राजनीतिले नछोपेको एउटा विश्वविद्यालय

A+ A A-

‘हु इज द अनर अफ काठमाडौं युनिर्भसिटी ?’

‘काठमाडौं युनिर्भसिटीलाई प्राईभेट भन्छन् । कतिपय मान्छेहरु यो विश्वविद्यालय प्राईभेट हो यसमा शेयर मिलाइदेउ पनि भन्छन् । तर, यहाँ कोही पनि शेयर होल्डर छैनन् । प्राईभेटका नाममा पब्लिक इन्स्च्यिुसन हो ।’ काठमाडौं विश्वविद्यालयको परिचय दिँदै प्राध्यापक डा. सुरेशराज शर्मा भन्छन-

‘सरकारले नचलाएको नीजि क्षेत्रले चलाएको कुरा प्राईभेट हो । प्राईभेट भित्र पनि एउटा नाफाका लागि हुन्छ अर्को नाफा नलिने ।’

शर्माकै भाषामा काठमाडौं विश्वविद्यालय चलाएको त नीजि क्षेत्रले हो । तर, नाफा आर्जनका लागि होइन ।

किनकि, ‘हामीले हाम्रो निम्ति गरेको होइन मुलुकको निम्ति हो । शिक्षा र शिक्षण संस्था व्यक्तिका लागि होइनन् मुलुकका लागि हुन्,’ शर्मा भन्छन् ।

अवधारणा बुन्दाका दिन

प्रा.डा. शुरेसराज शर्मा काठमाडौं विश्वविद्यालयका संस्थापक उप–कुलपति हुन् । उनलाई शिक्षा सेनानीका नामले चिनाउने र चिन्ने पनि छन् । प्राविधिक शिक्षा तथा व्यवसायिक तालिम परिषद्(सिटिईभिटी)का पनि संस्थापक निर्देशक हुन् शर्मा ।

त्रिचन्द्र कलेज र त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा अध्यापन गराइरहेका शर्मालाई काठमाडौं विश्वविद्यालयको सोच दिलायो काठमाडौं पब्लिक (पछि भ्याली) स्कूलले । त्रिभुवन विश्वविद्यालमा प्राध्यापनमै रहेको समयमा पिएचडी गर्न बेलायत पुगे शर्मा । बेलायतबाट रसायनशास्त्रमा पिएचडी गरेर फर्केपछि शर्मालाई लाग्यो हाम्रो विश्वविद्यालय निकै पछाडि छ ।

‘यहाँको पाठ्यक्रमको स्तर राम्रो भएपनि अपडेट थिएन,’ शर्मा सुनाउँछन् । विश्वविद्यालय भनेपछि त विश्वस्तरको हुनुपर्यो । विदेशी विद्यार्थी पनि आएर पढ्ने हुनुपर्यो । तर, २०४६ सालको परिवर्तनसँगै त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा राजनीति छिर्यो । पञ्चायतदेखि नै विश्वविद्यालयमा राजनीतिको छायाँ परेको सम्झिदै शर्मा भन्छन, ‘त्यसबेलामा पार्टी प्रतिबन्धित थिए । पोलिटिक्स गर्ने ठाउँ थिएन् । तर, कलेजमा, विद्यार्थी र शिक्षकलाई अलिकता छुट थियो ।’

यही छुटको दुरुपयोग भयो । अवस्था कस्तोसम्म आयो भने समयमा जाँच हुन छाड्यो । शैक्षिक क्यालेण्डर अनुसार पढाई हुन छाड्यो । पढाईको स्तर पनि कमजोर हुन थाल्यो ।

यति भइसकेपछि शर्मालाई अब त्रिभुवन विश्वविद्यालय र सरकारले केही गर्ला जस्तो लागेन । ‘अब त्रिभुवन विश्वविद्यालयले गर्छ, सरकारले गर्छ भनेर पर्खिराख्ने कुरा भएन । सरकारले गर्ने कुरामा पर्खिनुभन्दा अर्को विकल्प पनि बनाउन भनेर हामी लागेका हौं ।’ काठमाडौं विश्वविद्यालयको स्थापनाको अवधारणा सुनाउँछन् शर्मा ।

