एक दिनमै हवाई भाडादेखि सागसम्मकाे भाउ बढ्यो, विकासको काम रोकियो

A+ A A-

आइतबार मध्यरातदेखि कायम हुने गरी नेपाल आयल निगमले डिजेल र मट्टीतेलको मूल्य १६ प्रतिशत र पेट्रोलको मूल्य ११ प्रतिशत बढायो । साथै हवाई इन्धनको पनि ।

इन्धनकाे मूल्य बढेकाे ६ घण्टा पनि नबित्दै सार्वजनिक सवारी साधनको भाडा ७ प्रतिशत र हवाई भाडा १६ प्रतिशतसम्मले बढ्यो ।

यी त भए स्वचालित मूल्य प्रणाली जोडिएका सेवा । पेट्रोल/डिजेलमा ५ रुपैयाँसम्म भाडा थपघट भएपछि ढुवानी तथा यात्रुबाहक सवारीसाधनको भाडादर बढ्छ ।

जहाँ लागत बढ्छ, तर प्रत्यक्ष उपभोक्ता तथा सेवाग्राहीले रकम भुक्तानी गर्दैनन् त्यहाँ काम नै रोकिएको घोषणा गरिएको छ । यस अन्तर्गत राज्यले ठेक्का लगाइसकेको निर्माणको कामलगायत पर्छन् । निर्माण व्यवसायीले काम रोकेको घोषणा गरिसकेका छन् । उनीहरूको माग छ- मूल्य घट्नुपर्ने नत्र परियोजना निर्माण मूल्य बढाएर भुक्तानी दिइनुपर्ने ।

तर, दैनिक उपभोगमा भने मूल्य बढीसकेको छ र बढ्दै छ । सर्वसाधारणले किन्ने लुगाफाटोदेखि भान्सामा चाहिने सागसम्मको मूल्य बढेको छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकको मुद्रास्फीति मापन गर्ने विधिलाई हेर्ने हो भने हिजो बढेको पेट्रोलको मूल्यको कारण समग्र मूल्य वृद्धिदर २ प्रतिशतले बढेको छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार चैतसम्मको मुद्रास्फीति साढे ७ प्रतिशतको छ । पेट्रोलको मूल्य बढेपछि यो स्वत: साढे ९ प्रतिशत पुग्छ । अर्थविद् नरबहादुर थापाका अनुसार पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यले एकसाथ समग्र बजारको चेनलाई नै हल्लाइदिन्छ ।

राष्ट्र बैंकको मुद्रा स्फीति मापन विधिलाई हेर्ने हो भने होलसेल मूल्यमा इन्धनको योगदान ५.६६ प्रतिशत रहेको छ भने ढुवानीको भार ५.३४ रहेको छ । यो जोड्दा ११ प्रतिशत हुन आउँछ । मानाैँ कुनै वस्तुको मूल्य १०० रुपैयाँ छ भने त्यहाँ ढुवानी लागत र इन्धनको उत्पादन लागतको कारण ११ रुपैयाँ मूल्य परेको हुन्छ। यस हिसाबले १०० रुपैयाँको वस्तुमा ११ रुपैयाँ ढुवानी र इन्धनवापतको लागत रहन्छ । यो ११ रुपैयाँमध्ये पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य १६ प्रतिशत बढेको आधारमान्दा १ रुपैयाँ ७६ पैसा लागत बढ्छ ।

प्रभावकारी बजार प्रणाली हुँदा यस्तो देखिए पनि तर मनपरी रूपमा मूल्य बढाउने गरिएको छ । राष्ट्र बैंककै मापन आधारमा अहिले मूल्यवृद्धिदर नियन्त्रण बाहिर गएको छ ।

सरकारको नियमन प्रणाली कमजोर भएपछि व्यापारीहरूले मनपरी मूल्य बढाउने गरेका छन् । भारतबाट चिनीको आयात रोकिएपछि व्यापारी र उद्योगीले बिनाकारण प्रतिकेजी २० रुपैयाँसम्म मूल्य बढाए । तर, नियमक निकाय वाणिज्य तथा आपूर्ति विभागले नियमन गर्न सकेन ।

मूल्यवृद्धि रोक्न अधिकारकर्मीको माग

४ उपभोक्तावादी संस्थाले सरकारलाई मूल्यवृद्धि फिर्ता गरेर जनतालाई राहत दिन ध्यानाकर्षण गराएका छन् ।

उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्च,उपभोक्ता अधिकार अनुसन्धान मञ्च, राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्च र कञ्जुमर आई नेपालले सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका हुन् ।

'पेट्रोलियम पदार्थमा गरेको अनियन्त्रित र अस्वभाविक मूल्यवृद्धिले बजारलाई भद्रगोल बनाउने मूल्यवृद्धिलाई बहाना बनाउन सहज हुनेगरी अरु सम्पूर्ण विकल्पलाई ध्यान नदिई केवल मूल्यवृद्धिलाई मात्र सहज रूपमा लिने कार्यले आम सर्वसाधारणको दैनिक जीवनयापन निरन्तर रूपमा थप कष्टकर बन्दै गएको छ´, संयुक्त विज्ञप्तिमा भनिएको छ, `बजारमा चरम लुट हुँदा पनि नियमन र बजार व्यवस्थापन गनुपर्ने सरकार र सरकारी संयन्त्रले प्रभावकारी काम नगर्दा आम उपभोक्ताको संविधान प्रदत्त मौलिक हकहरू कुण्ठित भएकोले तत्काल पेट्रोलियम पदार्थमा गरिएको मूल्यवृद्धि फिर्ता लिई बजारमा भैरहेको कृतिम मूल्यवृद्धि नियन्त्रण गर्न अपिल गर्दछाैँ ।' उनीहरूले मूल्यवृद्धि फिर्ता नलिए सशक्त आन्दोलन गर्ने चेतावनी दिएका छन् ।

थप सामग्री:

इन्धनको मूल्य बढेपछि निर्माण व्यवसायीले भने– राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाको काम पनि गर्न सकिँदैन

हवाई भाडा बढ्यो, धनगढीको अधिकतम भाडा १७ हजार, नेपालगञ्जकाे १४ हजार

सार्वजनिक यातायातको भाडा ७ प्रतिशत बढीले वृद्धि, अब कहाँ जाने भाडा कति ?

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार ६, २०७९ २३:०३