पुँजीगत खर्च प्रतिशत अहिलेसम्मकै न्यून, कारण बन्यो महँगी

A+ A A-

तत्कालीन अर्थमन्‍त्री जनार्दन शर्माको दाबी थियो यो वर्ष अर्थात् आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा शतप्रतिशत पुँजीगत खर्च हुन्छ । यस्ताे दाबी त विगतमा पनि गरिएकै हाे नि भन्ने प्रश्नमा उनकाे जवाफ थियो- अहिले गरेरै देखाउने हो । २०७४ मा युवराज खतिवडा अर्थमन्त्री बनेपछि जसरी पुँजीगत जसरी बढाउँछु भनेका थिए, शर्माकाे दाबी पनि उस्तै थियाे ।

खतिवडाले ९० प्रतितशतसम्म पुँजीगत खर्च गर्ने दाबी गरेका थिए भने शर्माले शतप्रतिशत खर्च गर्ने दाबी गरेका थिए, त्याे पनि भदौबाट बजेट खर्च गरेर । सरकारले गरेको कडा निषेधाज्ञा र मानिसहरू बाहिर निस्कनसमेत डराएको समयमा आर्थिक वर्ष २०७६/७७ बाहेकलाई आधार मान्ने हो भने यो वर्षमा अहिलेसम्मकै न्यून पुँजीगत खर्च प्रतिशत भएको छ ।

महालेखा परीक्षकको कार्यालयले राखेको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०६६/६७ यता आर्थिक वर्ष २०७६/७७ बाहेक कुनै पनि आर्थिक वर्षमा ५७ प्रतिशत तलको पुँजीगत खर्च भएको छैन । आर्थिक वर्ष २०६६/६७ मा १ खर्ब ६ अर्ब रुपैयाँको पुँजीगत बजेट विनियोजन गरिएकोमा अधिकतम ९० अर्ब २३ करोड रुपैयाँ खर्च अर्थात विनियोजन बजेटको ८४ प्रतिशत खर्च भएको छ ।

त्यसो त पुँजीगत विनियोजन गरिएको बजेटलाई आधार मान्ने हो भने यो अहिलेसम्मकै सबैभन्दा बढी खर्च प्रतिशत हो ।

कोरोनाकालीन अवस्था आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा ४ खर्ब ८ अर्ब रुपैयाँको पुँजीगत बजेट विनियोजन गरिएकोमा जम्मा ४६ प्रतिशत मात्रै खर्च भएको थियो । सर्वाधिक खर्च हुने समयमा वैशाख, जेठ र असारमा कडा निषेधाज्ञा जारी गरिएका कारण यो वर्ष खर्च हुन सकेको थिएन । त्यसपछि सर्वाधिक बजेट खर्च हुन नसकेको बजेट जनार्दन शर्माले कार्यान्वयन गरेको बजेट हो ।

आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ३ खर्ब ७० अर्ब रुपैयाँको मात्रै पुँजीगत बजेट विनियोजन गरिएकोमा २ खर्ब १६ अर्ब अर्थात ५७ प्रतिशत मात्रै खर्च भएको छ ।

नेपालको हालसम्मको यथार्थ पुँजीगत खर्च

पछिल्लो १३ वर्षमा

पुँजीगत खर्च र खर्च प्रतिशत
आर्थिक वर्ष	विनियोजित बजेट	खर्च बजेट	खर्च प्रतिशत
२०६६/६७	१ खर्ब १६ अर्ब	९० अर्ब २३ करोड	८४
२०६७/६८	१खर्ब २९ अर्ब	१ खर्ब ७ अर्ब	८३
२०६९/७०	६६ अर्ब १३ करोड	५४ अर्ब २९ करोड	८१
२०७०/७१	८५ अर्ब ९ करोड	६६ अर्ब ६९ करोड	७८
२०७१/७२	२ खर्ब ९८ अर्ब	१ खर्बब २३ अर्ब	५९
२०७२/७३	३ खर्ब ८ अर्ब	२ खर्ब ११ अर्ब	६७
२०७४/७५	३ खर्बब ३५ अर्ब	२ खर्ब ७० अर्ब	८०
२०७५/७६	३ खर्ब १३ अर्ब	२ खर्ब ४१ अर्ब	७६
२०७६/७७	४ खर्ब ८ अर्ब	१ खर्ब ८९ अर्ब	४६
२०७७/७८	३ खर्ब ५२ अर्ब	२ खर्ब २७ अर्ब	६४
२०७८/७९	३ खर्ब ७८ अर्ब	२ खर्ब १६ अर्ब	५७

किन भएन यस वर्ष खर्च ?

यस वर्ष पुँजीगत खर्च न्यून हुनुमा सबैभन्दा प्रमुख कारण महँगीलाई लिइएको छ । पेट्रोलियम पदार्थका साथै, अन्य निर्माण सामग्री र ढुवानीको लागतका कारणले लागत अनुमान गर्ने समयको तुलनामा ७० प्रतिशतसम्म महँगी बढेपछि निर्माण व्यवसायीले काममा ढिलाइ गरेका थिए ।

निर्माण व्यवसायीले तीन महिनाअघिमा सन्दर्भ मूल्यसूची संशोधन गर्न आग्रह गरेका थिए । तर, सरकारले केही समय खर्च रोकिएकै अवस्थामा पनि मूल्य सूची संशोधन नगरेपछि निमार्ण व्यवसायीले निर्माण होली डे मनाएको थिए । यसको प्रभाव पुँजीगत खर्चमा देखिएको छ । यद्यपि असार महिनामा मात्रै ८७ अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन १, २०७९ ११:११