प्राईभेट विश्वविद्यालय भयो भने हुने अर्को फाईदा पनि देखेका थिए शर्माले । ‘यसमा हामीले सरकारले भनेको जस्तै मात्रै गर्नुुपर्दैन । सरकारी सोच र गतिभन्दा तीव्र वेगले अगाडि जान सकिन्छ । त्यसकारण हामीले विकल्प खोज्यौं । विकल्पमा हाम्रो सर्त थियो धेरै पोलिटिक्स नहोस ।’

अनि बस्यो जग

विश्वविद्यालय बनाउने सोच त आयो । तर, समस्या पनि सँगै आयो । विश्वविद्यालय बनाउन आर्थिक सहयोग कसरी जुटाउने ? त्रिभुव विश्वविद्यालयमै पनि विदेशी दाताले सहयोग गरिरहेको समयमा नीजि क्षेत्रको विश्वविद्यालयका लागि कसले सहयोग दिने ?

त्यसपछि शर्माले उपाय निकाले । पहिले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाटै सम्बन्धन लिएर कलेज सुरु गर्ने । र त्यसैलाई विस्तार गरेर विश्वविद्यालयमा रुपान्तरण गर्ने ।

यसपछि सुरु भयो काठमाडौं पब्लिक स्कूल । सुरुवातको केही वर्षमै काठमाडौैं भ्याली पब्लिक स्कूलले विज्ञान संकायमा शतप्रतिशत नतिजा ल्यायो । त्यसले शर्मालाई हौस्यायो ।

यसपछि शर्मा पुगे अन्तरिम सरकारका प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईलाई भेट्न । नेपालीले नै विश्वविद्यालय खोल्ने भएपछि भट्टराईले पनि हौसिदै सहयोग गर्ने वचन दिए । त्यसपछि गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री भएको समय २०४८ सालमा काठमाडौं विश्वविद्यालयको जग बस्यो ।

कुलपति प्रधानमन्त्री

नेपाली इतिहासमा प्रधानमन्त्री कुलपति हुने पहिलो विश्वविद्यालय हो काठमाडौं विश्वविद्यालय । देशमा राजा हुँदा विश्वविद्यालयको कुलपति राजा हुने चलन थियो ।

राजा हुँदा हुँदै प्रधानमन्त्री कुलपति हुनुको कारण सुनाउँछन शर्मा, ‘राजाले यो विश्वविद्यालय बनिसकेकै छैन म हुन्न भने भने त गाहे पर्छ भनेर हामीले प्रधानमन्त्रीलाई नै तपार्इं कुलपति बन्नुहोस् भनेर आग्रह गर्यौ । प्रधानमन्त्रीले पनि हुन्छ भन्नुभयो ।’ यसरी काठमाडौं विश्वविद्यालयले प्रधानमन्त्रीलाई कुलपति बनायो ।

८० माथिको वेग

विभिन्न ७ वटा फ्याक्लटीमा अध्यापन गराउने काठमाडौं विश्वविद्यालयका विद्यार्थीको उत्तिर्ण दर ८० प्रतिशतभन्दा तल झरेको छैन् ।

मुलुकका अन्य विश्वविद्यालय राजनीतिले प्रभावित भइरहँदा काठमाडौं विश्वविद्यालय भने अपवादको रुपमा जोगियो । कर्मचारी, प्राध्यापक छनौट मात्रै होइन विद्यार्थी छनौटमा पनि काठमाडौं विश्वविद्यालय राजनीतिक प्रभावबाट मुक्त भयो ।

राजनीति आउट

६ कार्यकाल काठमाडौं विश्वविद्यालयको उप–कुलपति पद सम्हालेका शर्मा विश्वविद्यालयलाई राजनीतिबाट जोगाउन सक्नुपनि आफ्नो सफलता ठान्छन् । र, विश्वविद्यालयलाई राजनीतिबाट जोगाउन आफूले प्रयोग गरेको सुत्र सुनाउँछन् ।

