नवनियुक्त श्रममन्त्रीसामु यस्ता छन् चुनौतीका चाङ

A+ A A-

श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको जिम्मेवार सम्हाल्न एकीकृत समाजवादीका नेता शेरबहादुर कुँवर आएका छन् । कुशल र स्वच्छ छवि भएका नेता कुँवर पार्टीभित्र राम्रो संगठक मानिन्छन् । एकीकृत समाजवादीको प्रदेश कमिटी उपाध्यक्ष, सुदूरपश्चिम प्रदेश संगठन विभाग प्रमुख एवं केन्द्रीय संगठन विभाग सदस्य रहेका उनलाई पार्टीले श्रम मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिएकाे छ ।

२०३९ सालमा अखिल नेपाल राष्ट्रिय स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन अनेरास्ववियुबाट औपचारिक राजनीतिमा होमिएका उनी हालसम्म निरन्तर कम्युनिष्ट राजनीतिमा सक्रिय छन् । कुँवरले पटक–पटक पार्टीको जिल्ला तहको नेतृत्व सम्हालेका छन् । विद्यार्थीकालदेखि नै कम्युनिष्ट आन्दोलनमा होमिएका उनले तत्कालीन माओवादी जनयुद्धकाे दबदबा रहेका बेला अछाममा एमालेलाई सक्रिय राख्न ठूलाे भूमिका खेलेका थिए ।

२०६४ को पहिलो संविधानसभा निर्वाचनमा अछाम निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ बाट उनी प्रत्यक्षतर्फ निर्वाचित भएका थिए । नेता कुँवर २०७४ मा एमालेको तर्फबाट राष्ट्रियसभा सदस्यमा मनोनीत भएका थिए । एमाले विभाजनपछि उनी एकीकृत समाजवादीमा लागेका छन् ।

श्रम मन्त्रालयको जिम्मेवारीमा आएका कुँवरसमक्ष चुनौतीका भने चाङ छन् । निर्वतमान श्रममन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठले प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम, युवा रोजगारीका लागि रुपान्तरण पहल परियोजना, रोजगार प्रवर्द्धन कार्यक्रम र वैदेशिक रोजगारीवाट फर्किएका व्यक्तिहरूको पुनः एकीकरण परियोजना प्रदेश तथा स्थानीय तहबाट कार्यान्वयनकाे खाका बनाएका छन् ।

यी सबै योजना कार्यान्वयनकाे तहमा छन् । यदि कुँवरले श्रम मन्त्रालयका कर्मचारीको सहयोग पाएनन् भने यी योजना अलपत्र पर्ने जाेखिम छ । यस्तै, वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका कामदारहरूको सीप तथा दक्षता मुलुकमै प्रयोग गर्न सामाजिक तथा आर्थिक पुनःएकीकरणका कार्यक्रममार्फत स्वरोजगार हुने वातावरण तयार पार्ने पुनःएकीकरण सम्बन्धी निर्देशिका मन्त्रिपरिषद्‌बाट स्वीकृतिको चरणमा छ । यो कार्यक्रम श्रममन्त्री फेरिएपिच्छे ओझेलमा पर्दै आएको छ ।

यसैगरी, विभिन्न मन्त्रालयबाट सञ्चालन हुने रोजगारी सम्बन्धी कार्यक्रमको एकीकृत तथ्याङ्क व्यवस्थापनको लागि राष्ट्रिय रोजगार व्यवस्थापन सूचना प्रणाली विकास गर्ने र रोजगारीको एकीकृत राष्ट्रिय प्रणालीको ढाँचा तयारी पारेर मन्त्रिपरिषद्‌मा पठाइएको छ । साथै, प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउन ज्यालादर वृद्धि, दुर्घटना बीमाको व्यवस्था, स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्र समेट्ने योजना समेत बनेका छन् । स्थानीय रोजगार संयोजकलाई अभिमुखिकरण गरिएको छ भने पहिलोपटक वार्षिक समीक्षा गरिएको छ । यी सबै काम सफलताका साथ अगाडि बढाउन पनि नयाँ श्रममन्त्री कुँवरलाई चुनौती छ ।

