विषाक्त पार्थेनियमको मिचाइमा तितेपाती

A+ A A-

गाउँघरमा पाइने तितेपातीलगायतका रैथाने वनस्पतिहरू यतिखेर मिचाहा प्रजातिको मारमा संकटमा पर्दै गएका छन् । विषाक्त पार्थेनियमको विस्तारसँगै यसले आर्थिक क्षतिका साथै मानवीय स्वास्थ्यमा समेत गम्भीर असर पार्ने अवस्था सिर्जना भएको उनले बताए । पार्थेनियमको विस्तारले कृषिजन्य जमिन तथा अन्य उपयोगी वनस्पतिलाई प्रत्यक्ष असर पार्न थालेको छ, उनले भने, यसको परागकण विषाक्त हुने भएका कारण यसले श्वासप्रश्वासमा असर पारी फोक्सोको क्यान्सरसमेत निम्त्याउन सक्छ ।

यो झारलाई घाम लागेका बेलामा छोएमा शरीरमा डाबर आउने तथा चिलाउने समस्या हुने उनले जानकारी दिए । घरपालुवा पशु चौपाया चर्ने क्रममा मुख वा शरीरमा छोइएमा या छोइएको भाग बाक्लो बन्दै जानेलगायतका समस्या पनि निम्तिन थालेको छ । दक्षिण अमेरिकाबाट नेपालमा भित्रिएको यो प्रजाति २०२४ मा पहिलोपटक नुवाकोटको त्रिशूलीमा जापानी वनस्पतिशास्त्रीले फेला पारेका थिए । घाम लागेको बेलामा यसकाे परागले श्वासप्रश्वास एवं छालामा असर पार्ने भएकोले किसानले घाम नलागेको बेलामा पन्जा लगाएर उखेली ओसिलो ठाउँमा यसलाई जलाउनुपर्ने विज्ञको सुझाव छ ।

देख्दा तितेपातीजस्तै देखिए पनि त्यसको ठीकविपरीत यो विषाक्त हुने भएकोले यससँग जोगिनुपर्ने देखिन्छ । रुपाखेतीका अनुसार नेपालमा हाल २७ जातका बाह्य मिचाहा प्रजाति छन् । पछिल्ला वर्षमा पार्थेनियम, माइकेनिया र जलकुम्भीजस्ता मिचाहा प्रजाति गम्भीर समस्याका रूपमा देखिएका छन् । नेपालमा देशैभरि पार्थेनियम फैलने क्रम बर्सेनि तीव्र रूपमा बढेको संरक्षण विकास फउन्डेसनका संयोजक डा. विके शर्माले बताए ।

अध्ययनअनुसार नेपालका विकट ग्रामीण भेगमा समेत गाडी पुगेसँगै ती ठाउँमा पार्थेनियम पुगेको देखिन्छ, उनले भने ।

गाडीको टायरमा टाँसिएर यसको बीउ विभिन्न जिल्लामा पुगेको र जसका कारण अन्य रैथाने प्रजाति क्रमशः विस्थापित बन्दै गएको उनले बताए ।

बाह्य मिचाहा प्रजातिका कारण अन्य मानवाेपयोगी वनस्पतिलाई असर पार्ने र कतिपयले मानव स्वास्थ्यमा समेत गम्भीर असर पार्ने भएकाले यसको व्यवस्थापन अपरिहार्य भएको संरक्षण विकास फाउन्डेसनका संस्थापक अध्यक्ष एवं प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शैलेन्द्र पोखरेलले बताए । पार्थेनियमजस्ता धेरै मिचाहा प्रजातिको विस्तार भएमा तिनीहरूको असरलाई हटाउनकै लागि बाह्य मिचाहा प्रजाति व्यवस्थापन रणनीतिसमेत तयार गरिएको उनकाे भनाइ छ ।

हामीले लामो समयको मेहनतपश्चात् रणनीति तयार गरी राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषलाई बुझाइसकेका छौं, उनले भने, अब यो रणनीतिलाई राष्ट्रिय नीतिसँग जोडेर लैजानुपर्छ, यसको कार्यान्वयन नै अबको प्रमुख आवश्यकता हो ।

मानव स्वास्थ्य, वातावरण तथा आर्थिक विकासका विभिन्न पक्षमा बाह्य मिचाहा प्रजातिले पार्ने असर दृष्टिगत गरी व्यवस्थापनको उचित नीति तय गरेर तत्काल कार्यान्वयनमा ल्याउनु आवश्यक रहेको उनले बताए । (वासुदेव पोडेल/रासस)

प्रकाशित मिति: सोमबार, साउन ६, २०७६ ००:२३