काठमाडौ विश्वविद्यालयमा सबैभन्दा माथिल्लो पद उप कुलपति हो । जुन पदमा प्रधानमन्त्रीले नियुक्त गरेको मान्छे हुन्छ । ‘हामीकहाँ हुने माथिल्लो पद उप कुलपति हो । यो चाहिँ प्रधानमन्त्रीले नियुत्ती गर्ने हो,’ शर्मा अगाडि सुनाउँछन, ‘अब गडबडी हुनसक्ने यही ठाउँ हो । अहिलेको डर पनि यही हो । भाईस चान्सलर(उप–कुलपति) भन्दा पछिको मान्छे भाईस चान्सलरले सिफारिस नगरी नियुक्ति हुँदैन । भाईस चान्सलर बनाउने बेलामा गडवड भयो भने सबै बिग्रन्छ ।’

तर, सौभाग्य भन्नुपर्छ अहिलेसम्म उप–कुलपति नियुक्त गर्ने समयमा कुनै प्रधानमन्त्रीले गडबड गरेका छैनन् । त्यसैले त जोगिएको छ, काठमाडौं विश्वविद्यालयको शाख ।

उप–कुलपति नियुक्त गर्ने प्रक्रिया पनि काठमाडौं विश्वविद्यालयको फरक छ । उप–कुलपति नियुक्तिका लागि काठमाडौं विश्वविद्यालयले एउटा छनौट समिति बनाउँछ । अन्य विश्व विद्यालययमा यस्तो समिति प्रधानमन्त्रीले शिक्षा मन्त्रीको नेतृत्वमा बनाउँछन् । काठमाडौं विश्वविद्यालयको भने थोरै फरक छ ।

एक राजा, ११ प्रधानमन्त्री

यहाँ उप–कुलपति छनौट समिति विश्वविद्यालयको सभाले छान्छ । सभामा शिक्षा मन्त्रीलाई पनि राखिन्छ । ६ पटक उप–कुलपति हुँदा शर्माले ११ जना प्रधानमन्त्रीसँग काम गरे । शर्माले कुलपतिको रुपमा राप्रपा, कांग्रेस, एमाले, माओवादी नेता मात्रै होइन राजा पनि पाए ।

२०४६ यता देशले ठूला राजनीतिक परिवर्तन सामना गर्यो । तर, यी कुनै पनि परिवर्तनले काठमाडौ विश्वविद्यालयको शैक्षिक गतिविधिलाई प्रभावित पारेन । ‘किनकि नीतिगतरुपमा काठमाडौं विश्वविद्यालय तटस्थ छ,’ शर्मा जवाफ दिन्छन, ‘हामीले अरु केही गरेको होइन हाम्रो ऐनमा भएको व्यवस्था अनुसार काम गरेको हौं ।’

प्रधानमन्त्री तथा सरकारसँग विश्वविद्यालय र त्यहाँका पदाधिकारीले विभिन्न माग गर्छन् । र, त्यसको बदलामा प्रधानमन्त्री (सरकार)ले हस्तक्षेप गर्छ भनेरै काठमाडौं विश्वविद्यालयले सरकारसँग जग्गा बाहेक केही मागेन ।

कतिसम्म भने काठमाडौं विश्वविद्यालयले राजनीतिक हस्तक्षेप हुने खतरा देखेरै सरकारले दिने स–शर्त अनुदान पनि लिन अस्वीकार गर्दै आएको छ ।

राजनीतिक हस्तक्षेप हुँदैन भन्ने विश्वस्त तुल्याउनकै लागि विश्वविद्यालयले खुल्ला प्रतियोगिताद्धारा कर्मचारी नियुक्त गर्छ । प्राध्यापकको नियुक्तिमा विश्वविद्यालयले विदेशी विज्ञ समेत बोलाउँछ ।