यस्तै, नेपाली कामदारको व्यावसायिक सुरक्षा सुनिश्चित गर्न, करार सम्झौताकाे व्यवस्थालाई प्रभावकारी रूपमा लागू गराउन तथा विदेशमा कार्यरत नेपाली श्रमिकको समस्या समाधानबारे विभिन्न १६ देशका राजदूत तथा अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गठनका नेपालस्थित प्रतिनिधिसँग परामर्श भएको छ । यो काम सुरुवाती चरणमा भएका कारण कार्यान्वयनका लागि श्रममन्त्रीले मन्त्रिस्तरीय पहल गर्नुपर्ने देखिन्छ ।

राेजगार गन्तव्य मुलुकहरूको सहयोगमा सातवटै प्रदेशमा सीप विकास तालिम सञ्चालन गर्नका लागि प्रस्ताव अघि बढाइएको छ । राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय श्रम बजारको माग बमोजिमका तालिमहरू सञ्चालन गर्न आवासीय सुविधासहितको व्यावसायिक तथा सीप विकास तालिम प्रतिष्ठानको स्थापना गर्न बनेको गठन आदेश स्वीकृतिको चरणमा रहेको छ । यो योजनाका लागि पनि उनले विशेष पहल गर्नुपर्ने देखिन्छ ।

साथै, अधिकारसम्पन्न स्वायत्त तालिम प्रतिष्ठानमार्फत ठूलो संख्यामा श्रमशक्तीलाई सीपयुक्त बनाउने, एकीकृत तथ्याङ्क प्रणाली विकास गर्ने र स्वदेशी तथा विदेशी रोजगारदातासँग समन्वय गरी युवाहरूलाई रोजगारीमा आबद्ध गराउने कार्यमा सफल हुनुपर्ने चुनाैती कुँवरसमक्ष छ ।

वैदेशिक रोजगारीमा हुने ठगी नियन्त्रणका साथै राहत तथा उद्धार कार्यलाई प्रभावकारी बनाउन, गुनासोलाई तत्काल निराकरण गर्न तथा क्षतिपूर्तिको सिफारिस गर्न तथा अन्तरनिकाय समन्वयका लागि र्‍यापिड रेस्पोन्स टिमलाई प्रभावकारी बनाउने काम पनि बाँकी छ ।

२०७८ कार्तिक २६ गते नेपाल–बेलायत श्रम सम्झौताका लागि बेलायत सरकारको सम्बन्धित निकायसँग वार्ता गर्न कार्यदल गठन गरिएकोमा बेलायतसँग श्रम समझदारीको लागि मस्यौदा तयार भइसकेको छ । श्रममन्त्री फेरिएसँग यसको पनि मिति तय हुन समय लाग्ने बताइएकाे छ । इजरायलमा दीर्घकालीन सहायक श्रमिकका लागि छनाैट भएका श्रमिकहरूलाई निजी क्षेत्र तथा बिचौलीयारहित सरकार–सरकार (जिटुजी) प्रक्रियामार्फत पहिलोपटक इजरायल पठाउन सुरु भएकाेमा गत फागुन महिनायता कामदार पठाउने प्रक्रिया रोकिएको छ । याे काम अघि बढाउन पनि नयाँ मन्त्रीलाई चुनौती छ ।

नयाँ श्रम गन्तव्य मुलुकको खोजी र श्रम सम्झौताको नवीकरण गर्ने कार्यलाई अगाडि बढाउने क्रममा साउदी अरेबिया तथा सेसेल्ससँग नयाँ श्रम सम्झौता एवं संयुक्त अरब इमिरेट्स, मलेसिया र कतारसँग भएका श्रम सम्झौतालाई समसामयिक परिमार्जन गर्ने तथा माल्दिभ्स, सिसेल्स र इजरायलको निर्माण क्षेत्रमा श्रमिक लैजाने सम्बन्धी श्रम सम्झौताको पनि तयारी भइरहेको छ । यी देशसँग छलफल र श्रम सम्झौताको पहल गर्नुपर्छ । यो पनि उनलाई एउटा चुनौती हो ।

मन्त्री कुँवरले आफू चुनाैतीकाे पहाड उक्लिँदै यहाँसम्म आइपुगेकाेले मन्त्रालयभित्र रहेका चुनाैतीकाे पनि सहज सामना गर्ने बताए । उनले नागरिकका पक्षमा काम गर्न आफूलाई कुनै खालका चुनाैतीले वाधा गर्न नसक्ने बताए ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार १३, २०७९ ११:५१