बक्स अफिसमा सुधार्नुपर्ने कुरा थुप्रै छन् : आकाश अधिकारी

A+ A A-

.........................................................................................................................

अहिले बक्स अफिस लागू भएको दाबी गरिए पनि अधिकांश फिल्म निर्माता यसप्रति असन्तुष्ट छन् । केही दिनअघि चलचित्रकर्मीले नौ बुँदे माग राख्दै सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री गोकुल बाँस्कोटालाई ज्ञापनपत्र बुझाएका थिए । त्यसमा बक्स अफिस अव्यवहारिक भएकाे भन्दै वैज्ञानिक बनाउन माग गरेका छन् । बक्स अफिसमा भरपर्दाे र पारदर्शी सफ्ट्वेर जडान गर्नुपर्ने , विशेषज्ञहरुको परामर्शमा राष्ट्रिय चलचित्र नीति परिमार्जन गरिनुपर्नेलगायतका माग उनीहरूकाे छ । नीतिगत कमजोरीका कारण चलचित्रको व्यापार फस्टाउन नसकेको, विकृति मौलाएको भन्दै उनीहरूले सञ्चारमन्त्रीकाे ध्यानाकर्षण गराए । यसै सन्दर्भमा बक्स अफिसको बहस र नेपाली चलचित्रको व्यापारबारे निर्माता संघका अध्यक्ष एवं बक्स अफिस कार्यान्वयन समितिका सदस्य आकाश अधिकारीसँग गरिएको संक्षिप्त कुराकानी :

.........................................................................................................................

अहिले बक्स अफिसको चर्चाले चलचित्र बजार तताएको छ । अहिले लागू भएको बक्स अफिसलाई लिएर चलचित्रकर्मी असन्तुष्ट छन्। किन यस्तो भइरहेको छ ?

बक्स अफिस इन्ट्री गर्न मलाई आठ वर्ष लाग्यो । आठ वर्षका बक्स अफिसको खाका बनाएर दौडिएँ । चलचित्र विकास बोर्डमा पनि चलचित्र क्षेत्रमा बुझेको नेतृत्व छ । एक किसिमले यहाँ बक्स अफिस लागू भइसकेको छ । तर, पूर्ण रुपमा बक्स अफिस कार्यान्वयन भएको छैन । यो विषयलाई लिएर अहिले नै आन्दोलन गर्नु त्यति शोभनीय हुँदैन । किनकि, जुनसुकै विषय परिर्वतन हुन समय लाग्छ ।

तपाईं आफैं पनि बक्स अफिस कार्यान्वयन समितिको सदस्य हुनुहुन्छ, तपाईंको धारणा चाहिँ के हो त? निर्माताहरुको विरोधमा तपाईंको ऐक्यबद्धता हो कि होइन ?

हो, विकास बोर्डको बक्स अफिस कार्यान्वयन समितिको सदस्य म पनि छु । त्यो निर्णयमा मैले पनि हस्ताक्षर गरेको छु । जुन दिन विकास बोर्डले बक्स अफिसको काम पूरा भयो भनेर भन्छ अनि त्यति बेला म अन्तिम निर्णय हेर्छु । त्यो अवधारणाको बक्स अफिस रहेछ भने ठिक छ, होइन भने म पनि त्यसको विरोधमा बोल्ने छु । अहिले नै विरोध गर्न चाहिँ मिल्दैन कि भन्ने मेरो मत हो ।

तपाईंले सोचेको बक्स अफिस कस्तो हो ?

विश्वको जुनसुकै मुलुकमा निर्माताले बक्स अफिस लाइभ हेर्न पाउँछ । म निर्माता हो भने मेरो सिनेमाको टिकट कति गयो भन्नेदेखि हिसाबकिताबको आँकडासम्म स्पष्ट हुनुपर्छ । डिजिटल मात्रै भएर हुँदैन । बक्स अफिसमा सर्भर म्यानुअल हुनुपर्छ । त्यो सफ्टवेयरले ३० मिनेटभित्र इमेल पठाइसकेको हुनुपर्छ । अटो सिस्टमले इमेल पठाउनुपर्छ ।