शर्मा भन्छन, ‘हामी प्राध्यापकको नियुक्तिमा विदेशी विज्ञ पनि मगाउँछौँ । विदेशी विज्ञ र नेपाली टोलीले जसलाई ओके भन्छ त्यही मान्छे मात्रै नियुक्त गर्छौ ।’

प्राध्यापक र विद्यार्थीलाई पनि राजनीतिक संक्रमणबाट जोगाएको छ विश्वविद्यालयले । विश्वविद्यालय स्थापनापछि प्राध्यापक र विद्यार्थीले युनियन माग नगरेका होइनन् ।

विद्यार्थी र प्राध्यापकले युनियन माग गरेपछि शर्माले भने, ‘टियु वा अन्य कतैको युनियन बनाउन खोज्नुभएको हो भने हामीलाई चाहिएन । हामीलाई टियुका समस्या ल्याएर यहाँ आन्दोलन गर्नु छैन । बरु हाम्रो आफ्नै युनियन हुन्छ ।’

त्यसैले अहिले काठमाडौं विश्वविद्यालयमा प्राध्यापक, कर्मचारी र विद्यार्थीका समस्या समाधान गर्न, गुनासा सुन्न कल्याणकारी परिषद् गठन गरिएका छन् ।

२८ बर्षदेखि एउटै क्यालेण्डर

विश्वविद्यालयले सेमेस्टर प्रणालीमा अध्यापन गराउँछ । सेमेस्टर प्रणालीको बारेमा शर्मा भन्छन, ‘यो सिस्टम अनुसार पाठ्यक्रम बनाउने, पढाउने र मूल्याङकन गर्ने शिक्षक एउटै हुन्छ ।’

पाठ्यक्रम तयार गर्न पनि विश्वविद्यालय अनुसन्धान गर्छ । ‘हामीले तयार पार्न थालेको विषयको मुलुकमा आवश्यकता छ कि छैन ? यो विषयको माग कति वर्षसम्म भइराख्छ जस्ता विषयमा अध्ययन गर्छौं ।’ यसपछि विश्वविद्यालयले आफूले तयार गरेको पाठ्यक्रमको स्तर जाँच गर्छ । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको छ कि छैन भन्दै विदेशी विज्ञ बोलाउँछ ।

त्यसपछि तयार गरिन्छ शैक्षिक क्यालेण्डर । शर्माका अनुुसार अगस्ट पहिलो सातादेखि पढाई सुरु हुन्छ । ५ महिनाको सेमेस्टर पढाई हुन्छ । १ महिना परीक्षा दिने, रिजल्ट निकाल्ने समय हुन्छ कुल गरेर ६ महिनाको एक सेमेस्टर हुन्छ । स्थापनाकालदेखि काठमाडौं विश्वविद्यालयले आफ्नो शैक्षिक क्यालेण्डरमा अहिलेसम्म फेरबदल गर्नुपरेको छैन् ।

यदि केही गरी पढाई ढिलो भयो भने ? ‘त्यो विषय पढाउने प्रोफेसरलाई समाउँछौँ । आइपर्यो भने निकाल्छौँ पनि,’ शर्माको अडिग जवाफ छ ।

३ महिनामा जागिर

विद्यार्थी पास भएर मात्रै भएन । विश्वविद्यालयबाट पास भएर गइसकेपछि विद्यार्थीले काम पनि पाउनुपर्यो । ‘काठमाडौैं विश्वविद्यालयबाट पास भएको मान्छे करिब करिब ३ महिनाभित्र काम पाइसक्छ ।’ शर्मा गर्वसाथ सुनाउँछन् ।

‘विद्यार्थी हाम्रो लागि पढ्न आएका होइनन् आफ्नो लागि पढ्न आएका हुन् । हाम्रो स्तर, हामीले दिने, ज्ञान र सीप बजारमा सहजै बिक्रि हुन्छ भन्ने विश्वास भएर त पढ्न आएका हुन् ।’ शर्माको भनाई छ ।

