर्न सक्छु भन्ने आँट छ अझै ।

.............................................

वि.सं. २०२२ सालमा सार्लाहीमा जन्मिएका पवन स्कुले जीवनदेखि नाटक लेख्ने र देखाउने गर्थे । अन्य साथीभन्दा फरक स्वाभवका थिए । गाँउमा क्लब स्थापना गरी विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रमहरु पनि गर्न भ्याउथे ।

घरको पहिलो सन्तान । बाबु आमाको सपना थियो डाक्टर बनाउने । तर, उनको सपना भयोे फिल्मको हिरो बन्ने । डाक्टर होइन अभिनेता बन्ने हुटुहुटीले छाडेन उनलाई ।

बाबुको करकापले एसएलसी पछि साइन्स पढे पवनले । सानै उमेरदेखि बलिउडका अभिनेता अमिताभ बच्चनको सिनेमा खुब मन पराउँथे उनी । पवनको कलिलो दिमागमा फिल्मको नशा घुसिसकेको थियो ।

‘मलाई थाहा भएन, मेरो रगतमा अभिनय रहेछ’, पवन भन्छन् ।

देश थला पर्दा कलाकार चाहिने, कलाकार थला पर्दा कोही न कोही

हुन त कलाकारलाई राष्ट्रको गहना भनिन्छ । पवन पनि आफ्नो देशमा रहेर कलाकरितमा पहिचान बनाउनु खोज्दै थिए । आफ्नो कलाकौशल मार्फत देश चिनाउने थुप्रै सपनाहरु बुनेका थिए पवनले । तर सपना सबै गर्भमै तुहियो ।
‘अब त्यो दिन फर्कदैन’ उनी टोलिन्छन्, मुखबाट थप वाक्य निस्कदैन ।