फिल्मको बक्स अफिस कतिबेला बन्द हुन्छ, लगत्तै यसबारे निर्माताले सूचना पाउनुपर्छ ।

व्यक्तिले होइन, सफ्टवेयरले काम गर्ने हो । त्यो इमेललाई कसैले ब्रेक गर्न सक्दैन । नत्र भने ५ हजारलाई ५ सय पनि बनाउन सक्छ । त्यसलाई बक्स अफिस भनिदैन । अहिले हामीकहाँ त्यही अवैज्ञानिक खालको बक्स अफिस छ । त्यसैले अधिकांश निर्माता साथीहरु सन्तुष्ट हुनुहुन्न । बक्स अफिसले दिएको रिर्पाेट र वितरकले दिएको रिपोर्ट फरक छ ।

पूर्णरुपमा कहिलेदेखि लागू हुन्छ त ?

यसका लागि कागजात बलियो चाहिन्छ । नियम र नियमावली नभइ चल्दैन । अहिलेसम्म नेपालमा बक्स अफिसको नियमावली थिएन । २०२६ सालको चलचित्र नीतिमा चलिरहेका थियौं । २०७६ सालसम्म कति परिर्वतन भयो त्यो सोचेका थिएनौँ । चलचित्र नीति र अहिलेको अवस्था कहाँ छ ? यो नीति संशोधनका लागि एउटा मन्त्रीस्तरीय समिति बनेको छ । त्यसमा छलफल पनि भइरहेको छ । समितिले छलफल गरी पारित गरेपछि मात्र हामी हाम्रो बक्स अफिसको संरचना र प्रणालीका विकास गर्न सक्षम हुन्छौं । त्यसपछि हामीले खोजेजस्तो बक्स अफिस हामीले पाउने छौं ।

सिनेमाहल, वितरक वा निर्माताले गल्ती गर्याे भने कानुनको दायरामा ल्याउन सकिन्छ । नभए, हामी व्यक्ति मात्रै छुच्चो हुन्छौं र सबैको अगाडि म खराब देखिन्छु ।

सबै कुरा सिस्टममा हुनुपर्छ । त्यसैले मेरो धैर्य बक्स अफिसमा टुटेको छैन् । बक्स अफिस राम्रो बन्छ । अब उपत्यका बाहिर बक्स अफिस सुरु गरिएको छ । कुनै पनि चिज जादु होइन । त्यसैले केही समय कुर्नुपर्छ, सबै सिस्टममा आउँछ ।

तपाईं त निर्माता संघको अध्यक्ष पनि, समग्रमा अहिले नेपाली चलचित्रकाे वास्तविक व्यापार कस्तो छ ?

विश्व बजारमा वास्तविक चलचित्र व्यापार हेर्ने हो भने १० प्रतिशत नाफामा छन् । हलिउड/बलिउडमा पनि वर्षमा ३ हजारदेखि ६ अजारसम्म चलचित्र बन्छन् । तीमध्ये एक दर्जन मात्रै हिट हुन्छन् । हाम्रो पनि त्यही रेसियोमा चलचित्र निर्माण हुन्छन् । नेपालमा पनि १० प्रतिशत चलचित्र हिट हुने हो । बाँकी सबै फ्लप हो । हलिउड/बलिउडमा ब्ल्याक मनिबाटसमेत फिल्म निर्माण गरिएका हुन्छन् । तर, नेपालमा घरघडेरी बैंकमा राखेर फिल्म निर्माण गर्न आएका हुन्छन् । त्यसैले नेपाली चलचित्रको व्यापार त्यति सुखद् छैन् ।

कस्ता खालका निर्माता र निर्देशक जन्माइरहेको छ नेपाली चलचित्रले ?

चलचित्रको क्याप्टेन भनेको निर्देशक हो । चलचित्र कस्तो बन्छ भन्ने कुरा निर्देशकमा भर पर्छ । त्यस्तै निर्माता चलचित्रको व्यापारी हो । संख्यात्मक रुपमा सिनेमा धेरै बनेका छन् । पछिल्लो समय नेपाली चलचित्र उद्योगमा क्षमता भएका निर्देशक छन् ।
निर्माता भनेको व्यापारी हो । व्यापारीले व्यापारमा हामफाल्नुअघि आफूले लगानी गर्न लागेको क्षेत्रलाई बुझ्नुपर्छ ।