फेल ! उसोभए आउट

विद्यार्थीको गुणस्तर जोगाईराख्न, गुणस्तर जाँच्न विश्वविद्यालयले सेमेस्टर बाहेक आन्तरिक परीक्षा पनि लिन्छ । आन्तरिक परीक्षामा दुई पटकसम्म कुनै पनि विषयमा फेल भएमा उक्त विद्यार्थीलाई निकालिन्छ पनि ।

‘यी सबै नियम हामीले विद्यार्थीलाई पहिल्यै प्रष्ट भनेका हुन्छौं,’ तर शर्मालाई कहिलेकाहीँ लाग्छ, ‘फेल भएमा विद्यार्थी त रुन्छ तर के उसलाई पढाउने टिचर पनि रुन्छ त ?’

उत्कृष्ट एमबीए

नेपालमै पहिलोपटक एमबिए, बिबिए, इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ, सूचना प्रविधि कोर्स पढाउन सुरु गरेको काठमाडौं विश्वविद्यालयले नै हो ।

राजनीतिक भागवण्डाबाट जोगिएको यो विश्वविद्यालयले पढाउने एमबीए दक्षिण एसियामै उत्कृष्ट मानिन्छ । एमबीए पढाउन मात्र होइन अन्य विषय पढाउन पनि काठमाडौं विश्वविद्यालयले विदेशी प्रोफेसर खोज्ने गर्छ ।

एमबीएको स्तर उत्कृष्ट हुनुको कारण सुनाउँदै शर्मा भन्छन, ‘एमिबए पढाउने १२ जना छन भने ४ जना विदेशमा एमबीए पढाएकै हुनुपर्छ । अर्को ४ जना क्वालिफिकेशन भएको तर धेरै शिक्षण अनुभव नभएको । अनि अर्को ४ जना चैँ क्वालिफिकेशन भएर विभिन्न क्षेत्रमा काम गरिरहेका । जस्तै, युएन, एम्बेसी जस्ता क्षेत्रमा काम गरिरहेका मान्छे । यसरी अन्यत्र काम गरिरहेका मान्छेलाई उनीहरुको बिदाको दिन पढाउने व्यवस्था मिलाइन्छ ।’

त्यसपछि मेडिकलतर्फ

काठमाडौं विश्वविद्यालयलाई सबैभन्दा गाह्राे मेडिकल कलेजमा पर्यो । आफ्नो मेडिकल कलेज नभईकनै विश्वविद्यालयले भारतको मणिपाल शिक्षण (पोखरा) अस्पताललाई सम्बन्धन दियो । आफ्नो मेडिकल कलेज नभएको विश्वविद्यालयले सम्बन्धन दिएपछि विरोधका आवाज सुनिए । अब विश्वविद्यालयलाई आफ्नै मेडिकल कलेज खोल्नुपर्ने दबाब पर्यो ।

दबाबबीच मणिपाल शिक्षण अस्पताललाई सम्बन्धन दिन बाध्य भएपनि यसले विश्वविद्यालयलाई फाईदा नै भएको शर्मा बताउँछन् ।

‘पछि मणिपालले हामीलाई मेडिकल कलेजको पाठ्यक्रम बनाउन सहयोग गर्यो,’ शर्मा भन्छन् । र, अहिले विश्वविद्यालयले धुलिखेल अस्पतालसँग सहकार्य गर्न ५० वर्षका लागि सम्झौता गरेको छ ।

अटोनोमी कि मनी

विश्वविद्यालयलाई अटोनोमी संस्था ठान्छन् शर्मा । स्वायत्त र अधिकारसम्पन्न विश्वविद्यालयले मात्रै आफ्नो स्तर जोगाउने र बृद्धि गर्ने शर्माको बुझाई छ । उनी उदाहरण दिदै भन्छन, ‘संसार प्रख्यात हाडवर्ड युनिर्भसिटी पनि प्राईभेट हो । पुरै अटोनोमस हो यो ।’

त्यसैले शर्मा भन्छन, ‘अटोनोमी इज मोर भ्यालुयवल द्यान मनी ।’

