नझुक्किनुहोस् यी क्याफे, घर, रेस्टुरेन्ट र स्वीमिङ पुल हुन्

A+ A A-

शीत युद्धको समयको कुरा धेरैले अब बिर्सिसके । शीतयुद्धपछि विश्वको राजनीतिक समीकरणमा तीव्र फेरबदल भइसक्यो । तर, अल्बानिया त्यही शीतयुद्धको एउटा उदाहरण हो, जसले २४सै घण्टा बंकर बनायो । यसले लगातार १४ वर्षसम्म बंकर निर्माणको काम गर्‍यो ।

एनभर हलिल होक्सहाले सन् १९७५ देखि सन् १९८९ सम्म करिब ५ लाख बंकर बनाउन लगाएका थिए । अल्बानियामा त्यस समयमा कम्युनिस्ट शासन थियो र अल्बानिया सोभियत संघसँग नजिक थियो ।

शीतयुद्धमा कसले कसलाई कतिबेला आक्रमण गर्छ, टुंगो थिएन त्यसैले बाहिरी शक्तिबाट सुरक्षित हुन बंकर निर्माण गर्न लगाएका थिए । सन् १९७५ पछि बंकर निर्माण सुरु गर्दा अल्बानियाको धेरै देशसँग सम्बन्ध विच्छेद भएको अवस्था थियो ।

त्यसबेला सोभयत संघसँग सम्बन्ध बिग्रिएपछि अल्बानियाले छिमेकी युगोस्लाभियादेखि अमेरिका र रुसबाट आफूलाई असुरक्षित महसुस गरेर बंकर बनाउन सुरु गरेको थियो ।

अल्बानियामा आज पनि पहाडदेखि खेतसम्म, राजमार्गदेखि समुद्रको किनारसम्म बंकरै बंकर भेट्न सकिन्छ । अर्को अचम्म लाग्दो कुरा त यस्तो छ कि यी पाँच लाख बंकर निर्माण गर्दा अल्बानिया युरोपकै सबैभन्दा गरिब राष्ट्र बनेको थियो ।

यी बंकर निर्माण गर्दा लागेको ऋणको भार आज पनि अल्बानियाली जनताले बोकिरहेका छन् । शासक एनभर होक्साहको एउटै भनाइ थियो, ‘सधैं तयार रहनू ।’

कसरी बन्यो बंकरको देश

दोस्रो विश्वयुद्धका क्रममा अल्बानिया इटालीसँग पाँच दिनमै पराजित भएको थियो । यो कब्जाले अल्बानियालाई झनै आक्रामक बनायो र त्यहाँका जनताले छापामार युद्ध सुरु गरे ।

छिमेकी युगोस्लाभिया, बेलायत र अमेरिकाको सहयोगमा उनीहरुले इटाली र जर्मनीमाथि आक्रमण गरे । जसको नेतृत्व एनभर होक्साहले गरेका थिए ।

मित्र राष्ट्र दोस्रो विश्वयुद्धमा विजयतर्फ अघि बढेपछि अल्बानिया शक्तिशाली बन्यो र १९४४ नोभेम्बरमा फाँसीवादी शक्तिबाट स्वतन्त्र भयो । यो जितमा ७० हजार अल्बानियाली वामपन्थी सेनाको नेतृत्व गरेका होक्साह अल्बानियाको शासक बने ।

इटाली र जर्मनीविरुद्ध लडाइँ लड्न सेना जुटाउनेदेखि जनताको ठूलो समर्थन पाएका होक्साह सत्तामा पुगेपछि तानशाह बने र हरेक विरोधीलाई समाप्त पार्दै गए ।

उनले त्यस क्रममा सामान्य समस्या हुनासाथ समीकरण परिवर्तन गर्न थाले । सोभियत संघसहित अन्य कम्युनिस्ट देशसँग पनि उनको सम्बन्ध बिग्रियो ।

सन् १९४७ मा युगोस्लाभियासँग सम्बन्ध तोडियो । निकिता ख्रुस्चेभ सोभियत सत्तामा आएपछि उनले सोभियत संघसँग पनि सम्बन्ध तोडे र चीनसँग नजिक भए । सन् १९७२ मा माओले तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति रिचर्ड निक्सनलाई चीन भ्रमणको निम्तो दिएपछि चीनबाट टाढा भए ।

त्यसपछि उनले अल्बानियालाई बंकरै बंकरको देश बनाए । ती बंकरहरु जीर्ण अवस्थामा छन् । कतिपय क्याफे, घर, रेस्टुरेन्ट, स्विमिङ पुल, अन्न भण्डार, पुल र पानी ट्यांकीका रूपमा प्रयोग भइरहेका छन् ।