चलचित्रको व्यापारलाई म बौद्धिक व्यापार भन्छु । कुनै पनि चलचित्रले समाजको वस्तुस्थितिमात्रै बोल्दैन, समाजलाई उचित मार्गनिर्देशन गर्न प्रेरित पनि गर्छ । त्यसैले चलचित्र क्षेत्रलाई चानचुने ठान्न हुँदैन । तर, कतिपयले यसलाई चानचुने ठानेर फस्ने गरेका छन् । ज्ञानबिनाका मान्छे लगानी गर्न आउने र पछि निराश हुने प्रवृत्ति बढ्दो छ । अर्काले उच्काको भरमा लगानी गर्नेहरु पनि देखिरहेको छु ।

अर्कोतिर, कतिपय निर्देशकले पनि यस्ता ‘मुर्गा’ खोजिरहेका हुन्छन् । निर्देशकहरु ४÷५ जना टिम बनेको हुन्छ । र, त्यही टिमको घेराभन्दा बाहिर जान नसक्ने गरी कतिपय निर्माता घेराबन्दीमा पर्छन् । ती निर्देशकको बारेमा अरुले भनिदिएका हुन्छन् र अरुले बढाई चढाई भनेको भरमा निर्माता पुगेका हुन्छन् ।

सिनेमामा तीन करोड लाग्छ भने त्यो टिममा रहेकाले प्रतिव्यक्ति पाँच/पाँच लाख फाइदा लिन्छन् । निर्माता टाट पल्टिए पनि उनीहरुलाई मतलब हुँदैन । यो खालको प्रवृत्ति उद्योगमा मौलाएको छ।

निर्माताको लगानी कसरी सुरक्षित हुन्छ त ?

अरुलाई दोष दिनुभन्दा पहिला आफ्नो झोली कस्नुपर्यो । कुनै पनि क्षेत्रमा नबुझी लगानी गर्दा जोखिम उच्च हुन्छ । चलचित्र क्षेत्रमा त झन् बढी बुझेर, विचार, विश्लेषण गरेर लगानी गर्नुपर्छ । अहिले अधिकाशं मान्छेलाई हेर्छु, उनीहरुलाई जसरी पनि चलचित्रको निर्माता हुनु छ । लामो समयसम्म टिक्ने विषयमा सोचेको पाइँदैन । त्यसैले लगानी गर्नुअघि १० पल्ट सोच्नुपर्यो, बुझ्नुपर्यो ।

आफ्नो मनले खाएको कलाकार, निर्देशक र निर्माता छन् भने एउटा माध्यम बनाएर भेट्नुपर्छ । यो कलाकार, निर्देशक महंगो छ भनेर पहिले नै भड्काउनेहरु पनि हुन्छन् । यस्ताको भर पर्दा लगानी फस्न सक्छ ।

कसैलाई फिल्म बनाउनु छ भने हामीकहाँ आउनुस् । हामी गाइड गरिदिन्छौं । तपाईंको लगानी कतिको सुरक्षित छ भन्ने विषयमा परामर्श दिन्छौं । जोसँग काम गर्ने इच्छा छ उसैसँग भेटाइदिन्छौं ।

तपाईं निर्माता संघको नेतृत्वमा आए पछि के–के परिवर्तन भए ?

निर्माता संघको अध्यक्षमा निर्वाचित भएर आएपछि १७ वटा एजेण्डामध्ये करिब १० वटा कार्यान्वयन भइसकेको अवस्था छ । म सबै १७ वटै एजेण्डा कार्यान्वयन गरेपछि अध्यक्ष पद छोड्छु । म रहरले अध्यक्ष भएको होइन । मलाई नाम कमाउनु छैन् । कतिपयले भन्ने गरेका छन्, ‘निर्माता संघको अध्यक्षभन्दा पनि आकाश अधिकारी राजनीति गर्न आएको’ तर, दर्शकलाई राम्रो सिनेमा दिन चाहन्छु । निर्माता संघको अध्यक्षभन्दा पनि फिल्म पोलेसि मेकर बन्न चाहान्छु । उद्योगमा पोलेसी भएन भने राम्रो फिल्म बन्न सक्दैन । यसर्थ, चलचित्र क्षेत्रको नीतिगत संरचना विकासकै लागि म आएको हुँ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन ८, २०७६ ०२:४४