हैट ! त्यो प्रश्न

अटोनोमी र राजनीतिक हस्तक्षेपबाट विश्वविद्यालयलाई जोगाउन पदाधिकारी प्रष्ट हुनुपर्ने उनको धारणा छ । उनी उदाहरण सहित भन्छन, ‘मेडिकल कलेजका लागि हामीले हाडवर्डसँग सम्झौता गर्ने तयारी गर्यौँ । सम्झौताका लागि हाडवर्ड पुगेपछि हाडवर्डले भन्यो कि हामीकहाँ त १२ वर्ष स्कुलमा ४ वर्ष कलेजमा पढेको मान्छेले मात्रै मेडिकल पढ्न पाउँछ । तपाईकहाँ त १२ वर्ष पढेको मान्छेले सिधै मेडिकल पढ्न पाउँछ कसरी हामी कोल्याब्रेसन गर्न सक्छौँ ?

जवाफमा मैले शर्माले भनेछन्– तपाईले खोजेको योग्यता नभएपनि हामी मेडिसिन पढ्न सक्ने विद्यार्थी लिन्छौं ढुक्क हुनुहोस ।

फेरी शर्मालाइ भनिएछ–तपाईंहरुको विश्वास लाग्दैन । तपाईको देशमा त विद्यार्थी भर्ना गर्न पनि प्रधानमन्त्री, मन्त्री, नेताको प्रेसर आउँछ । अनि यस्तो प्रेसर थेग्न सक्नुहुन्छ त तपाई ?

विद्यार्थी छान्ने बेलामा, स्टुडेन्टको इन्ट्रान्स लिने बेला हाडवर्डको पनि एकजना प्रतिनिधि राखौं । त्यहाँ छानिएको बाहेक एक जना पनि वढी विद्यार्थी हामी लिदैनौँ ढुक्क हुनुहोस, मैले उनीहरुलाई विश्वास दिलाए ।’

काठमाडौं विश्वविद्यालयले मेडिकल साईन्समा ३ वर्ष सहकार्य गर्यो ।

हाडवर्डसँग सम्झौता गरेर फर्किएपछि शर्मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालालाई भेट्न गए । भेटमा भने, ‘हामीले हाडवर्डसँग सम्झौता गरेका छौँ । प्रधानमन्त्री, अथवा कसैको पनि तहबाट हामीलाई विद्यार्थी भर्ना गर्न प्रेसर नदिनुहोला ।’

प्रधानमन्त्रीले पनि दबाब नदिने बाचा गरे । ‘नभन्दै त्यो ३ वर्ष एक जना पनि विद्यार्थी फेल भएनन्, ’ शर्माले हौसिदै भने, ‘वचनको पक्का हुनुपर्छ ।’

सहयोगी हातहरु

नेपालीको सक्रियतामा सुरु भएको काठमाडौ विश्वविद्यालय मुलुकको तेस्रो विश्वविद्यालय हो । अर्बौं रुपैयाँ लगानी भएको यो विश्वविद्यालय सहयोगी हातहरुकै कारण स्थापित हुन सकेको हो ।

युनाईटेड मिसन टु नेपाल, नर्वजियन सरकार, भारतको विडला इन्सिच्युट अफ टेक्नोलोजी, इन्डियन इन्सिच्युट अफ टेक्नोलोजी र जापानी नागरिक यामाजी फमिकोले आर्थिक, प्राविधिक सहयोगसँगै शिक्षक पनि उपलब्ध गराए । ‘युनाईटेड मिसन टु नेपालले त करिब ३० जना विभिन्न विधाका एक्सर्पट नै दियो ।’ शर्मा भन्छन् ।

विश्वविद्यालय स्थापना गर्दा पहिलो वर्षको ४० प्रतिशत भन्दा बढी बजेट विकास बजेटका रुपमा खर्च गरियो । ‘यसमा हामीले ल्याब बनाउने, पुस्तकालय बनाउने, भवन बनाउने, आवश्यक उपकरण किन्ने काम गर्यौं,’ शर्मा अगाडि भन्छन, ‘अनि शिक्षकलाई तलब दिन, प्रशासन खर्च हामीले विद्यार्थीबाट उठायौँ ।

