डेन्जर जोनमा परेपछि एक-अर्काको साथ खोज्दै खनाल र नेम्बाङ, कार्यकर्ताको ग्रिन सिग्नल

डेन्जर जोनमा परेपछि एक-अर्काको साथ खोज्दै खनाल र नेम्बाङ, कार्यकर्ताको ग्रिन सिग्नल

A+ A A-

एकीकृत समाजवादीका सम्मानित नेता झलनाथ खनालले हालै भनेका छन्, ‘इलाम १ मा अन्तिम पटक चुनाव लड्दैछु ।’ २०४८ देखि निरन्तर चुनावी मैदानमा होमिँदै आएका खनालको अन्तिम प्रयास भने त्यति सहज छैन ।

विगतमा बलियो एमालेको उम्मेदवार हुँदा खनालका लागि जति सहज थियो, अहिले एमालेबाट विभाजित भई एकीकृत समाजवादीको सम्मानित नेता भएर चुनावमा होमिँदा स्वभाविक रूपमा कमजोर जग हुनेछ । यद्यपि, खनालजतिकै ‘हेभिवेट’ नेता भने इलाम १ मा अन्य पार्टीका उम्मेदवार छैनन् ।

जनमतभन्दा हेभिवेटको भारीले बलिया खनालमाथि जति सकस छ, इलाम २ मा एमालेका उपाध्यक्ष सुवास नेम्बाङका हकमा त्यस्तै परिस्थिति छ । बलियो एमालेको उम्मेदवार भएर विगतमा निर्वाचित हुँदै आएक नेम्बाङका लागि अहिले एमालेको मत विभाजित हुनेछ । अनि, सत्ता गठबन्धन कायम रहँदाको स्थितिमा नेम्बाङलाई समस्या पर्ने देखिन्छ ।

अर्थात, ‘हेभिवेटका दुई वामपन्थी’ नेता खनाल र नेम्बाङ ‘डेन्जर जोन’मा परेकै कारण कार्यकर्ता तह एमाले र एकीकृत समाजवादीबीच सहकार्यको खोजीमा देखिन्छ । केही महिनायता उनीहरू इलाममा त्यसैअनुसार चुनावलक्षित गतिविधिमा सक्रिय छन् ।

नेम्बाङ र खनाल दुवै इलामबाट चुनाव जित्ने नेताहरूमै पर्छन् । खनाल भने ०५६ सालमा पराजित भएका थिए । ०६४ को संविधानसभा चुनावमा एमाले नराम्ररी पराजित भइरहेका बेला स्थायी कमिटीबाट चुनाव जित्ने एक मात्र नेता खनाल थिए । त्यही जितका कारण पार्टीको कामु महासचिव हुँदै अध्यक्षसमेत निर्वाचित हुन सहयोग मात्रै गरेन, प्रधानमन्त्रीको ढोकासमेत खुल्यो ।

शितल निवासतिर नजर लगाएका खनालले अन्तिम पटक इलामबाट निर्वाचित भएर विश्राम लिन चाहेको देखिन्छ । त्यही आशयको अभिव्यक्तिसहित खनालले इलाममा माहोल बनाउन पनि खोजेका छन् ।

एमाले कार्यकर्ताहरूको समेत साथमा चुनाव जित्ने रणनीतिमा रहेका खनाल वाम गठबन्धनको पक्षमा छन् । स्थानीय चुनावपछि खनाल वामपन्थी एकता र सहकार्यको पक्षमा उभिँदै आएका छन् । त्यसको प्रभाव अहिले कार्यकर्ता तहमा देखिएको छ ।

एमाले र एकीकृत समाजवादीका कार्यकर्ताहरू ४ मंसिरको चुनावमा मिलेर जानुपर्ने पक्षमा देखिन थालेका छन् । एकीकृत समाजवादीका एक नेताका अनुसार पार्टीगत रूपमा छलफल नभए पनि कार्यकर्ताको तहमा मिलेर चुनावमा जानुपर्ने मनोविज्ञान भने बन्न थालेको छ । जिल्ला समन्वय समिति गठन हुँदा पनि त्यही मनोविज्ञानका कारण एमाले र एकीकृत समाजवादी मिलेको उनको टिप्पणी छ ।

झलनाथलाई एमालेको झड्का ?

