मुगुकाे खत्याडका बासिन्दा भन्छन्- रारा निकुञ्जले हामीलाई सधैँ हिँड्‌नुपर्ने बनायो

मुगुकाे खत्याडका बासिन्दा भन्छन्- रारा निकुञ्जले हामीलाई सधैँ हिँड्‌नुपर्ने बनायो

A+ A A-

कर्णालीको खत्याड गाउँपालिकाका बासिन्दा अझै पनि सदरमुकाम पुग्न दुई दिनसम्म पैदल हिँड्न बाध्य छन् । पालिकाका ११वटै वडाका बासिन्दा सदरमुकाम पुग्न कम्तीमा ६ घण्टादेखि दुई दिनसम्म पैदल हिँड्न बाध्य रहेकाे खत्याड- २ गाँडेखोलाका ५८ वर्षीय धनलाल टमटाले बताए ।

सदरमुकाम जाने बाटो नबन्नुको एउटै कारण रारा राष्ट्रिय निकुञ्ज भएको धनलालको भनाइ छ । कर्णाली प्रदेशकै मुख्य पर्यटकीयस्थलको रूपमा परिचित मुगुको रारा तालदेखि खत्याड गाउँपालिका– मसानेसम्मको भू–भाग रारा राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रमा पर्दा खत्याड गाउँपालिका र मुगुकाे सदरमुकाम गमगढी अझै सडक सञ्जालमा जोडिन सकेको छैन ।

व्यवस्था फेरिए, नेता फेरिए, जनप्रतिनिधि फेरिए तर खत्याडी जनताको दुःख भने कहिल्यै नफेरिएकाे टमटाले बताए ।

Mugu Photo 11660911780.jpg

खत्याड गाउँपालिका– ९ का बल भण्डारीको भोगाइ पनि ठीक उस्तै छ । छोराको नागरिकता बनाउन भण्डारीले दुई पटक दुई दिन लगाएर ओहाेरदाेहाेर गर्नुपर्‍याे । कागजात नमिलेकै कारण पुनः दुई दिन हिँडेर आउन बाध्य भएको उनले बताए । ‘जति नै सरकार फेरिए पनि हाम्रा पैतालाले पिच बाटोमा हिँड्न पाएन,’ उनी भन्छन् ।

खत्याड– ८, आमगाउँका धनसुर लुवारको पीडा पनि उस्तै छ । नागरिकता पानीमा परेपछि नयाँ नागरिकता लिन दुई दिन पैदल हिँडेर आउन बाध्य भएकाे उनले बताए ।

‘दुई दिन बाटोमा लाग्यो, एक दिन यता बस्नै पर्‍यो, जान-आउन गरेर पाँच दिन लाग्ने’, उनले भने, ‘गाडी चल्ने भए त, घरबाट खाना खाएर आउँथ्यौँ, काम सकेर बेलुकी घर फर्किन्थ्यौँ, यो रारा निकुञ्जले हामीलाई सधैँ हिँड्नुपर्ने बनायो ।’

उनीसँगै उनका भाइ पनि नागरिकता हराएर नयाँ नागरिकता बनाउन आएका थिए । नागरिकता बनाउन मात्रै होइन सदरमुकामका सरकारी कार्यालयमा सामान्य काम पर्दा पनि खत्याडवासीले खेप्ने गरेको हैरानी हो यो । खत्याडका हरेक गाउँबाट सदरमुकाम आउजाउ गर्दा होटेलमै बस्नुको विकल्प छैन । जसका कारण एक जनालाई एकपटक सदरमुकाम पुगेर फर्किंदा कम्तीमा पनि पाँच हजारसम्म खर्च हुने गरेको उनले बताए ।

त्यसो त खत्याडदेखि जुम्लाको गोठीजिउँलाबाट मुगु सदरमुकाम सडक सञ्जालमा जोडिएको छ । तर, असहज सडक र नियमित गाडी नचल्दा स्थानीयहरू पैदलै हिँडेर सदरमुकाम आउजाउ गर्न बाध्य छन् ।

खत्याड गाउँपालिका र सदरमुकाम गमगढीलाई सीधै सडक सञ्जालमा जोड्न सके यस्तै हैरानी अन्त्य हुने स्थानीय बताउँछन् । यसरी सडक जोडेर सवारीसाधन नियमित भए २-३ घण्टामै सदरमुकाम पुग्न सकिने उनीहरूकाे भनाइ छ । त्यसो हुन सके बिहान गाउँबाट आएर कार्यालयको काम गरी बेलुकी घर फर्कन सकिने खत्याड– ९ का विकास भण्डारी बताउँछन् ।

निकुञ्ज बन्यो मुख्य तगारो

रारा राष्ट्रिय निकुञ्जका कारण रारा–खप्तड पर्यटकीय मार्गसमेत ओझेलमा परेको खत्याडका स्थानीय बताउँछन् । निकुञ्जकै कारण खत्याडदेखि सदरमुकामसम्म सडक बन्न नसकेकाे उनीहरूकाे बुझाइ छ । पर्यटकीयस्थल रारा ताल संरक्षणका लागि २०३२ सालमा रारा राष्ट्रिय निकुञ्जको स्थापना गरिएको थियो । रारा ताल वरिपरि रहेका रारा छार्पुका करिब ४ सय घर परिवारलाई बाँकेको गाभर चिसापानीमा सारिएको थियो ।

एक महिनाअघि खत्याड गाउँपालिकाका पदाधिकारीलगायत अन्य राजनैतिक दलका केही प्रतिनिधि र रारा राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुखबीच सडक खोल्ने विषयमा छलफल भएको थियो । बाउपानीदेखि रारा तालनजिकै माझघट्टसम्मको सडकखण्डको विषयमा माथिल्लो निकायमा प्रक्रिया अगाडि बढाउँदा सडक जोड्न सकिने सम्भावनाबारे छलफल भएको नेपाली कांग्रेसका नेता लेकविक्रम शाहले बताए ।

वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (ईआईए) गरी प्रक्रियागत रूपमा अगाडि बढे सडक खोल्ने सम्भावना रहेको रारा राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत बद्री विनोद दाहालले बताए । संस्थागत रूपमा प्रक्रिया अगाडि बढाउनुपर्ने उनको भनाइ छ । उनका अनुसार वातावरणीय संरक्षण नियामवली २०७७ भित्र रहेर ईआईए गरी वन तथा वातावरण मन्त्रालयमा पेस गरी निणर्य गरे सडक जोड्न सकिन्छ ।

Path Marga Photo 2021660911780.JPG

आफ्नो कार्यकालभित्र खत्याड गाउँपालिकालाई सदरमुकाम गमगढीसित जोड्न खत्याड गाउँपालिकाका प्रमुख अजबहादुर शाहीले प्रतिबद्धता जनाए । खत्याड गाउपालिका–१ बाउपानीदेखि रारा सम्मको डीपीआर बदल्ने र वातावरणीय प्रभाव अध्ययन ईआईए प्रक्रिया तत्काल अगाडि बढाइने उनको भनाइ छ । यस विषयमा आफूले वन तथा वातावरण मन्त्रालयमा प्रक्रिया अगाडि बढाइसकेको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, भदौ ५, २०७९ ०७:००