किनभने अहिले बनाएको पूर्वाधार त वर्षौ चल्छ । अहिले बनाइएको भवन ल्याब त वर्षौपछिका विद्यार्थीले पनि प्रयोग गर्छन् । त्यसैले उनीहरुबाट संरचना निर्माणको खर्च उठाइएन ।

सरकारले चौकोटमा ५ सय ३० रोपनी जग्गा, धुलिखेलमा ६५ रोपनी जग्गा उपलब्ध गरायो । धुलिखेल नगरपालिकाले फेरि २ सय रोपनी जग्गा उपलब्ध गरायो । त्यसैले त शर्मा भन्छन, ‘नीजि क्षेत्रले चलाएको भएपनि यो पब्लिक प्रपर्टी हो ।’

दातासँग भेट गराउने प्लेटफर्म भने राजा वीरेन्द्रले मिलाइदिएका हुन् । बेलायतबाट पिएचडी गरेर फर्केका शर्मा अनुसन्धान गर्न चाहन्थे । तर, नेपालमै बसेर सहज थिएन अनुसन्धान गर्न । ‘नेपालमा अनुसन्धनका लागि प्रयोगशाला थिएन् । इक्विपमेन्ट थिएन ।’ शर्मा सम्झिन्छन् ।

नेपालमा अनुसन्धान गर्न असम्भव देखिएपछि शर्माले बेलायत फर्किने सोच पनि बनाएका थिए । बेलायत फर्कनुअघि एकपटक राजासँग सल्लाह गर्न चाहे ।

‘राजाले रिसर्च गर भने तर, रिसर्चका लागि चाहिने सामानको मूल्य सुनेपछि उनी त्रसिए । र भने, यतिका पैसा त तिम्रो सरकारले दिन सक्दैन । बरु तिमीलाई म दाताहरुसँग भेट हुने ठाउँमा लग्छु तिमी आफै सहयोग माग,’ शर्माले सुनाए ।

त्यसपछि उनलाई राष्ट्रिय शिक्षा समितिको सदस्य सचिवमा नियुक्त गरियो । त्यहाँ उनी करिब १० वर्ष रहे ।

क्लिन, क्यापेबल, कमिटेड

२०४८ देखि २०६९ सम्म विश्वविद्यालयको उप कुलपति पद सम्हालेका शर्मा अहिले धुलिखेलमै रिटार्यड जीवन बिताउँदैछन् । उनले पढाएका रामवरण यादव राष्ट्रपति भए ।

छत्रमान गुरुङ प्रधानसेनापति भए । झलनाथ खनाल प्रधानमन्त्री भए । आफूले पढाएका व्यक्ति उच्चपदमा पुगेको देख्दा प्रोफेसर शर्मा गौरवान्वित हुन्छन् ।

लामो समय विश्वविद्यालयको नेतृत्व गरेका शर्मालाई नेतृत्वमा तीनवटा गुण हुनुपर्छ जस्तो लाग्छ । क्लिन । क्यापेबल । कमिटेड ।

आफैले तोकेको नेतृत्वको मापदण्डमा शर्मा फिट भए । त्यसैले त उनी सफल भए । र, उनी भन्छन, ‘जिन्दगीसँग खास गुनासा छैनन् । मैले सकेको गरे । सकेको नै गर्ने हो । अझै गर्न बाँकी छ ।’

काठमाडौ विश्वविद्यालय एसियाका उत्कृष्ट ५ सय विश्वविद्यालय भित्र र विश्वका उत्कृष्ट १ हजार भित्र पुर्याउन पाए हुन्थ्यो भन्ने छ । ‘विद्यार्थीले तिरेको पैसालाई गुड एजुकेशन दिन फेयर म्यानेज मात्रै गर्ने हो भने पनि धेरै विद्यालय र विश्वविद्यालयको स्तर राम्रो हुन्थ्यो ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन ९, २०७६ २२:४८