एकीकृत समाजवादीका सम्मानित नेता खनाल इलाम निर्वाचन क्षेत्र–१ बाट ०४८ देखि चुनाव लड्दै आएका छन् । उनी यो निर्वाचन क्षेत्रमा ०५६ सालमा कांग्रेस नेता बेनुप्रसाद प्रसाईसँग पराजित भएका थिए ।

यो निर्वाचन क्षेत्रमा खनालले ०४८, ०५१, ०६४, ०७० र ०७४ सालमा गरी पाँच पटक लगातार जितेका छन् । ०७४ को चुनावमा इलाम निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ मा एमाले र माओवादीको गठबन्धन हुँदा खनाल ३६ हजार ८०५ मत ल्याएर विजयी भएका थिए । उनका निकटतम् प्रतिद्वन्द्वी नेपाली कांग्रेसका भूपेन्द्र कट्टेलले १९ हजार ६ सय ३८ मत ल्याएका थिए ।

गत ३० वैशाखको स्थानीय चुनावको मत विश्लेषण गर्दा एमाले २६ हजार २ सय ३३ र कांग्रेसले २५ हजार ७ सय ७२ मत ल्याएको देखिन्छ । त्यसैगरी, एकीकृत समाजवादी ९ हजार ४ सय ८१, जसपा १ हजार ८ सय २९, माओवादी १ हजार २ सय ३५ र राप्रपाले १ हजार १ सय ६९ मत ल्याएका छन् । त्यसरी हेर्दा खनालको क्षेत्रमा एमालेभन्दा गठबन्धन नै बलियो देखिन्छ । स्थानीय चुनावमा कांग्रेसँग गठबन्धन गरेको एसले खनालको संकेतपछि जिल्ला समन्वय समितिको चुनावमा एमालेसँग मिलेका कारण कांग्रेस रुष्ट देखिन्छ ।

तथापि, कांग्रेससहितको गठबन्धन कायमै रहे स्थनीय चुनावको आधारमा खनालको पक्षमा ३८ हजार ३ सय १७ मत रहने देखिन्छ । यो मत एमालेको भन्दा १२ हजार ८४ ले बढी हो । यो निर्वाचन क्षेत्रमा एमालेबाट को उम्मेदवार हुने भन्ने चर्चा भइसकेको छैन । जसका कारण खनाललाई मंसिरको निर्वाचनमा सजिलो हुने एसका कार्यकर्ताको अनुमान छ ।

यो क्षेत्रबाट एमालेका इलाम जिल्ला अध्यक्ष महेश बस्नेत र सूर्योदय नगरपालिका मेयरमा पराजित काजीमान कागतेले उम्मेदवारी दिने चर्चा छ । कागते यसअघि प्रदेशसभा सदस्य थिए ।

इमाल –१ मा २ वटा नगरपालिका र ३ वटा गाँउपालिका छन् । गत स्थानीय चुनावमा सूर्योदय नगरपालिकामा एकीकृत समाजवादीले मेयर र कांग्रेसले उपमेयर जितेको छ भने माइनगर नगरपालिका एमाले मेयर र गठबन्धनबाट कांग्रेसले उपमेयर जितेको थियो ।

यस्तै, माइ–जोगमाई गाउपालिकामा एमालेले अध्यक्ष जित्दा एकीकृत समाजवादीले उपाध्यक्ष जितेको छ । रोङ गाँउपालिकामा कांग्रेसले अध्यक्ष, एकीकृत समाजवादीले उपाध्यक्ष र सन्दकपुरमा एमालेले अध्यक्ष र एसले उपाध्यक्ष जितेको छ ।

गठबन्धनका तर्फबाट खनाल उम्मेदवार हुने उनका स्वकीय सचिव कृष्ण भट्टराईले जानकारी दिए । इलाम–१ मा एमालेभन्दा गठबन्धन १२ हजारभन्दा धेरै मतले अगाडि भएकाले खनाललाई जित्न समस्या नहुने उनको जिकिर छ ।

नेम्बाङका लागि खनाल निर्णायक

दुईपटक संविधानसभाको सभामुख भएका सुवास नेम्बाङ एमालेका उपाध्यक्ष छन् । २०५६ सालयता लगातार इलाम–२ बाट नेम्बाङ चुनाव जित्दै आएका छन् ।

एमालेबाट ०४८ र ०५२ मा राष्ट्रियसभाको अध्यक्ष बनेका नेम्बाङले त्यसया ०५६, ०६४, ०७० र ०७४ मा गरी लगातार ४ पटक निर्वाचन जितेका छन् ।

०७४ को संसदीय चुनावमा माओवादी र एमालेबीचको गठबन्धनबाट जितेका नेम्बाङले ३६ हजार ५ सय १७ मत ल्याएका थिए । उनका निकटतम प्रतिद्वन्द्वी नेपाली कांग्रेसका केशव थापाले २६ हजार ८ सय ६५ मत ल्याएका थिए ।

नेम्बाङको क्षेत्रमा यो पटक एमाले फुटेका कारण आफूले जित्ने कांग्रेसको दाबी छ । एमालेको पकड मानिएको यो क्षेत्रमा चुनाव जित्ने रणनीतिका लागि कांग्रेसले लिम्बुवान र अन्य जातीय पार्टीसँग पनि गठबन्धन गर्ने तयारी गरिरहेको छ ।

इलाम–२ बाट कांग्रेसमा केशव थापा र भेषराज आचार्य उम्मेदवारका लागि चर्चामा छन् । उनीहरूसँग कांग्रेस जिल्ला सभापति डम्बर खड्का पनि टिकटका लागि केन्द्रमा लबिङ गरिरहेका छन् । ३० वैशाखमा भएको चुनावी मतपरिणामको आधारमा गठबन्धनभन्दा एमाले कमजोर देखिन्छ । स्थानीय निर्वाचनमा कांग्रेस ३२ हजार ९ सय ७८, एमाले ३२ हजार ५ सय २७, माओवादी २ हजार ७१ सय ७, जसपा ५ सय ५४, एस २ सय ७७ र राप्रपाको १ सय ३० मत देखिन्छ । यो निर्वाचन क्षेत्रमा एमाले र कांग्रेसको मत भने हाराहारी देखिन्छ । तथापि, मंसिरको चुनावमा एमाले गठबन्धनको चेपुवामा पर्ने देखिन्छ ।

इलाम –२ मा २ नगरपालिका र ३ गाँउपालिका छन् । गत स्थानीय चुनावमा कांग्रेसले इलाम नगरपालिकाको मेयर–उपमेयर नै जितेको थियो भने एमाले देउमाई नगरपालिकामा मेयर र कांग्रेसले उपमेयर जितेको थियो ।

यस्तै, चलाचुली गाँउपालिकामा एमालेले अध्यक्ष र उपाध्यक्ष गठबन्धनले जितेको थियो । फाकफोक गाँउपालिकामा कांग्रेसले अध्यक्ष, उपाध्यक्ष एमालेले जितेको थियो भने माङसेबुङ गाउँपालिकामा एमालेले अध्यक्ष र उपाध्यक्ष कांग्रेसले जितेको थियो ।

खनाल–नेम्बाङ मिलाउने खेल

इमालमा नेम्बाङ र खनालबीच सहकार्य गर्न विषयमा दुवै पार्टी आन्तरिक छलफलमा छन् । खनाल र नेम्बाङले अघोषित रूपमा सहकार्य गर्नुपर्ने पक्षमा दुवै पार्टीका कार्यकर्ता लागीपरेको एमालेका केही नेताहरूले बताउन थालेका छन् ।

अहिले फरक पार्टीमा भए पनि दुवै नेताको सम्बन्ध खासै तिक्ततापूर्ण छैन । एक नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘दुवै नेता चुनाव जित्नुपर्ने दबाबमा छन्, जसका कारण सहकार्यका लागि अनाैपचारिक छलफल भइरहेको छ । फेरि इलाममा माओवादी पनि गत स्थानीय निर्वाचनदेखि कांग्रेससँग चिढिएका छन् । जसका कारण माओवादी र राप्रपाको भोट दुवै नेतालाई आउन सक्छ ।’

कांग्रेससहितको गठबन्धन भए नेम्बाङलाई विगतका चुनाव जितेजस्तो सहज नभएकाले खनालसँग सहकार्य गर्नुपर्ने बाध्यतामा उनी रहेका छन् । उपाध्यक्ष नेम्बाङका स्वकीय सचिव कृष्ण काफ्लेका अनुसार एसका नेता खनालसँग अहिलेसम्म बाह्य र आन्तरिक सहकार्यका लागि छलफल भने भइसकेको छैन । काफ्लेले भने, ‘कम्युनिस्ट भएका कारण कार्यकर्ताले दुवै नेतालाई विगतमा जस्तै प्रतिनिधिसभामा पठाउन खोजेको छन् ।’

त्यसो त, एमालेका इलाम जिल्ला अध्यक्ष काजीमान कागते पनि सहकार्यको संभावना नकार्दैनन् । यद्यपि चुनावी परिस्थिति हेरेर एमालेले गठबन्धनको रणनीति बनाउने उनको प्रतिक्रिया छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, भदौ ५, २०७९ २०:०४